The Aged in the Cultures of the World

• Autorzy: Roman Tokarczyk

Warianty tytułu

Ludzie wieku podeszłego w kulturach świata

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Obecnie, kiedy w wielu krajach świata postępuje duży i szybki przyrost odsetka ludzi starych wśród ogółu społeczeństw, zwany niekiedy "wyżem dziadków" (papy boom), nawet zwięzłe przypomnienie ich losu w przeszłości wskazuje na istotne przemiany. Wśród różnych teorii przyczyn starości najszersze uznanie zyskała teoria o genetycznym zaprogramowaniu procesu starzenia się. Jako nieuchronna rzeczywistość starość napawa ludzi obawą, lękiem, pragnęliby ją od siebie odsunąć i zachowywać jak najdłużej młodość, aż po granice wieczności. Medycyna "od tysięcy lat starała się [...] zrozumieć przyczyny starzenia się i opóźnić jego skutki, ponieważ jednak była bezsilna wobec tego przyrodzonego fatum, ograniczyła się w końcu do wyliczania typowych patologii starych ludzi, umieszczając je w kategorii nieuleczalnych chorób. Starego człowieka, jako pacjenta nierokującego nadziei na wyleczenie [...] odesłano do hospicjum". Przegląd miejsca ludzi starych w różnych kulturach, mimo pewnego zróżnicowania, pozwala jednak określić kilka cech wspólnych ich statusu społecznego. Po pierwsze, jest to głównie i niewątpliwie fizyczna słabość; dyskryminuje ona starych w społeczeństwach ubogich i źle zorganizowanych, przebiega zaś łagodniej w społeczeństwach bogatszych i dobrze zorganizowanych. Po drugie, jest to duża wiedza i duże doświadczenie, wyżej cenione w kulturach pierwotnych, w których mowa i obyczaje są łącznikami między pokoleniami a skarbnicą pamięci zbiorowej. Po trzecie, degradacja urody; czynnik ten odgrywa duże znaczenie we wszystkich kulturach, w których panuje kult piękna ludzkiego ciała. Po czwarte, poszerzanie się kręgów krewnych i powinowatych, co pomnaża wielość rodzinnych relacji człowieka starego. Po piąte, usunięcie się z czynnego życia zawodowego. "Każda kultura ma swój model starca i osądza starych ludzi według tego wzorca. Im bardziej model jest wyidealizowany, tym bardziej wymagające i okrutne jest społeczeństwo, i dopóki podejście to nie zostanie odwrócone, stary człowiek nie stanie się naprawdę pełnoprawnym członkiem grupy. Wszystkie bowiem znalezione [...] opisy stanowiły w istocie osąd; była w nich zawsze mowa o dobrym lub o złym starcu, mniej lub bardziej zbliżonym do ustalonego z góry ideału. Gdy punktem wyjścia stała się dla społeczeństw rzeczywistość, konkretna starość, a nie abstrakcyjny model, przekroczyły one ważny próg. Aby to mogło nastąpić, trzeba jednak było doczekać powstania nauk społecznych, psychologii i geriatrii; poznawać starych ludzi i dostosowywać społeczeństwo do ich potrzeb, a nie na odwrót; przyjąć do wiadomości, że stary człowiek ma swoje potrzeby, także i fizyczne, i umożliwić zaspokojenie tych potrzeb, a nie zarządzić, że starzec jest mędrcem i zmuszać go do tego, aby nim został". (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Elderly people; Cultural differences; Social status

PL

Ludzie starsi; Różnice kulturowe; Status społeczny

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2005/2006
• Tom: 52/53
• Strony: 167--184

Twórcy

autor

Roman Tokarczyk

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Achebaum W. A., Schale K. W., Voices and Visions. Towards a Critical Gerontology, New York 1993.
• Achebaum W. A., Schale K. W., Aging and Social Structures. Historical Perspectives, New York 1993.
• Blakemore K., Boneham M., Age, Race and Ethnicity. A Comparative Approach, Philadelphia 1994.
• Bois J. P., Historia starości, Warszawa 1996.
• Boros L., Okresy życia, Warszawa 1980.
• Encyclopedia of Applied Ethics, vol. 1-4, Academic Press 1998.
• "Ethos", special issue: Jesień i zima życia, 1999, no. 12.
• Featherstone M., Wernick A. (eds.), Images of Aging: Cultural Representation of Late Life, London-New York 1995.
• Juras-Krawczyk B., Przygotowanie do emerytury, Łódź 1998.
• Klonowicz S., Oblicza starości. Wybrane zagadnienia gerontologii, Warszawa 1979.
• Laslett P., The History of Aging and the Aged, Cambridge 1977.
• Minkler M., Estes C. L. (eds.), Critical Perspectives of Aging, Amityville 1991.
• Minois G., Historia starości, Warszawa 1995.
• Pawlukiewicz P., Porozmawiajmy spokojnie o... starości, Warszawa 1998.
• Reich W. T. (ed.), The Encyclopedia of Bioethics, vol. I-IV, New York 1995.
• Rembowski J., Psychologiczne problemy starzenia się człowieka, Warszawa-Poznań 1984.
• Romaniuk K. Bp., Lata podeszłe i starość w Biblii, Warszawa 1993.
• Solinger H., Polityka społeczna dla ludzi starych i z ludźmi starymi, Białystok 1996.
• Sourdel J. and D., Cywilizacja islamu, Warszawa 1980.
• Tokarczyk R., Prawa narodzin, życia i śmierci, ed. VII, Zakamycze, Kraków 2005.
• Tokarczyk R., Współczesne kultury prawne, ed. IV, Zakamycze, Kraków 2005.
• Trafiałek E., Życie na emeryturze w warunkach polskich przemian systemowych, Kielce 1998.
• Wiśniewska-Roszkowska K., Pochwała starości, Marki - Struga k. Warszawy 1994.