O zależnościach kategorii płci i narodu. Przypadki polskie

• Autorzy: Bogna Kociołowicz-Wiśniewska

Warianty tytułu

On Gender and Nation Categories. Polish Cases

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Podczas analizy wizji kobiet i mężczyzn w nacjonalizmie przyjmuje się jego szeroką definicję jako ideologii wspólnej wszystkim, którym kategorie kraju i narodu są bliskie w danym momencie historycznym. Tamar Mayer rozumie nacjonalizm jako rodzaj ideologii podzielanej przez członków wspólnoty, przez którą identyfikuj ą się oni z narodem oraz okazują mu wierność i szacunek. Ideologia ta wzmacnia poczucie siły w jednostkach, dając im nagradzające przekonanie o przynależności do swojej "wyobrażonej wspólnoty", jest "emocjonalnym klejem" skłaniającym ich do poświęceń na jej rzecz . Członkowie wspólnoty narodowej podzielają zazwyczaj wyobrażenie o wspólnych przodkach, wyjątkowości własnej historii i wspólnym losie. Kluczowe dla ich tożsamości są pielęgnowane przez sztukę, literaturę i media mity, które określaj ą właściwe zachowanie w sytuacji próby . Pożądany wizerunek własnego narodu podtrzymywany jest zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz wspólnoty. Unikając podkreślania własnej odrębności, wspólnota narodowa naraziłaby się bowiem na utratę legitymizacji własnego istnienia. Przenikanie się gender, narodu i seksualności wytwarza zestaw norm odpowiedni dla każdej płci. W "narodowej" optyce zarówno kobiety, jak i mężczyźni są nosicielami określonych wartości oraz maj ą do spełnienia konkretną funkcję. W Racialised boundaries Floya Anthias i Nira Yuval-Davies wyróżniły pięć podstawowych funkcji, jakie pełnią kobiety w dyskursach nacjonalistycznych - niepozostających oczywiście bez wpływu na role przewidziane dla mężczyzn.

EN

The aim of the article is to give the Polish context to the inquiries regarding mutual relations between the categories of gender and nation. The basic assumption of the text is the existence of mutual conditioning of these constructs, since on the one hand, the imagination of the nation affects the expectations from women and men, and on the other, the perception of gender roles may have a bearing on the attitude to the traditions of own country. Selected events and discourses present in the Polish public space are analyzed in the context of specific functions for women and men. Among the issues raised in the article are the importance of debates regarding the permission of abortion for the symbolic establishment of a hierarchy of values in Polish society of transformation age, rape as a symbolic attack on the territory of the country and men's honor, international (and intercultural) demographic rivalry or the symbolic dimension of military service.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Płeć; Naród; Społeczeństwo

EN

Gender; Nation; Society

• Czasopismo: Społeczeństwo i Polityka
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1(54)
• Strony: 99--106

Twórcy

autor

Bogna Kociołowicz-Wiśniewska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, doktorant

Bibliografia

• Anderson B., Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Kraków 1997.
• Anthias F., Yuval- Davis N., Racialized Boundaries: Race, Nation, Gender, Colour and Class and the Anti-Racist Struggle, London 1996.
• Dąbrowska M., Męskość, aborcja i ekonomiczne przemiany okresu transformacji, w: Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych, red. E. Ciaputa, K. Wojnicka, Kraków 2011.
• Desperak I., Matuszak G., Sikorska-Kowalska M., Emancypantki, włókniarki i ciche bohaterki: znikające kobiety, czyli białe plamy naszej historii, Pabianice 2009.
• Frątczak A., Intelektualistka jako wróg narodu. Uwagi o esejach Dubravki Ugresić, w: Kobiety wobec polityki - kobiety w polityce: historia, realia, perspektywy, red. A. Frątczak, Kraków 2009.
• Fuszara M., Abortion and the Formation of the Public Sphere in Poland, w: Gender politics and post-communism: reflections from eastern Europe and the former Soviet Union, red. N. Funk, M. Mueller, London-New York 1993.
• Gal, G. Kligman S., The politics of Gender after Socialism. A comparative historical essay, Princeton 2000.
• Graff A. , Płeć i naród tu i teraz. Kilka uwag o genderowym i seksualnym wymiarze współczesnego polskiego nacjonalizmu, w: Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym, red. E.H. Oleksy, Warszawa 2008.
• Graff A., Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa 2001.
• Jaśtal K., Niemcy: Naród i ciało, przekł. K. Jastal, Kraków 2015.
• Kligman G., Polityka obłudy. Kontrola rozrodczości w Rumunii pod rządami Ceausescu, Kraków 1998.
• Lowe K., Dziki kontynent: Europa po II wojnie światowej, Poznań 2013.
• Marsh R., Women in contemporary Russia and the former Soviet Union, w: Women, ethnicity and nationalism. The politics of transition, red. R. Wilford, R.L. Miller, New York 1998.
• Martin A.K., Death of a nation: transnationalism, bodies and abortion in late twentieth-century Ireland, w: Gender ironies of nationalism. Sexing the nation, red. T. Mayer, London 2000.
• Mayer T., Gender ironies of nationalism: setting the stage, w: Gender ironies of nationalism. Sexing the nation, red. T. Mayer, London 2000.
• Moran M., Uneasy images: contested representations of gender, modernity and nationalism in pre-war Liberia, w: Gender ironies of nationalism, Sexing the nation, red. T. Mayer, London 2000.
• Mostov J., Sexing the nation/desexing the body. Politics of national identity in the former Yugoslavia, w: Gender ironies of nationalism, Sexing the nation, red. T. Mayer, London 2000. Penn S., Podziemie kobiet, tłum. H. Jankowska, Warszawa 2003.
• Porter E., Identity, location, plurality: women, nationalism and Northern Ireland, w: Women, ethnicity and nationalism. The politics of transition, red. R. Wilford, R.L. Miller, New York 1998.
• Yuval-Davis N., Gender and Nation, w: Women, ethnicity and nationalism. The politics of transition, red. R. Wilford, R.L. Miller, New York 1998.
• Sala E., Przemilczana historia polskiego feminizmu, w: Kobiety w społeczeństwie polskim, red. A. Pałęcka i in., Kraków 2011.
• Siemieńska R., Polacy i Polki w życiu publicznym - podobni czy różni od mieszkańców Unii Europejskiej? w: Aktorzy życia publicznego. Płeć jako czynnik różnicujący, red. R. Siemieńska, Warszawa 2003.
• Smolarkiewicz E., Kształtowanie tożsamości a współczesne przemiany społeczno-kulturowe, w: Kłopoty z tożsamością, red. M. Golka, Poznań 2006.
• Yuval-Davis N., Gender & Nation, London 1997.
• ---