Czasopismo
Tytuł artykułu
Autorzy
Warianty tytułu
Relacja między wydajnością pracy w przemyśle i energetyce a poziomem PKB per capita w porównaniach międzynarodowych
Języki publikacji
Abstrakty
Starting with the assumption, that rising per capita income, the sine qua non condition of economic development, comes primarily from industry, the paper deals with benchmarking countries on labour productivity measured in domains of industrial activity offering the best available comparability of physical output i.e. electricity. Productivity then is related to standard of living measured by the GDP per capita. The study focuses on the relation observed among the Central and Eastern European countries during their transformation towards market economy. (original abstract)
Malejąca rola produkcji materialnej w kształtowaniu poziomu życia we współczesnym świecie zmierzającym do epoki postindustrialnej nie oznacza, że przemysł przestał być istotną składową rozwoju gospodarczego. Najwyżej rozwinięte kraje rozpoczęły tę epokę właśnie dzięki temu, że osiągnęły wcześniej w przemyśle wysoki poziom wydajności pracy, który miał największy udział we wzroście poziomu dochodu na jednego mieszkańca. Co więcej, "wzrost dochodu na 1 mieszkańca, warunek sine qua non rozwoju gospodarczego pochodzi pierwotnie z przemysłu jakkolwiek zorganizowanego" (Hughes 1968). W szczególny sposób dotyczy to krajów transformujących gospodarkę, jako że do nich przede wszystkim odnosi się pytanie: w gospodarce których krajów rola przemysłu jest jeszcze istotna dla wzrostu poziomu życia? Interesujące jest zatem zbadanie jak zmienia się relacja wydajności pracy w przemyśle krajów przeżywających transformację w odniesieniu do osiągniętego przez nie poziomu PKB na 1 mieszkańca. Do badań należało wybrać produkty przemysłowe, które odznaczają się możliwie największą jednorodnością asortymentową, w tym sensie najbardziej jednorodnym produktem jest energia elektryczna. Odniesienie wielkości produkcji wyrażonej w jednostkach fizycznych do liczby zatrudnionych przy jej wytwarzaniu daje najprostszy wskaźnik wydajności pracy. W przypadku energii elektrycznej taki wskaźnik dawałby bezpośrednią porównywalność wydajności w różnych krajach. W przypadku energetyki ważna jest możliwość operowania liczbą zatrudnionych w samej elektroenergetyce, choć nie do pominięcia są różnice wynikające z zależności tej liczby od agregacji zatrudnienia w generacji i dystrybucji energii, także od struktury własnościowej systemów elektroenergetycznych, struktury mocy zainstalowanej według nośników energii, struktury wielkościowej i czasu wykorzystania turbozespołów (interesującym przykładem jest zróżnicowanie tego czasu w przypadku elektrowni jądrowych - Rys. 1), itd. Analiza danych międzynarodowej statystyki zatrudnienia wskazuje jednak na inny istotny problem. Otóż o ile dostępność danych z różnych krajów o liczbie zatrudnionych na poziomie gałęzi jest zadowalająca, o tyle na poziomie branż, które lepiej odzwierciedlają liczbę pracowników faktycznie zaangażowanych przy wytwarzaniu danego wyrobu, jest ograniczona do znacznie węższej grupy krajów. Tak jest np. w przypadku przemysłu cementowego, będącego branżą przemysłu mineralnego, czy też stalowniczego jako branży całego hutnictwa żelaza i stali. Analiza materiału empirycznego (przekroje czasowe: 1993 i 1998 dla wszystkich badanych krajów, a dla krajów transformujących się ponadto 1990 i 2001) pozwala stwierdzić silną zależność poziomu rozwoju gospodarczego badanych krajów od osiągniętej wydajności pracy. Największą wydajność pracy w energetyce osiągnęły kraje najwyżej rozwinięte (w tym te o najwyższym udziale hydroenergetyki) natomiast kraje transformujące się tworzą zwartą grupę w otoczeniu krajów rozwijających się (Rys. 4). Podobieństwo pozycji byłych krajów socjalistycznych, mimo znacznego zróżnicowania struktury mocy według nośników energii, wskazuje na wspólne cechy ich systemów elektroenergetycznych, wśród których najistotniejsze dla wydajności były formy ich organizacji. Bardziej szczegółowa analiza danych dla europejskich krajów transformujących się ujawnia okresy spadku wydajności dla niektórych z tych krajów (Rumunia, Rosja) odzwierciedlające się także spadkiem PKB per capita (Rys. 7). W pozostałych krajach tej grupy od 1993 roku PKB per capita wzrasta, choć często przy stosunkowo niewielkim postępie w wydajności pracy. Gospodarki najwyżej rozwinięte wycofują się z intensywnej produkcji wielu wyrobów charakterystycznych dla wcześniejszych faz rozwoju. Dla krajów transformujących gospodarkę oznacza to konieczność dokonania wyboru, które dziedziny produkcji należy intensywnie rozwijać aby osiągnąć korzystną specjalizację w skali międzynarodowej, a także konieczność szybkiej modernizacji technologicznej tych dziedzin wytwarzania, które nadal będą funkcjonować, bowiem dla tych krajów poziom wydajności pracy w przemyśle ma wciąż istotne znaczenie dla kształtowania poziomu życia. (abstrakt oryginalny)
Czasopismo
Rocznik
Strony
7--21
Opis fizyczny
Twórcy
Bibliografia
- Countries in Transition 2002. WIIW Handbook of Statistics, 2002, Vienna: WIIW.
- Fabricant S., 1968, Productivity, [in:] Sills D.L. (ed), International Encyclopedia of the Social Sciences, The Macmillan Company & Free Press, vol. 12, pp 523-535.
- Energy Statistics Yearbook 1999, 2002, N.Y.: United Nations Statistical Division.
- Hughes J.R.T., 1968, Industrialization, [in:] Sills D.L. (ed), International Encyclopedia of the Social Sciences, The Macmillan Company & Free Press, vol. 7, pp 255-258.
- Industrial Development Report 2002/2003. Competing through Innovation and Learning, 2003, Vienna: UNIDO.
- Industrial Statistics Database Volume 2. Industrial Commodity Statistics Database, 2001, UN Statistical Division, N.Y, (http://unstats.un.org/unsd).
- International Yearbook of Industrial Statistics 2002, 2002, Vienna: UNIDO.
- Patterson W., 1999, Transforming electricity: The Coming Generation of Change, Royal Institute of International Affairs, Earthscan Publications Ltd, London.
- Statistical Yearbook 1998, UN, New York 2001.
- Werner P., 1997, Zmiany struktury systemów energetycznych państw Unii Europejskiej w latach 1979-1992. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171628574