Rynek i spożycie napojów alkoholowych w Polsce: podstawowe dane dla polityki społeczno-gospodarczej

• Autorzy: Artur Bartoszewicz , Katarzyna Obłąkowska

Warianty tytułu

Market and Consumption of Alcoholic Beverages in Poland: Basic Data for Socio-Economic Policy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Alkohol etylowy jest substancją psychoaktywną i toksyczną. Współcześnie w Polsce jest dostępny powszechnie na rynku. W ciągu ostatnich 30 lat Polacy zmienili preferencje dotyczące spożywania alkoholu. Alkohol spożywany nadmiernie, bez względu na formę podania, jest szkodliwy dla zdrowia człowieka, ale także generuje ogromne koszty społeczne i ekonomiczne. W artykule przedstawiono kluczowe wskaźniki dla polityki społeczno-gospodarczej w obszarze spożycia alkoholu, preferencje Polaków w zakresie spożywanego napoju alkoholowego, modele spożycia napojów alkoholowych w Polsce, charakterystykę rynku napojów alkoholowych w Polsce w 2020 r., jak też wpływy budżetu państwa z podatku akcyzowego oraz straty społeczno-ekonomiczne wynikające ze spożycia alkoholu w Polsce.(abstrakt oryginalny)

EN

Ethyl alcohol is a psychoactive and toxic substance. Nowadays in Poland it is widely available on the market. Over the past 30 years, Poles have changed their alcohol consumption preferences. Alcohol consumed excessively, regardless of the form of administration, is harmful to human health, but also generates huge social and economic costs. The article presents key indicators for the socio-economic policy in the area of alcohol consumption, Poles' preferences in terms of consumed alcoholic beverages, alcohol consumption patterns in Poland, characteristics of the alcoholic beverages market in Poland in 2020, as well as state budget revenues from excise duty and socio-economic losses resulting from alcohol consumption in Poland. Keywords: alcohol; alcoholic beverages market; public policy; alcohol policy; socio-economic policy; excise duty; social-economic cost. public health.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek napojów alkoholowych; Polityka społeczna; Polityka publiczna; Podatek akcyzowy; Koszty społeczne; Zdrowie publiczne

EN

Alcoholic beverages market; Societal policy; Public policy; Excise tax; Social costs; Public health

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 15
• Strony: 61--83

Twórcy

autor

Artur Bartoszewicz

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

autor

Katarzyna Obłąkowska

Bibliografia

• Berridge, V., Edman, J., Mold, A., & Taylor, S. (2014). Addiction and Lifestyles in Contemporary Europe: Reframing Addictions Project (ALICE RAP). Social costs: A report specifying the costs of addiction to societies.
• CBOS. (2016). Postawy młodzieży wobec alkoholu: Wyniki badań. CBOS. Pobrano z CBOS website: https://pap-mediaroom.pl/sites/default/files/attachments/201607/DOC.20160707.24705185. Postawy mlodziezy wobec alkoholu_wyniki badan CBOS.pdf
• CBOS. (2019). Konsumpcja alkoholu w Polsce (Nr 151/2019). Warszawa: CBOS. Pobrano z CBOS website: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_151_19.PDF
• CDC. (2020a). Advise about Risky Alcohol Use. Pobrano 19 czerwca 2020, z Centers for Disease Control and Prevention website: https://www.cdc.gov/ncbddd/fasd/features/reduce-risky-alcohol-use.html
• CDC. (2020b). Dietary Guidelines for Alcohol. Pobrano 19 czerwca 2020, z Centers for Disease Control and Prevention website: https://www.cdc.gov/alcohol/fact-sheets/moderate-drinking.htm
• CDC. (2021). Odpowiedź na pytanie autorów raportu dotyczące liczby gramów czystego alkoholu w tzw. standardowym drinku w normie CDC. Centers for Disease Control and Prevention.
• Deloitte. (2018). Podsumowanie analizy wybranych wskaźników wpływu przemysłu piwowarskiego na polską gospodarkę i otoczenie. Warszawa: Deloitte. Pobrano z Deloitte website: https://browary-polskie.pl/wp-content/uploads/2018/11/Raport-Deloitte.pdf
• DeNoon, D. J. (2005). Are You a Risky Drinker? 19 czerwca 2020, z WebMD website: https://www.webmd.com/mental-health/addiction/news/20050721/are-you-risky-drinker
• dlahandlu.pl. (2015). W Polsce 1 sklep z alkoholem przypada na 256 mieszkańców, WHO zaleca by przypadał na 1-1,5 tys. Osób. Pobrano 10 stycznia 2020, z www.dlahandlu.pl website: https://www.dlahandlu.pl/hurt-i-franczyza/wiadomosci/w-polsce-1-sklep-z-alkoholem-przypada-na-256-mieszkancow-who-zaleca-by-przypadal-na-1-1-5-tys-osob,45041.html
• dlahandlu.pl. (2021). Jak zmieniała się liczba sklepów w latach 2018-2020. Pobrano 10 stycznia 2020, z Www.dlahandlu.pl website: https://www.dlahandlu.pl/detal-hurt/wiadomosci/jak-zmieniala-sie-liczba-sklepow-w-latach-2018-2020,96149.html
• Fal, A. M. (2020). Alkohol w Polsce: Kontekst społeczny, rynkowy i legislacyjny. Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej. Pobrano z https://pracodawcyrp.pl/upload/files/2020/01/2020-02-03-alkohol-w-polsce-raport-pracodawcyrp.pdf
• Fudała, J. (2018). Bezpieczne picie alkoholu. Pobrano 30 grudnia 2018, z Mp.pl website: http://www.mp.pl/social/article/69551
• Fudała, J., & Dąbrowska, K. (2013). Środowisko pracy a alkohol. Działania profilaktyczne i aspekty prawne. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Pobrano z https://www.parpa.pl/phocadownloadpap/Problemy_alkoholowe/srodowisko pracy a alkohol. Dzialania profilaktyczne i aspekty prawne.pdf
• Grochot, A. (2019). Prawie 5 mln Polaków pije alkohol 4 razy w tygodniu. Pobrano 18 września 2019, z Rmf24.pl website: https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-prawie-5-mln-polakow-pije-alkohol-4-razy-w-tygodniu,nId,3210201
• GUS. (1994). Mały rocznik statystyczny 1994. Warszawa: GUS.
• GUS. (2000). Mały rocznik statystyczny Polski 2000. Warszawa: GUS.
• GUS. (2005). Mały rocznik statystyczny Polski 2005. Warszawa: GUS. Pobrano z GUS website: https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/maly_rocznik_statystyczny_2005.zip
• GUS. (2010). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2010. Warszawa: GUS. Pobrano z GUS website: https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_maly_rocznik_statystyczny_2010.pdf
• GUS. (2020a). Infografika-Międzynarodowy Dzień Piwa i Piwowara (7.08.2020). Pobrano 7 sierpnia 2020, z Stat.gov.pl website: https://stat.gov.pl/infografiki-widzety/infografiki/infografika-miedzynarodowy-dzien-piwa-i-piwowara-7-08-2020,58,3.html
• GUS. (2020b). Rynek wewnętrzny w 2019 r. Warszawa: GUS. Pobrano z GUS website: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5466/7/26/1/rynek_wewnetrzny_2019.pdf
• GUS. (2020c). Tabela 4. Ludność według płci i roku urodzenia. Stan w dniu 30.04.2020. GUS.
• GUS. (2021a). Handel zagraniczny. Obroty ogółem - Wyszczególnienie według nomenklatury towarowej. Pobrano z http://swaid.stat.gov.pl/HandelZagraniczny_dashboards/ Raporty_konstruowane/RAP_SWAID_HZ_3_4.aspx
• GUS. (2021b). Informacja o rynku pracy w czwartym kwartale 2020 roku (dane wstępne). Warszawa: GUS. Pobrano z GUS website: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/ defaultaktualnosci/5475/12/45/1/informacja_sygnalna_o_rynku_pracy_iv_kw.2020.pdf
• GUS. (2021c). Rocznik Statystyczny Przemysłu 2020. Warszawa: GUS. Pobrano z GUS website: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/5/14/1/rocznik_statystyczny_przemyslu_2020-ostat.pdf
• interia.biznes.pl. (2021). Wartość segmentu piw bezalkoholowych przekroczyła 1 mld zł. Pobrano z Biznes.interia.pl website: https://biznes.interia.pl/gospodarka/news-wartosc-segmentu-piw-bezalkoholowych-przekroczyla-1-mld-zl,nId,5057559
• Janoś, K. (2017). Wódka i piwo w kioskach. Na powszechnej dostępności alkoholu gospodarka więcej traci niż zyskuje. Pobrano 27 września 2021, z Money.pl website: https://www.money.pl/gospodarka/raporty/artykul/sprzedaz-alkoholu-w-polsce-kolporter,208,0,2308304.html
• Juszczyńska, J. (2021). Osoby pracujące w tych zawodach piją najwięcej alkoholu. Ranking od najrzadziej pijących [lista]. Pobrano 10 stycznia 2021, z Gazeta Pomorska website: https://pomorska.pl/osoby-pracujace-w-tych-zawodach-pija-najwiecej-alkoholu-ranking-od-najrzadziej-pijacych-lista/ar/c11-15365945
• Klimkiewicz, A., Obłąkowska, K., & Bartoszewicz, A. (2021). Polska zalana piwem. Analiza ewolucji modelu spożycia alkoholu w Polsce - przyczyny i skutki. Warszawa: Instytut Jagielloński. Pobrano z https://jagiellonski.pl/files/other/POLSKA_ZALANA_PIWEM23.pdf
• KRBRD. (2019). Wycena kosztów wypadków i kolizji drogowych na sieci dróg w Polsce na koniec roku 2018, z wyodrębnieniem kosztów społeczno-ekonomicznych wypadków na transeuropejskiej sieci transportowej. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Instytut Badawczy Dróg i Mostów.
• Lederman, S. (1956). Alcool, alcoolisme, alcolisation (alcohol, alcoholism, alcoholisation). Vol. 1. Institut National d'etudes Demographiques, Travaux et Documents.
• Malczewski, A. (2018). Raport o stanie narkomanii w Polsce 2018. Warszawa: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii. Pobrano z Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii website: https://www.cinn.gov.pl/portal?id=15&res_id=1417507
• Morawiec, J. (2020). Zespół FAS-Na czym polega rehabilitacja i czy zawsze jest możliwa? Pobrano 27 września 2021, z STOPuzależnieniom.pl website: https://stopuzaleznieniom.pl/artykuly/ czy-pije-ryzykownie/zespol-fas-na-czym-polega-rehabilitacja-i-czy-zawsze-jest-mozliwa/
• Moskalewicz, J., Room, R., & Thom, B. (red.). (2016). Comparative monitoring of alcohol epidemiology across the EU. Baseline assessment and suggestions for future action. Synthesis report. RARPA. Pobrano z http://www.rarha.eu/NewsEvents/LatestNews/Lists/LatestNews/ Attachments/36/Comparative monitoring of alcohol epidemiology across the EU 27.02.pdf
• Mrozowska, I. (2020). Nielsen: Małe sklepy idą pod młotek, rosną dyskonty i supermarkety. Pobrano 1 stycznia 2021, z Handelextra website: https://handelextra.pl/artykuly/233587,nielsen-male-sklepy-ida-pod-mlotek-rosna-dyskonty-i-supermarkety
• MZ. (2002). Sprawozdanie z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie 1 stycznia - 31 grudnia 2001 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia. Pobrano z Ministerstwo Zdrowia website: http://www.parpa.pl/download/rozdzial06.pdf
• NIK. (2019). Profilaktyka Uzależnień od Alkoholu i Narkotyków. Informacja o wynikach kontroli (Nr Nr ewid. 150/2019/P/19/094/LPO). Najwyższa Izba Kontroli. Pobrano z Najwyższa Izba Kontroli website: https://www.nik.gov.pl/plik/id,21351,vp,23991.pdf
• Opolska, Z. (2021). Prof. Witold Zatoński: To nie jest kraj dla długo żyjących. Pobrano 19 stycznia 2021, z Medonet.pl website: https://www.medonet.pl/zdrowie,prof--witold-zatonski--to-nie-jest-kraj-dla-dlugo-zyjacych,artykul,16801535.html
• PAP MediaRoom. (2016). CBOS: Dorośli lekceważą picie alkoholu przez niepełnoletnich. Pobrano 7 lipca 2016, z PAP MediaRoom portal. website: https://pap-mediaroom.pl/inne/cbos-dorosli-lekcewaza-picie-alkoholu-przez-niepelnoletnich
• PARPA. (2021). Spożycie w litrach na jednego mieszkańca. PARPA. Pobrano z https://www.parpa.pl/index.php/badania-i-informacje-statystyczne/statystyki
• Pielęgniarki.com.pl. (2017). PARPA: 7 proc. Polaków pije alkohol w sposób prowadzący do uzależnienia. Pobrano 27 września 2018, z Pielęgniarki.com.pl website: http://pielegniarki.com.pl/article/parpa-7-proc-polakow-pije-alkohol-w-sposob-prowadzacy-do-uzaleznienia
• Pinkosz, K. (2019). Prof. Waldemar Kostewicz: Trudne pytania o palenie i alkohol w Polsce oraz rolę ziołolecznictwa w praktyce lekarza. Pobrano 27 września 2021, z Świat Lekarza website: https://swiatlekarza.pl/prof-waldemar-kostewicz-trudne-pytania-o-palenie-i-alkohol-w-polsce-oraz-role-ziololecznictwa-w-praktyce-lekarza/
• Podgórska, J. (2017). Dlaczego kobiety coraz częściej sięgają do kieliszka? Pobrano 5 kwietnia 2021, z https://www.polityka.pl/jamyoni/1693422,1,w-jakich-sytuacjach-kobiety-zagladaja-do-kieliszka.read
• Ptak-Iglewska, A. (2019). Szybko rośnie popyt na niszowe trunki. Pobrano 5 kwietnia 2021, z Rzeczpospolita website: https://www.rp.pl/przemysl-spozywczy/art1235501-szybko-rosnie-popyt-na-niszowe-trunki
• Pużyński, S., & Wciórka, J. (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne "Vesalius", Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Rada Ministrów. (2021). Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 r. Omówienie. Warszawa: Rada Ministrów. Pobrano z Rada Ministrów website: https://www.gov.pl/attachment/ac3054ef-f33c-4a69-b9ca-c67898f3daa1
• Sierosławski, J. (2020). Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2019 r. Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neurologii. Pobrano z Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neurologii website: https://www.parpa.pl/images/file/ Raport ESPAD 2019 POLSKA-rev.pdf
• spirits.com.pl. (2020). Picie zaczynamy od piwa. Pobrano 8 kwietnia 2021, z Spirits.com.pl website: https://spirits.com.pl/picie-zaczynamy-od-piwa/
• Szczerbiński, P. (2019). Wódka w sklepach małoformatowych. Pobrano 7 kwietnia 2021, z CMR website: https://www.cmr.com.pl/wodka-sklepach-maloformatowych/
• Szpital Uniwersytecki nr 2 w Bydgoszczy. (b.d.). Czy picie alkoholu ma wpływ organizm? Szpital Uniwersytecki nr 2 w Bydgoszczy. Pobrano z https://www.biziel.umk.pl/assets/files/ CZY_PICIE_ALKOHOLU_MA_WPLYW_NA_ORGANIZM.pdf
• Świątkiewicz, G. (2012). Rozpowszechnienie zaburzeń związanych z alkoholem. W J. Moskalewicz, A. Kiejna, & B. Wojtyniak (red.), Kondycja Psychiczna Mieszkańców Polski. Raport z badań Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej - EZOP Polska (s. 254-262). Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• US DA i HHS. (2020). Dietary Guidelines for Americans 2020-2025. U.S. Department of Agriculture, U.S. Department of Health & Human Services. Pobrano z https://www.dietaryguidelines.gov/ sites/default/files/2020-12/Dietary_Guidelines_for_Americans_2020-2025.pdf
• WHO. (2018). Global status report on alcohol and health 2018. Pobrano 7 kwietnia 2021, z https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274603/9789241565639-eng.pdf
• WHO. (2021a). Alcohol. Pobrano z https://www.who.int/substance_abuse/facts/alcohol/en
• WHO. (2021b). Alcohol, total per capita (15+) consumption (in litres of pure alcohol) (SDG Indicator 3.5.2). Pobrano 6 kwietnia 2021, z https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicator-details/GHO/total-(recorded-unrecorded)-alcohol-per-capita-(15-)-consumption
• wirtualnemedia.pl. (2018). Polska w czołówce emisji reklam alkoholu w telewizji. "Ma to wpływ na zachowanie młodych ludzi". Pobrano 15 kwietnia 2021, z https://www.wirtualnemedia.pl/ artykul/polska-w-czolowce-emisji-reklam-alkoholu-w-telewizji-ma-to-wplyw-na-zachowanie-mlodych-ludzi
• Wolepiwo.pl. (2019). Eksport piwa w Polsce. Pobrano 10 września 2021, z Wolę Piwo website: https://www.wolepiwo.pl/eksport/
• World Bank. (2021). Alcohol consumtion per person, 2016. Pobrano z https://ourworldindata.org/ grapher/total-alcohol-consumption-per-capita-litres-of-pure-alcohol
• Ustawa. (1982). Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Tekst jednolity Dz. U. 2021, poz. 1119.

Identyfikatory

DOI

10.26366/PTE.ZG.2021.204