Polski wynalazca, wizjoner i pionier kinematografii: Kazimierz Prószyński - patronem filmowej Łodzi?

• Autorzy: Marzena Makowska-Iskierka

Warianty tytułu

Polish Inventor, Visionary and Pioneer of Cinematography: Kazimierz Prószyński - Łódź City of Film's Patron?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł przedstawia postać nietuzinkową, wizjonera i twórcę, kreatora idealistę, który otarł się o światową sławę. Prezentuje osobę uznawaną za "ojca", czyli pioniera polskiego kina, nazywanego m.in. Polskim Edisonem, Kolumbem kinematografii, trzecim bratem Lumière. Zaprezentowano życie i działalność inżyniera Kazimierza Prószyńskiego, a także jego wynalazki, które zmieniły oblicze światowej kinematografii. Ponadto analizie poddane zostały działania popularyzujące postać i dorobek tego polskiego wybitnego twórcy podejmowane przez wybrane łódzkie instytucje, które można zakwalifikować w obrębie szeroko rozumianej turystyki kulturowej. Ukazano jak dziedzictwo naukowo-techniczne związane z Kazimierzem Prószyńskim funkcjonuje w różnego typu obiektach i atrakcjach w Łodzi - Mieście Filmu UNESCO. Za studium przypadku obrano działania podejmowane przez Muzeum Kinematografii oraz Narodowe Centrum Kultury Filmowej w "EC1 Łódź - Miasto Kultury". (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents an extraordinary figure, a visionary and creator, an idealist wizard who has rubbed off on world fame. It presents a person considered to be the "father", i.e. the pioneer of Polish cinema, known as Polish Edison, Columbus of cinematography, the third brother of Lumière. The life and activity of the engineer Kazimierz Prószyński was presented, as well as his inventions that changed the face of world cinematography. In addition, the analysis covered activities popularizing the figure and output of this Polish outstanding artist, undertaken by selected Łódź institutions, which can be classified within the broadly understood cultural tourism. It shows how the scientific and technical heritage related to Kazimierz Prószyński functions in various types of facilities and attractions in Łódź - the UNESCO City of Film. Activities undertaken by the Museum of Cinematography and the National Center for Film Culture in "EC1 Łódź - City of Culture" were selected as the case study. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kinematografia; Przemysł filmowy; Wynalazczość; Turystyka kulturowa

EN

Cinematography; Film industry; Invention; Cultural tourism

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 3
• Strony: 269--312

Twórcy

autor

Marzena Makowska-Iskierka

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. Anders H., 1960, Mieczysław Karłowicz w listach i wspomnieniach, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków
• 2. Białecka E., 2015, Pierwszy w Polsce stały kinematograf mieścił się przy Piotrkowskiej 120, http://lodz.naszemiasto.pl/artykul/pierwszy-w-polsce-staly-kinematograf-miescil-sieprzy,2849672,artgal,t,id,tm.html, 16.07.2021
• 3. Foks D., Kulesza P., 2017, Zapiski wynalazców, EC1 Łódź - Miasto Kultury, Łódź
• 4. Fuks S., 1980, Kazimierz Prószyński. Monografia bibliograficzna 1881-1975, Filmoteka Polska, Warszawa
• 5. Haltof M., 2015, Historical Dictionary of Polish Cinema, Rowman &Littlefiled, Maryland
• 6. Iwańczak W., 2011, Pionierzy polskiej kinematografii, "Niedziela", nr 22/2011 z 29 maja 2011, s. 32-33
• 7. Iwańczak W., 2012, Prószyński przed braćmi Lumière, "Niedziela Ogólnopolska", nr 41/2012, s. 30-31
• 8. Jewsiewicki W., 1954, Kazimierz Prószyński. Polski wynalazca filmowy, Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa
• 9. Jewsiewicki W., 1974, Kazimierz Prószyński, Wydawnictwo Interpress, Warszawa
• 10. Kmiecik Z., 1978, "Świat" w latach 1906-1915, "Kwartalnik Historii Prasy Polskiej", 17/3, s. 5 -20
• 11. Komorowski P., Szłapa R., 2020, Prószyński. Odwieczne pieśni, EC1 Łódź - Miasto Kultury w Łodzi, Łódź
• 12. Kwiecińska-Utkin A., 2004, Kazimierz Prószyński, "Młody Technik", nr 4, s. 24-26, https://mlodytechnik.pl/archiwum/08-2004_polski_panteon.pdf, 10.07.2021
• 13. Lubelski T., 2015, Historia kina polskiego 1895-2014, TAiWPN Universitas, Kraków
• 14. Orna B., E., 1956, Kazimierz Prószyński (1875-1945). A forgotten pioneer, "British Kinematography", vol. 28, no. 6
• 15. Plażewski, J., 1995, Historia Filmu, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków
• 16. Prószyński K., 1929, Ze wspomnień wynalazcy, "Kinoświat", nr 7, s. 3-4
• 17. Rodak W., 2019, Kazimierz Prószyński. Genialny wynalazca z Warszawy, który zrewolucjonizował kinematografię, serwis "Nasze miasto Warszawa", https://warszawa.naszemiasto.pl/kazimierz-proszynski-genialny-wynalazca-zwarszawy-ktory/ar/c13-4991394, 19.07.2021
• 18. Sieński M., 1957, Zagadnienie badań historycznych nad polską techniką zdjęciową, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki", 2/1, s. 119-127
• 19. Skoczek T., 2013, Obraz Powstania Styczniowego w sztuce (na przykładzie zbiorów Muzeum Niepodległości), "Niepodległość i Pamięć", nr 20/1-2 (41-42), s. 223-239
• 20. Stasiewicz-Jasiukowa I. (red. nauk.), 2009, Wkład osiągnięć polskiej nauki i techniki do dziedzictwa światowego, Wydawnictwo WAM, Kraków-Warszawa
• 21. Strategia rozwoju miasta Łodzi 2030+. Miasto tworzone wspólnie, Projekt z 21.12.2020 r., https://uml.lodz.pl/files/public/uploads/partycypacja/Projekt_Strategii_Rozwoju_Miasta_Lodzi_2030_.pdf, 19.07.2021
• 22. Syska R., 2020, Narodowe Centrum Kultury Filmowej: Strategia na lata 2020-2024, EC1 Łódź - Miasto Kultury w Łodzi, Łódź, www.nckf.pl/system/files/ec1_medialib/2020/09/NCKF_Strategia_2020_2024.pdf, 19.07.2021
• 23. Turejko T., 2016, Polak, który wyprzedził braci Lumière, https://klubjagiellonski.pl/2016/08/12/polak-ktory-wyprzedzil-braci-lumiere/, 10.07.2021
• 24. hint.org.pl/itd=n301 [11.07.2021]
• 25. http://kinomuzeum.pl/aparat-oko-i-orchestrion-atlantic/ [14.07.2021]
• 26. http://kinomuzeum.pl/muzeum-kinematografii-otworzy-nowa-wystawe-stala/ [14.07.2021]
• 27. http://lodzfilmcommission.pl/ [19.07.202]
• 28. http://nmt.waw.pl/?s=aeroskop [13.07.2021]
• 29. http://nmt.waw.pl/gallery-item/kamera-proszynskiego-1908/ [13.07.2021]
• 30. www.mkidn.gov.pl/pages/posts/bdquonckf-ma-chronic-filmowe-dziedzictwordquo5781.php ("NCKF ma chronić filmowe dziedzictwo" z 23-09-2015) [16.07.2021]
• 31. www.palacmlodziezy.lodz.pl/centralny-gabinet-edukacji-filmowej [19.07.2021]
• 32. https://akademiapolskiegofilmu.pl/pl/historia-polskiego-filmu/artykuly/wybranezagadnienia-z-historii-techniki-polskiego-filmu-fabularnego-1895-1929-od-narodzinkinematografii-do-przelomu-dzwiekowego/528 [12.07.2021]
• 33. https://bialczynski.pl/wielcy-polacy/wielcy-polacy-kazimierz-proszynski-1875-1945-konstruktor-kamer-i-projektorow-kinowych/ [10.07.2021]
• 34. www.bycjakignacy.pl/o-nas [24.07.2021]
• 35. https://bycjakignacy.pl/sites/default/files/2018-02/By%C4%87%20jak%20Ignacy%20Proszynski_scenariusze%20Klasy%204-7_0.pdf [24.07.2021]
• 36. https://collection.sciencemuseumgroup.org.uk/people/cp72786/kazimierz-proszynski [14.07.2021]
• 37. https://de-de.facebook.com/NCKF.Lodz/posts/2000840880003075/ [12.07.2021]
• 38. https://dzieje.pl/postacie/kazimierz-proszynski-1875-1945 [10.07.2021]
• 39. https://ec1lodz.pl/aktualności/biopleograf-jedyny-egzemplarz-na-swiecie [20.07.2021]
• 40. https://experyment.gdynia.pl/dzialania-on-line/artykulypopularnonaukowe/odkrycinanowo/kazimierz-proszynski-polak-nazywany-kolumbemkinematografii/ [14.07.2021]
• 41. https://filmpolski.pl/fp/index.php?osoba=1193 [19.07.2021]
• 42. https://lodzcityoffilm.com/ [16.07.2021]
• 43. https://lodzcityoffilm.com/lodz_miasto_filmu/siec-miast-kreatywnych-unesco/ [16.07.2021]
• 44. https://lodzcityoffilm.com/wystawy/w-narodowym-centrum-kultury-filmowej-ruszylabudowa-wystawy-kino-polonia/ [16.07.2021]
• 45. https://nckf.pl/aktualnosci/premiera-komiksu-%E2%80%9Eproszynski-odwiecznepiesni%E2%80%9D [20.07.2021]
• 46. https://nckf.pl/aktualnosci/wystawy-kino-kresow-i-kazimierz-proszynski-od-15-grudnia-wec1 [20.07.2021]
• 47. https://nckf.pl/node/3971 [20.07.2021]
• 48. https://nckf.pl/powrot-birbanta [20.07.2021]
• 49. https://nckf.pl/wystawy/kazimierz-proszynski [20.07.2021]
• 50. https://pl.wikipedia.org/wiki/Bracia_Krzemińscy [19.07.2021]
• 51. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Prószyński [10.07.2021]
• 52. https://pl.wikipedia.org/wiki/Mauthausen-Gusen_(KL) [10.07.2021]
• 53. https://polona.pl/search/?query=Kazimierz_Pr%C3%B3szy%C5%84ski&filters=creator:%22Pr%C3%B3szy%C5%84ski,_Kazimierz_(1875--1945)%22,creator:%22Pr%C3%B3szy%C5%84ski,_Kazimierz_(1875--1945)_Autor%22,public:1,hasTextContent:0 [11.07.2021]
• 54. https://timenote.info/pl/Kazimierz-Proszynski [10.07.2021]
• 55. https://uml.lodz.pl/kalendarz-wydarzen/wydarzenie/kazimierz-proszynski-wynalazca-iwizjoner-wystawa-w-ec1-id24931/2019/02/5/ [16.07.2021]
• 56. https://vimeo.com/23974153 [12.07.2021]
• 57. www.cinemahotel.pl/kino/o-kinie [16.07.2021]
• 58. www.facebook.com/NCKF.Lodz/photos/a.1121214494632389/3340115192742297/?type=3 (Nasz biopleograf na planie zdjęciowym programu TVP Giganci historii) [12.07.2021]
• 59. www.filmschool.lodz.pl/szkola [16.07.2021]
• 60. www.filmweb.pl/person/Kazimierz+Prószyński-49850 [19.07.2021]
• 61. www.historiaposzukaj.pl/wiedza,osoby,1153,osoba_kazimierz_proszynski.html [11.07.2021]
• 62. www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/kazimierz-proszynski-wynalazca-inzynier [9.07.2021]
• 63. www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/819656,Kazimierz-Proszynski-%e2%80%93-pierwszyczlowiek-w-kinematografii (tekst i audycja Polskiego Radia: Polski Edison - wspomnienia o Kazimierzu Prószyńskim z 6.03.1987) [13.07.2021]
• 64. www.unesco.pl/kultura/690/ [19.07.2021]
• 65. www.youtube.com/watch?v=47i0tS_ndU4 (Archiwa Rafał Pakuła -