Czym jest twórczość? Przegląd wybranych koncepcji

• Autorzy: Alicja Czyrska

Warianty tytułu

What is Creativity? Review of Selected Concepts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Do dziś nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czym twórczość dokładnie jest. Dynamiczny rozwój badań w obszarze filozofii, socjologii, psychologii twórczości, pedagogiki czy antropologii sprawia, że pojęcie to staje się coraz bardziej wieloznaczne, a to raczej oddala nas od jednej, spójnej, koncepcji twórczości. Nie bez wpływu na to pozostaje również fakt, że badacze twórczości interesują się wieloma rzeczami - od biologicznych do społecznych aspektów twórczości, przez różne metody pomiaru twórczości, aż do używania tego pojęcia w różnych kontekstach z twórczością wcześniej niełączonych (np. rozwiązywanie problemów otwartych, nieposiadających jednej poprawnej odpowiedzi). W środowisku naukowym odczuwalne jest jednak przyzwolenie na taki właśnie stan rzeczy. Po 1950 r., za sprawą słynnego wystąpienia Joya Paula Guilforda, który podczas zjazdu Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego przedstawił koncepcje pomiaru twórczości, nastąpił dynamiczny wzrost badań w tym obszarze. Okres ten poprzedzony był ponad stuletnim teoretyzowaniem na temat tego, czym twórczość właściwie jest i co możemy opisać przez to pojęcie. Obecnie ma miejsce ciągła ekspansja badań, która przyczynia się do wzbogacenia naszego rozumienia twórczości, co uważane jest za naturalny przejaw rozwoju nauki. (fragment tekstu)

EN

The article makes an attempt to systematize selected concepts related to the phenomenon of creativity. Researchers are far from clear defi nition of creativity which is due to the increasing dispersion of the concept of creativity. The review of the theories begins with the presentation of two basic directions in the understanding of this phenomenon - as a specifi c human activity that can be considered as creative or creativity as a product of man's creation. Furthermore, a description of the shaping of the notion of creativity over the course of time and ways of explaining where creative human abilities may come from is juxtaposed. The article also describes the transformation that took place in the approach to creativity, as an activity accessible to all people, and not, as it was once thought, only to people with outstanding talent. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kreatywność; Myślenie twórcze; Postawa twórcza; Styl życia; Jakość życia

EN

Creativity; Creative thinking; Creative attitude; Lifestyle; Quality of life

• Czasopismo: Społeczeństwo i Polityka
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 3(56)
• Strony: 99--110

Twórcy

autor

Alicja Czyrska

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Amabile T., Social psychology of creativity. A consensual assessment technique, "Journal of Personality and Social Psychology" 1982, nr 43, s. 999.
• Boden M.A., What is creativity, London 1996, s. 75.
• Chruszczewski M., Mierzenie twórczości: zdolności i osobowość, w: Wybrane metody i paradygmaty badawcze w psychologii, red. A. Rynkiewicz, K. Jankowski, W. Oniszczenko, Warszawa 2016, s. 33.
• Chruszczewski M., Zdolności w akcji. Pozaintelektualne uwarunkowania efektywności operacji wytwarzania dywergencyjnego i konwergencyjnego, Warszawa 2013, s. 13.
• Duncker K., On problem solving, "Psychological Monographs" 1945, nr 58, s. 5-129.
• Epstein R., Cognition, creativity, and behavior: selected essays, Westport 1996.
• Freud Z., On creativity and unconscious, New York 1985. Por. też: tenże, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1973.
• Fromm E., Mieć czy być, przeł. J. Karłowski, Poznań 1995, s. 152.
• Glăveanu V.P., The psychology of creativity: a critical reading, "Creativity. Theories - Research - Applications" 2014, nr 1, t. 1, s. 10-13.
• Guilford J.P., Natura inteligencji człowieka, przeł. B. Czarniawska, W. Kozłowski, J. Radzicki, Warszawa 1978, s. 410.
• Guliford J.P., Creativity, "American Psychologist" 1950, nr 4, s. 444-454.
• Hull C.L., A behavior system: An introduction to behavior theory concerning the individual organizm, New Haven 1952.
• Hüther G., Kim jesteśmy a kim moglibyśmy, przeł. V. Grotowicz, Słupsk 2015, s. 136-137.
• Karwowski M., Konstelacje zdolności... Typy inteligencji a kreatywność, Kraków 2005, s. 47.
• Koestler A., The act of creation, London 1964.
• Kris E., Psychoanalytic explorations in art, New York 1953.
• Maltzman I., Thinking: from a behavioristic point of vew, "Psychological Review" 1955, nr 62, s. 277-280.
• Maslow A.H., W stronę psychologii istnienia, przeł. I. Wyrzykowska, Warszawa 1986, s. 136.
• Mayer R.E., Fifty years of creativity research, w: Handbook of creativity, red. R.J. Sternberg, Cambridge 1995, s. 451-458.
• Mednick S.A., The associative basis of the creative process, "Psychological Review" 1962, nr 69, s. 221-222.
• Nęcka E., O pożytkach z twórczości bez dzieł, "Charaktery" 2006, nr 4, s. 17-18.
• Nęcka E., Proces twórczy i jego ograniczenia, Kraków 1995, s. 18.
• Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańsk 2005, s. 12.
• Pietrasiński Z., Myślenie twórcze, Warszawa 1969, s. 10.
• Ribot T., O wyobraźni twórczej, przekł. z franc., Warszawa 1901, s. 9-12.
• Rogers C., O stawaniu się sobą. Poglądy terapeuty na psychoterapię, przeł. M. Karpiński, Poznań 2002, s. 422.
• Runco M.A., Acar S., Divergent thinking as an indicator of creative potential, "Creativity Research Journal" 2012, nr 24, t. 1, s. 66-75.
• Runco M.A., Divergent thinking, w: Encyclopedia of creativity, red. M.A. Runco, S. Pritzker, San Diego 1999, s. 577-582.
• Szmidt K., Pedagogika twórczości, Gdańsk 2007, s. 48.
• Szyszkowska M., Filozofia polityki, filozofia prawa, filozofia twórczości, Warszawa 1993.
• Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć: sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Wrocław 1982, s. 111.
• Trzebiński J., Osobowościowe warunki twórczości, w: Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, red. J. Reykowski, Warszawa 1976, s. 107-129.
• Wallas G., The art of thought, New York 1926.
• Weisberg R.W., Prolegomena to theories of insight in problem solving: A taxonomy of problems, w: The nature of insight, red. R.J. Sternberg, J.E. Davidson, Cambridge 1995, s. 160.
• Wertheimer M., Productive thinking, New York 1945.