Dziedzictwo wybitnych astronomów - potencjał czy niewykorzystana szansa dla turystyki kulturowej Polski

• Autorzy: Sylwia Osojca-Kozłowska

Warianty tytułu

The Heritage of Great Astronomers - Potential or Unused Opportunity for Polish Cultural Tourism?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Fascynacja zjawiskami zachodzącymi na niebie, a także ich wpływem na życie człowieka, stanowiły od najdawniejszych czasów przedmiot zainteresowania i dały początek jednej z najstarszych nauk świata - astronomii. Próby ich zrozumienia i wyjaśnienia od starożytności przez średniowiecze, barok po kolejne epoki podejmowało wielu uczonych. Wśród nich są też Polacy - w tym najwybitniejszy Mikołaj Kopernik, który ogłosił światu, że to Ziemia krąży wokół Słońca. Na terenach przynależnych współcześnie do Polski astronomią parało się wielu wybitnych uczonych, w tym m.in. J. Heweliusz, J. Kepler, M. Cunitz, Jan z Głogowa, C. Malapert czy J. W. Jędrzejewicz. Ich osiągnięcia rozwijały naukę, przenikały do innych dziedzin życia takich jak kultura, sztuka, literatura. Artykuł posiada charakter aplikacyjno-przeglądowy, a uwaga skupiona w nim jest na sylwetkach ww. wybitnych astronomów, miejscach w Polsce z nimi związanych oraz wykorzystaniu ich biografii i spuścizny naukowej dla rozwoju turystyki. Przygotowano go w oparciu o prowadzone w latach 2008-2021 badania pierwotne i wtórne, realizowane stacjonarnie i terenowo z użyciem metody metaanalizy, desk reasearch, studium przypadku, obserwacji uczestniczącej, wywiadu swobodnego i storytellingu. Artykuł wypełnia lukę poznawczą związaną z brakiem literatury dotyczącej rozwoju turystyki poprzez dziedzictwo astronomów. (abstrakt oryginalny)

EN

The fascination with the phenomena taking place in the sky, as well as their influence on human life, has been the subject of interest since the earliest times and gave rise to one of the oldest sciences in the world - astronomy. Many scientists have tried to understand these phenomena and explain them from antiquity, through the Middle Ages, and the Baroque period to subsequent epochs. There are also Poles among them - including the most outstanding Nicolaus Copernicus, who announced to the world that the Earth revolves around the Sun. Many eminent scientists, including J. Heweliusz, J. Kepler, M. Cunitz, Jan from Głogów, C. Malapert and J. W. Jędrzejewicz. Their achievements developed science, penetrated into other areas of life, such as culture, art, and literature. The article has an application and review character, and its attention is focused on the figures of the above-mentioned outstanding astronomers, places in Poland associated with them and the use of their biography and scientific heritage for the development of tourism. It was prepared on the basis of primary and secondary research conducted in the years 2008-2021, carried out on site and in the field with the use of meta-analysis, desk reasearch, case studies, participant observation, free-form interview and storytelling. The article fills the cognitive gap related to the lack of literature on the development of tourism through the heritage of astronomers. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Turystyka kulturowa; Biografie; Nauki przyrodnicze

EN

Tourism; Cultural tourism; Biography; Natural sciences

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 3
• Strony: 180--210

Twórcy

autor

Sylwia Osojca-Kozłowska

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• 1. Aaboe A., 1974, Scientific Astronomy in Antiquity, "Philosophical Transactions of the Royal Society", 276 (1257), s. 21-42
• 2. Astronomia popularna, 1990, red. S. Piotrowski, Warszawa
• 3. Banaś T., 2005, Cunitia Maria, [w:] J. Lyszczyna, D. Rott (red.), Słownik pisarzy śląskich, Wyd., Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, t. 1, s. 22-24
• 4. Barker P., Goldstein B., 2001, Theological Foundations of Kepler's Astronomy, "Osiris", nr 16 (1), s. 88-113
• 5. Berry A., 1961, A Short History of Astronomy From Earliest Times Through the Nineteenth Century, Dover Publications, New York
• 6. Caspar M., 2014, Kepler, Dover Publications, New York
• 7. Czerwińska-Rydel A., Dudek A., 2011, Wędrując po niebie, Wyd. Muchomor, Warszawa
• 8. Dick W. R., Langkavel A., 2004, Die Kepler-Gedenkstätten, Dr. Erwin Rauner Verlag, Augsburg, s. 255-279
• 9. Dobrzycki J., Markowski M., Przypkowski T., 1975, Historia astronomii w Polsce, Wrocław
• 10. Dobrzycki J., Rybka E., 1975, Historia astronomii w Polsce, PAN, Wrocław
• 11. Duerbeck H., 2009, Maria Cunitz: Kriegswirren und Planetenberechnung, [w:] Frauenmuseum Bonn (Hrsg.): Astronominnen. Frauen die nach den Sternen greifen, Bonn
• 12. Forbes G., 1909, History of Astronomy, Plain Label Books, London
• 13. Gluszko T., 2000, Jan Heweliusz - pokorny syn dumnego miasta, "30 Dni", nr 12 (26), Gdańsk
• 14. Grell C., 2017, Jan Heweliusz i jego czasy, ASPRA - JR, Warszawa-Gdańsk
• 15. Guentherodt I., 2005, Augenschein und Finsternisse: zur Sprache von Maria Cunitia (1604? - 1664), "Acta Universitatis Carolinae, Mathematica et Physica", vol. 46, Praga, s. 15-28
• 16. Guentherodt I., 1991, Frühe Spuren von Maria Cunitia und Daniel Czepko in Schweidnitz 1623, "Daphnis. Zeitschrift für mittlere deutsche Literatur", Nr. 20, 1991, s. 547-584
• 17. Hoskin M. (red.), 2007, Historia Astronomii, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• 18. Karczewska J., D. Karczewski, 2019, Szlak Kopernikowski - zapomniany turystyczny klasyk, "Turystyka Kulturowa", nr 2/19, s. 7-20
• 19. Knötel P., 1928, Maria Cunitia [w:] Friedrich Andreae (Hrsg.): Schlesier des 17. bis 19. Jahrhunderts, Schlesische Lebensbilder. Nr. 3., Breslau, s. 61-65
• 20. Kotarski E., 1985, Muza gdańska Janowi Sobieskiemu 1673-1696, Ossolineum, Warszawa
• 21. Kreiner J. M., 1992, Astronomia z astrofizyką, wyd. 2, Warszawa
• 22. Lisiak B., 2005, Collaboration od Adam Adamandy Kochanski with Jan Heweliusz, "Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki", nr 1-2(27-28), s. 85-97
• 23. Lisicki A., 1988, Heweliusz - dylematy współczesnej nauki, "Sprawozdania Gdańskiego Towarzystwa Naukowego", t. 14 (1987), Gdańsk, s. 22-25
• 24. Lisicki A., 1991, Jan Heweliusz - współtwórca nowoczesnej nauki, Gdańsk
• 25. Lisicki A., 1992, Jan Heweliusz as an observer, Gdańsk
• 26. Liwowsky K., 2010, Einige Neuigkeiten zur Familie der Schlesierin Maria Cunitz, Koblenz, 3. durchgesehene und vermehrte Aufl. Koblencja
• 27. Maciąg-Fiedler A., 2016, Astrorum divina ars et sciencia. Słownictwo astronomiczne w łacińskich pismach polskich autorów doby średniowiecza, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków
• 28. Mikos von Rohrscheidt A., 2021, Interpretacja dziedzictwa w turystyce kulturowej. Konteksty, podmioty, zarządzanie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• 29. Mokrzecki L., 2021, Wokół staropolskiej nauki i oświaty: Gdańsk - Prusy Królewskie - Rzeczpospolita, Gdańsk
• 30. Najafabadi S., 2012, Astronomical Tourism (Astro-Tourism) in Cebu, "Philippines: Essential Features In Selected Destinations and Its Complementing Visitor Attractions", "International Conference on Trade, Tourism and Management", Bangkok, s. 129-133
• 31. Nawalkowski P., 2021, Ciemne niebo - dla turystyki i hotelarstwa, http://ciemneniebo.pl [11.07.2021]
• 32. Nieszczerowska M., 2009, Narracje miejskiej wyobraźni, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
• 33. North J., 1997, Historia astronomii i kosmologii, Katowice
• 34. Nowacki M., 2012, Dziedzictwo i turystyka: relacje i ewolucja koncepcji, [w:] Kultura i Turystyka - wspólne korzenie, ROTW, Łódź, s. 35-39
• 35. Pakszys E., 2012, Przekraczanie granic: uwarunkowania sukcesu kobiet w poznaniu, "Etyka", nr 45, s. 99-105
• 36. Pietrzyk Z., 2000, Marcin Król z Żórawicy, [w:] Złota Księga Wydziału Filozoficznego, (red.) J. Miklaszewska, J. Mizera, Kraków, s. 43-45
• 37. Pisarek M., Gargała-Polar M., Dudek T., 2017, Astroturystyka w zainteresowaniu wybranych mieszkańców województwa podkarpackiego, "Polish Journal for Sustainable Development", Tom 21 (2), s. 101-106
• 38. Posch T., 2017, Johannes Kepler. Die Entdeckung der Weltharmonie, Darmstadt
• 39. Przypkowski T., 1987, Jan Heweliusz, Wrocław
• 40. Rybka E., 1983, Astronomia ogólna, Warszawa
• 41. Rybka P., 1989, Heweliusz, Warszawa
• 42. Rybka E., 1975, Życiorys naukowy Jana Keplera, "Rocznik Lubuski", tom 9, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra, s. 269-278
• 43. Swerdlow N., 2012, Urania Propitia, Tabulae Rudophinae faciles redditae a Maria Cunitia Beneficent Urania, the Adaptation of the Rudolphine Tables by Maria Cunitz, [w:] Jed Z. Buchwald (Hrsg.): A Master of Science History: Essays in Honor of Charles Coulston Gillispie, Springer, New York, s. 81-121
• 44. Świderski G., 2005, Maria Kunicka ze Śląskiej Świdnicy - współtwórczyni przełomu w astronomii i filozofii XVII wieku, [w]: Wielcy twórcy Gór Sowich, S. Januszewski (red.), Wrocław
• 45. Thurston, H., 2006, Early Astronomy, Springer, New York
• 46. Targosz K., 1987, Sawantki w Polsce w XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa
• 47. Targosz K., 1986, Jan Heweliusz - uczony artysta, Wrocław
• 48. Targosz K., 2000, Z lunetą i przyrządem astronomicznym - protektorki i adeptki Uranii w XVII wieku, [w:] Pod patronatem Hygei. Udział kobiet w rozwoju nauk przyrodniczych, I. Arabas (red.), IH PAN, Warszawa, s. 37-70
• 49. Wierzbicki D., 1888, Jan Heweliusz, astronom gdański. Wspomnienie w 200-ną rocznicę śmierci (Dokończenie), "Wszechświat" 1888/07/31, T. 7, s. 484-487
• 50. Włodarczyk J., Historia astronomii w Polsce do 1945 roku, www.copernicus.torun.pl/rewolucja/rozwój/5/ [18.07.2021]
• 51. Włodarczyk J., 2007, Astronomia w Polsce, [w:] "Historia astronomii", pod red. M. Hoskina, Warszawa, s. 320-339
• 52. Włodarczyk J., Birkenmajer L. i A., 2019, "Peripheral" Astronomy in the Correspondence of Johannes Hevelius: A Case Study of Maria Cunitia and Elias von Löwen, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki", t. 64, nr 1, s. 147- 155
• 53. Voise W., 1972, Życie i twórczość Keplera w świetle najnowszych badań, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki", t. 17, nr 1, 1972, s. 3-9
• 54. Zanazzi, A., Daricello L., Leonardi L., Benedetto D., Tuscano M., 2021, Attracting public interest in astronomy through art and cultural heritage , European Planetary Science Congress 2021.
• 55. Zbierski A., 1988, Jan Heweliusz na tle swojej epoki, "Sprawozdania Gdańskiego Towarzystwa Naukowego", t. 14, Gdańsk, s. 41-46
• 56. www.zyciorysy.pl/biografia/jan-heweliusz/ [11.07.2021]
• 57. www.hevelianum.pl/jan-heweliusz/ [11.07.2021]
• 58. www.www.panteonnarodowy.org/wielcy-polacy/59-jan-heweliusz [11.07.2021]
• 59. www.muzeum-kupiectwa.pl/index.php?page=zycie-dzielo-astronom-marii-kunic-cunitii1610-1664 [11.07.2021]
• 60. www.um.swidnica.pl [11.07.2021]
• 61. www.gdansk.pl [11.07.2021]
• 62. www.zagan.pl [11.07.2021]
• 63. www.lubuskie.pl [11.07.2021]
• 64. www.ks-j.com. pl [11.07.2021]
• 65. turystyka.zagan.pl [11.07.2021]
• 66. www.gdansk.turystyka.pl [11.07.2021]
• 67. http://www.pomorskie.travel.pl [11.07.2021]