Michaił Bakunin a sprawa polska

• Autorzy: Maciej Drabiński

Warianty tytułu

Mikhail Bakunin and the Case of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

We wstępie do artykułu Mickiewicz-Bakunin Wiktor Weintraub wyraził pogląd, że "wśród nienapisanych książek z historii polskiej XIX w. jest jedna, która powinna nosić tytuł «Bakunin i Polacy». Materiału by do niej na pewno nie zabrakło". Oddaje to doskonale fundamentalny aspekt związany z tematem niniejszego artykułu - kwestia niepodległości Polski była dla Michaiła Bakunina idée fi xe. Nie jest to moja opinia, lecz szczere wyznanie rosyjskiego filozofa, który datował początek powstania tego uczucia na rok 18462, i towarzyszyło mu ono praktycznie do końca życia (1876). Bakunin "jak mało który Rosjanin rozumiał Polaków, współczuł ich narodowym aspiracjom i emocjom, solidaryzował się z ich patriotycznymi uczuciami, nie przekładał większej wagi do przejawów polskiej megalomani", czemu towarzyszyło poczucie wstydu oraz współodpowiedzialności Rosjan za krzywdy wyrządzane Polakom. Była to wszakże relacja trudna, złożona, ewoluująca, pełna wieloznaczności i subtelności, a nade wszystko nie w pełni odwzajemniona ze strony polskich środowisk niepodległościowych oraz demokratycznych. Niemniej nie pozostała ona bez wpływu zarówno na "apostoła nieograniczonej wolności", jak i samych polskich patriotów. (fragment tekstu)

EN

The research problem of this article is evolution of Mikhail Bakunin opinion about polish question and his attitude to polish independence movement. My purpose is discover and explain the all reasons which could infl uence on his perspective about independent Poland. That is the reason why I analyses all three phases of evolution of his philosophical system: (1) democratic panslavizm, (2) further radicalization and (3) anarchist phase. This task is not so easy, mostly because Bakunin was incoherent thinker, who was more interested action than philosophy. Nevertheless this evolution was logic and structured - it was the result of radicalization of the main problems which he dealt with. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Filozofia; Socjalizm; Niepodległość; Wolność

EN

History; Philosophy; Socialism; Independence; Freedom

• Czasopismo: Społeczeństwo i Polityka
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 3(56)
• Strony: 25--47

Twórcy

autor

Maciej Drabiński

• University of Warsaw, Poland

Bibliografia

• Aldred G.A., Bakunin M. Communist, Glasgow, London 1920.
• Angaut J.-C, Revolution and the Slav Question: 1848 and Mikhail Bakunin, w: The 1848 revolutions and european political thought, red. D. Moggach, G. Stedman Jones, Cambridge 2018.
• Bakunin M., "Do Moich Przyjaciół Rosyan i Polaków, w: Sprawa polska ze stanowiska europejskiego przedstawiona, red. K. Forster, Berlin 1872.
• Bakunin M., Do Centralnego Rządu Powstańczego w Polsce, przeł. B. Wścieklica, http://www.bakunin.pl/pis_pol_rzad.htm [dostęp: 20.07.2018].
• Bakunin M., Komuna Paryska a Idea Państwa, nprzekł. Z. Krzyżanowska, w: Bóg i Państwo, red. D. Kaczmarek, Poznań 2012.
• Bakunin M., List adresowany do Hercena i Ogariowa, przeł. B. Wścieklica, http://www.bakunin.pl/pis_list_herc63.htm [dostęp: 20.07.2018].
• Bakunin M., List do Ludwika Bulewskiego, http://www.bakunin.pl/pis_list2.htm [dostęp: 20.07.2018].
• Bakunin M., List do Stanisława Tchórzewskiego, przeł. B. Wścieklica, http://www.bakunin.pl/pis_list_tchorzew.htm [dostęp: 20.07.2018].
• Bakunin M., Odezwa do Słowian przez ruskiego patriotę Michała Bakunina, członka Zjazdu Słowiańskiego w Pradze, Koethen 1848.
• Bakunin M., Państwowość i anarchia, w: Bóg i Państwo, red. D. Kaczmarek, Poznań 2012.
• Bakunin M., Siedmnasta rocznica rewolucyi polskiej. Mowa miana na zgromadzeniu w Paryżu przy obchodzie rocznym 29 listopada 1847 roku przez wygnańca rossyjskiego, tłumaczenie z francuskiego, Lwów 1848.
• Bakunin M., The International and Karl Marx, w: Bakunin on anarchy: Selected works by the Activist-Founder of world anarchism, red. S. Dolgoff, przekł. S. Dolgoff, London 1971.
• Bakunin M., Zdanie sprawy Komitetu, "Orzeł Biały" 1845, nr 1.
• Carr E.H., Michael Bakunin, New York 1975.
• Carr E.H., The Romantic Exiles, London 2007.
• Chlebek L.J., Michał A. Bakunin a sprawa polska (cz. I), "Dziennik Robotniczy" 18.01.1914.
• Chwedoruk R., Polish Anarchism and Anarcho-Syndicalism in the Twentieth Century, w: New perspectives on anarchism, labour and syndicalism: The individual, the national and the transnational, red. B. David, B. Constance, Cambridge 2010.
• Ciołkosz A., Karol Marks a powstanie styczniowe, http://lewicowo.pl/karol_marks_a_powstanie_styczniowe/ [dostęp: 20.07.2018].
• Czapiński K., Bakunin. Nowe prace o starych dziejach. "Spowiedź", "Robotnik" 24.08.1936.
• Del Giudice M., The Young Bakunin And Left Hegelianism: Origins Of Russlan Radicalism And Theory Of Praxis, 1814-1842, Doktorat, Montréal, Canada 1981.
• Djâkov V.A., Miller I.S., Ruch rewolucyjny w armii rosyjskiej a powstanie styczniowe, przekł. M. Orzechowski, J. Rybkowski, Wrocław 1967.
• Eckhardt W., The First Socialist Schism. Bakunin vs. Marx in the International Working Men's Association, Oakland 2016.
• Guillaume J., Bakunin M., A Biographical Sketch, w: Bakunin on anarchy: Selected works by the Activist-Founder of world anarchism, red. S. Dolgoff, przekł. S. Dolgoff, London 1971.
• Kamiński A.A., Kontakty Michaiła Bakunina z Polakami po upadku Powstania Styczniowego, w: Studia z dziejów anarchizmu (2): W dwusetlecie urodzin Michaiła Bakunina, red. R. Skrycki, Szczecin 2016.
• Kamiński A.A., Michaił Bakunin wśród członków Związku Narodowego w Emigracji Polskiej, w: Od Franciszka Józefa do małych ojczyzn: Tom poświęcony pamięci Zbigniewa Frasa, red. M. Górny, Wrocław 2002.
• Koberdowa I., Walka czartoryszczyzny przeciwko sojuszowi polskich i rosyjskich rewolucjonistów w czasie powstania styczniowego, "Przegląd Historyczny" 1956, nr 47.
• Kofman M., The Reaction of Two Anarchists to Nationalism. Proudhon and Bakunin on the Polish Question, "Labour History" 1968, nr 14.
• Marchlewicz K., For Independent Poland and the Emancipation of the Working Class. The Poles in the IWMA, 1864-1876, w: "Arise ye wretched of the earth": The first International in a global perspective, red. F. Bensimon, Q. Deluermoz, J. Moisand, Leiden, Boston 2018.
• Nomad M., Apostles of revolution, http://www.ditext.com/nomad/bakunin.html [dostęp: 20.07.2018].
• Odlezlik O., The Slavic Congress of 1848, "The Polish Review" 1959, nr 4.
• Ratajczyk W., "Powstanie Styczniowe w oczach Poznańczyków, "Niepodległość i Pamięć" 2014, nr 1-2(45-46).
• Świerczyński K., Michał Bakunin. Życiorys, Warszawa 1938.
• Tych F., Wstęp do: Program Towarzystwa Polskiego Socjalno-Demokratycznego w Zurychu z 1872 r., w: Polskie programy socjalistyczne 1878-1918, Warszawa 1975.
• Wasilewski L., Międzynarodówka robotnicza wobec hasła niepodległości Polski, "Niepodległość" 1933, nr 1.
• Weintraub W., Mickiewicz-Bakunin, "Kultura" 1949, nr 8(25).
• Wereszycki H., Stosunki Hotelu Lambert z Hercenem i Bakuninem ш przededniu powstania styczniowego, "Przegląd Historyczny" 1957, nr 2.