Czasopismo
Tytuł artykułu
Autorzy
Warianty tytułu
Zmiany poziomu życia w gminach wiejskich województwa podkarpackiego w okresie transformacji
Języki publikacji
Abstrakty
The author uses the Z-scores method to investigate standards of living in rural gminas of the Podkarpackie Province during 1990-2000. Ten years into the Poland's transformation period, the developmental gap separating rural and urban gminas is slightly smaller, but the existing differences between the lowest and highest standards of living remained. When combined with the increase in the standard of living in some dozen rural gminas it seems that the role of spatial differences tends to increase. The greatest improvement in the standard of living was recorded in suburban gminas of the region's largest cities and along its main transport axis, the E-40 road. The agricultural gminas located in the Przemyskie Foothills and peripheral areas in the northeast of the province have remained the most backward. (original abstract)
W oparciu o metodę sum standaryzowanych, czyli tzw. wskaźnik Perkala lub Z-scores autorka bada zmiany poziomu życia w dekadzie 1990-2000 w gminach wiejskich województwa podkarpackiego. Okres transformacji zmodyfikował na obszarze województwa podkarpackiego istniejący układ przestrzennego rozkładu poziomu życia. Największy wzrost poziomu życia w stosunku do 1990 roku zanotowano w podmiejskich gminach największych miast regionu (zwłaszcza Rzeszowa, Przemyśla i Stalowej Woli) oraz gminach położonych wzdłuż głównej osi komunikacyjnej regionu - drogi E-40 Dębica-Rzeszów-Łańcut-Jarosław-Przemyśl-Medyka. Obszarami zapóźnionymi pozostają rolnicze gminy Pogórza Przemyskiego oraz peryferyjne obszary na północnym-wschodzie województwa. W badanym okresie nastąpiło nieznaczne zmniejszenie się dystansu rozwojowego gmin wiejskich ogółem względem miast ogółem, przy zachowaniu istniejących różnic pomiędzy gminami o najgorszym i najwyższym poziomie życia. Świadczy to o malejącej roli dychotomii: gminy miejskie a gminy wiejskie, na rzecz wzrostu zróżnicowań przestrzennych: gminy podmiejskie a gminy peryferyjne. Zaobserwowano również zmniejszanie się obszarów deprywacji (definiowanych tu jako obszary gdzie mniej niż 1/3 przyjętych wskaźników cząstkowych osiąga przeciętną dla regionu), szczególnie w zachodniej części województwa, przy jednoczesnym utrzymywaniu się niskiego poziomu życia w peryferyjnych gminach w północno - i południowo-wschodniej części województwa. Zdaniem autorki istniejące różnice w poziomie życia pomiędzy poszczególnymi obszarami województwa będą się pogłębiać, a wzrost poziomu życia w gminach zapóźnionych uzależniony będzie w dużej mierze od pomyślnego rozwoju obszarów mogących pełnić rolę ośrodków wzrostu, bądź osi wzrostu (droga E-40). Wydaje się, że strukturalne podłoże zjawiska deprywacji wyróżnionych terenów województwa skazuje podejmowane w nich oddolne inicjatywy na niepowodzenie, stąd konieczność prowadzenia aktywnej polityki regionalnej. (abstrakt oryginalny)
Czasopismo
Rocznik
Strony
93--106
Opis fizyczny
Twórcy
autor
- Jagiellonian University
Bibliografia
- Bański J. 2000, Rolnicze obszary problemowe w polsko-ukraińskiej strefie przygranicznej, [w:] B. Górz (red.), Szanse rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-ukraińskiego, Zakład Geografii Ekonomicznej Uniwersytetu M. Skłodowskiej-Curie, Komisja Geografii Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PTG, Lublin, 17-25.
- Bański J., 2002, Obszary problemowe Małopolski, [w:] A. Jelonek, Z. Górka, Geograficzne uwarunkowania rozwoju Małopolski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 299-303.
- Chojnicki Z., Czyż T. (red.), 1991, Zróżnicowanie przestrzenne poziomu i warunków życia ludności, Biuletyn KPZK PAN, 153.
- Ciechocińska M., 1985, Syntetyczna metoda analizy przestrzennej warunków życia, IGiPZ PAN, Zespół Koordynacyjny Problemu Międzyresortowego Podstawy Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Biuletyn Informacyjny, 33, Warszawa.
- Czyż T., 2001, Zróżnicowanie regionalne Polski w układzie nowych województw, [w:] T. Czyż (red.), Zróżnicowanie społeczno-gospodarcze w nowym układzie terytorialnym Polski, Biuletyn KPZK, Warszawa, 197, 7-35.
- Dicken P., 1998, Global shift: transforming the world economy, Paul Chapman Publishing, London.
- Domański В., 2000, Foreign manufacturing investment in rural Poland: regularities and conditions, [in:] T. Marszał (ed.) Local Economy and Urban Development in Poland, University of Łódź, Łódź, 52-61.
- Gorzelak G., 1998, Regional and Local Potentialfor Transformation in Poland, European Institute for Regional and Local Development, Warsaw.
- Gorzelak G., 1999, Dynamics andfactors of local success in Poland, CASE, Warsaw.
- Górz В., Jed ut R., 2000, Podstawy rozwoju obszarów wiejskich w strefie przygranicznej polsko-ukraińskiej, [w:] B. Górz (red.), Szanse rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-ukraińskiego, Zakład Geografii Ekonomicznej Uniwersytetu M. Skłodowskiej-Curie, Komisja Geografii Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PTG, Lublin, 112-124.
- Guzik R., 1996, Przestrzenne zróżnicowanie poziomu życia w województwie bielskim, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. В. Kortusa, Instytut Geografii UJ, Kraków.
- Guzik R., Gwosdz K., Sobala-Gwosdz A., 2002, Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju usług w Małopolsce, [w:] A. Jelonek, Z. Górka, Geograficzne uwarunkowania rozwoju Małopolski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 69-84.
- Jałowiecki B., 1987, Proces urbanizacji a relacje miasto - wieś, PAN Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, PWN, Warszawa.
- Klasik A., 2000, Strategia rozwoju województwa podkarpackiego, wystąpienie na seminarium Europejskiego Instytutu Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Warszawa.
- Górz В., Kurek W., 1999, Variations in technical infrastructure and private economic activity in the rural areas of Southern Poland, Geojurnal, 46, 3, 231-242.
- Pacione M., 1986, Standard of living in Glasgow: an applied geographical analysis, Environment and Planning A, 18, 1499-1520.
- Smith D., 1972, Geography and social indicators, South African Geographical Journal 54, 43-57.
- Sobala-Gwosdz A., 2000, Wpływ granicy polsko-ukraińskiej na rozwój przedsiębiorczości w gminach byłego województwa przemyskiego, [w:] B. Górz (red.), Szanse rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-ukraińskiego, Zakład Geografii Ekonomicznej Uniwersytetu M. Skłodowskiej-Curie, Komisja Geografii Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PTG, Lublin, 284-290.
- Sobala-Gwosdz A., 2003, Zróżnicowanie poziomu rozwoju gmin przygranicznych województwa podkarpackiego, [w:] J. Runge (red.), Granice, obszary przygraniczne, euroregiony, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, 249-262.
- Trosiak C., 1999, Procesy kształtujące pogranicze polsko-niemieckie po II wojnie światowej, UAM, Poznań.
- Turnock D., 2000, Globalisation: regional and rural development in Eastern Europe, [in:] В. Domański (ed.), Studies in Local and Regional Development, Institute of Geography of the Jagiellonian Institute, Prace Geograficzne, 106, 7-32.
- Węcławowicz G., 1996, Contemporary Poland. Space and Society, UCL Press, London.
- Województwo podkarpackie II edycja, 2000, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Profile Regionalne, 9, Gdańsk-Warszawa.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171628682