Czy turystyka stwarza perspektywy dla ratowania dziedzictwa postindustrialnego? Obserwacje poczynione na podstawie analizy kilku przypadków górnośląskich

• Autorzy: Irma Kozina

Warianty tytułu

Does Tourism Create Perspectives for Rescuing Industrial Heritage? A Few Observations Based on the Analysis of Some Cases from Upper Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Od końca lat 80. XX wieku istotnym problemem społeczno-kulturowym Górnego Śląska stała się rewitalizacja obiektów postindustrialnych, pozostałych po likwidacji nierentownych kopalń i hut. Część niszczejących zabudowań i maszyn przeznaczono do wykorzystania w obszarze turystyki, planując ich przekształcenie w muzea i galerie sztuki. Celem artykułu jest analiza wybranych przykładów rewitalizowanych obiektów (Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach, Szyb Wilson kopalni "Wieczorek" i Walcownia Huty "Szopienice" w Katowicach oraz Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu) pod kątek możliwości ich transformacji w turystyczną atrakcję, która działałaby jako obiekt ekonomicznie samowystarczalny. (abstrakt oryginalny)

EN

Since the end of the 1980s the revitalisation of postindustrial areas remaining after the closure of coal mines and iron works has become a vital socio-cultural problem in Upper Silesia. A part of the devastated buildings and machinery were supposed to be transformed into museums and art galleries to stimulate the development of local tourism. The aim of the article is to analyse some cases of the renovated postindustrial complexes (The Historic Silver Mine and the Black Trout Adit in Tarnowskie Góry, The Wilson Shaft of the "Wieczorek" Coal Mine and the Szopienice Zinc Processing Plant in Katowice, as well as the Szombierki Power Station in Bytom) and to research the possibilities for their converting into tourist attractions able to function as economically self-sufficient enterprises. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Rewitalizacja; Turystyczne atrakcje

EN

Tourism; Revitalization; Tourist attraction

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 3
• Strony: 47--66

Twórcy

autor

Irma Kozina

• Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach

Bibliografia

• 1. Barecki Z., Piątek E., 2019, Kopalnia Concordia i Szyb Maciej w Zabrzu. Historia i zachowane dziedzictwo, Przedsiębiorstwo Górnicze Demex Sp. z o.o., Zabrze
• 2. Bijak S., 2021, Zabytki UNESCO w Tarnowskich Górach ze wsparciem od państwa? Projekt ustawy trafi do Sejmu, Tarnowskie Góry Nasze Miasto, https://tarnowskiegory.naszemiasto.pl/zabytki-unesco-w-tarnowskich-gorach-zewsparciem-od-panstwa/ar/c1-8331976 [11.07.2021]
• 3. Bros J., 2021, Chcemy rozmawiać ze Spółką Restrukturyzacji Kopalń w sprawie Szybu Wilson, Serwis Nettg.pl z 20 maja 2021, https://nettg.pl/gornictwo/177387/johann-bros-chcemyrozmawiac-ze-spolka-restrukturyzacji-kopaln-w-sprawie-szybu-wilson/set/page/3 [16.07.2021]
• 4. Bulsa M., Grzegorek G. i Witaszczyk B., 2013, Domy i gmachy Katowic, Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek, Katowice
• 5. Dotacja dla zabytkowej kopalni, Serwis korporacyjny Kopalni Soli "Wieliczka", www.kopalniawieliczka.eu/dotacja-dla-zabytkowej-kopalni/ [18.07.2021]
• 6. Gębala D., 2021, Zabytkowe budynki kolejowe w Jaworzynie Śląskiej przejdą gruntowny remont, Serwis Moja Świdnica z 20 lutego 2021, https://mojaswidnica.pl/zabytkowebudynki-kolejowe-w-jaworzynie-slaskiej-przejda-gruntowny-remont/ [16.07.2021]
• 7. Godłowski J., 2021, Program Działania Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w Wieliczce na kadencję 1.02.2021-31.01.2026, https://bip.mkdnis.gov.pl/media/docs/programy%20inst/20210202_Program_dzialania_Muzeum_Zup_Krakowskich_Wieliczka_w_Wieliczce_na_kadencje_1.02.2021-31.01.2026.pdf [11.07.2021]
• 8. Grzegorek G., Frużyński A. i Rygus P., 2017, Kopalnie i huty Katowic, Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek, Katowice
• 9. Klimas B., 2020, Szombierki zagrożone. "Każda wizyta w elektrociepłowni strasznie boli", Rzeczpospolita z 23 czerwca 2020, https://regiony.rp.pl/z-regionu/27394-szombierkizagrozone-kazda-wizyta-w-elektrocieplowni-strasznie-boli [18.07.2021]
• 10. Konwerska B., 2020, Ruch turystyczny w kopalni soli Wieliczka w okresie zarządu austriackiego (1772-1918), Muzeum Żup Krakowskich, Wieliczka
• 11. Kowol M., Różycki P., 2008, Turystyka przemysłowa w Tarnowskich Górach, "Geoturystyka", vol. 14, nr 3, s. 41-48
• 12. Kozina I., 2001, Pałace i zamki na pruskim Górnym Śląsku w latach 1850-1914, Wydawnictwo Muzeum Śląskiego, Katowice
• 13. Kozina I., 2013, Przemiany miast przemysłowych, "Autoportret: pismo o dobrej przestrzeni", nr 1 (40), s. 21-27
• 14. Kruczek Z., Szromek A. R., 2011, Wykorzystanie modelu R. W. Butlera w interpretacji rozwoju atrakcji turystycznej na przykładzie kopalni soli w Wieliczce, "Folia Turistica", nr 25 (2), s. 275-289
• 15. Kuźnik G., 2013, Alfons Kopia 80 lat temu zaczął badać tarnogórskie podziemia, Serwis Tarnowskie Góry Nasze Miasto, https://tarnowskiegory.naszemiasto.pl/alfons-kopia-80-lat-temu-zaczal-badac-tarnogorskie/ar/c13-2053620 [11.07.2021]
• 16. Manhas P. S., Manrai L. A. i Manrai A. K., 2016, Role of tourist destination development in building its brand image: a conceptual model, "Journal of Economics, Finance and Administrative Science", vol. 40, nr 21, s. 25-29
• 17. Niemojewska A. 2018, 40 lat kopalni soli w Wieliczce na Liście UNESCO: zaszczyt i zobowiązanie, Rzeczpospolita z 25 października 2018, www.rp.pl/Rzecz-ohistorii/310259944-40-lat-kopalni-soli-w-Wieliczce-na-Liscie-UNESCO-zaszczyt-izobowiazanie.html [18.07.2021]
• 18. Nogaj T., 2003, Burmistrzowie Tarnowskich Gór, "Montes Tarnovicensis", nr 11, www.montes.pl/Montes11/montes_nr_11_21.htm [11.07.2021]
• 19. Oleś D., 2018, Architektura przemysłowa w twórczości Georga i Emila Zillmannów na Górnym Śląsku na początku XX wieku, "Quart", nr 9, s. 66-82
• 20. Rygus P., 2015, Zarys historyczny hutnictwa cynku na Górnym Śląsku w latach 1798-1980, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Górnego Śląska, Katowice
• 21. Skrzypek E., 2017, Marka jako ważny element marketingu, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Seria: Administracja i Zarządzanie", nr 114, s. 197-210
• 22. Stanowisko Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej w sprawie komunikatu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z 19 marca 2021, https://smzt.pl/wp-content/uploads/2021/03/komunikat-prasowy_smzt_unesco.pdf [2021-07-11]
• 23. Simon R., 2018, Zespół przyrodniczo-parkowy Park w Reptach Śląskich i Dolina Dramy, "Aura", rr 10, s. 26-26
• 24. Ogród niewiniątek, http://szybwilson.org/zobacz?item=208 [16.07.2021]
• 25. TomTom: 82 % Polaków jest skłonnych spędzić wakacyjny urlop w kraju, Serwis Telix.pl, www.telix.pl/rynek/raporty-prezentacje/2021/06/tomtom-82-polakow-jest-sklonnychspedzic-wakacyjny-urlop-w-kraju/ [18.07.2021]
• 26. Wachowski, W., 2017, Jak działają rzeczy społeczne. Poznanie, normatywność i dizajn dla mas, "AVANT", vol. VIII, nr 3, s. 58-75
• 27. Wojtoń E., 2010, Dziedzictwo przemysłowe - szansa czy balast? Problem Sosnowca na tle aglomeracji katowickiej, "Ochrona Zabytków", nr 1-4 (248-251), LXVIII, s. 157-172
• 28. Zakochać się w Tarnowskich Górach! Efekt UNESCO, tysiące turystów i piękniejsze miasto, https://wiadomosci.onet.pl/slask/tarnowskie-gory-lista-unesco-liczne-atrakcje-i-rosnacaliczba-turystow-w-miescie/d3t1c5r [11.07.2021]
• 29. Żabicka-Barecka D., Piątek E. i Barecki Z. 2014, Concordia, Ludwik Pstrowski, Szyb Maciej w Zabrzu. Nowe oblicze kopalni węgla kamiennego - nowa karta historii, DEMEX Przedsiębiorstwo Górnicze Sp. z o.o., Zabrze