Udział Banku Polskiego i prywatnego kapitału warszawskiego w finansowaniu przemysłu Lubelszczyzny w XIX stuleciu

• Autorzy: Tadeusz Mazur , Ryszard Orłowski

Warianty tytułu

The Participation of the Polish Bank and the Private Warsaw Capital in Financing the Industry of the Lublin Region in the 19th Century

Učastie Polʹskogo banka i varšavskogo častnogo kapitala v finansirovanii promyšlennosti Lûblinŝiny v XIX v.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zasadniczą przeszkodę w rozwoju przemysłu w Lubelskiem stanowił brak kapitałów spowodowany zwłaszcza wolnym tempem pierwotnej akumulacji w rolnictwie. Najzasobniejsi właściciele ziemscy Lubelszczyzny, na przykład Zamoyscy, angażowali swoje pieniądze głównie w przedsięwzięcia ekonomiczne na terenie Warszawy. W związku z brakiem miejscowych kapitałów, powstanie większych zakładów przemysłowych w Lubelskiem w pierwszej połowie XIX wieku, było efektem inicjatywy finansistów warszawskich albo przedsiębiorców z innych terenów polskich (w tym także z zagranicy), wspieranych środkami finansowymi rządu lub Banku Państwa.(fragment tekstu)

EN

The 19th century exerted a significant influence on the development of industry in the Polish Kingdom. At that time, there occurred a technological revolution which caused that the manufacturai production changed into a factory one. The Lublin region, however, belonged to those which remained out the changes taking place then. It had no conditions which would favour industrial development (no resource base, a very low degree of the reinforcement of the region in transportation network). A principal obstacle for the industrialization of the Lublin region was a lack of the capital caused by a slower pace of accumulation in agriculture. In connection with the absence of local capitals, the rise of all bigger industrial works in the Lublin region in the first half of the 19th century was an effect of the initiative undertaken by Warsaw financiers or businessmen from other regions or from abroad. These initiatives were usually financially supported by the Government or the Polish Bank. Generally, attempts to industrialize the Lublin region in the first half of the 19th century proved unsuccessful. Textile industry until then a traditional branch of industry, declined together with new factories because its products, of worse quality and more expensive, were replaced even at the local market by the articles from the factories in the Łódź district in Warsaw. Metallurgy fell tpo as a result of adequate raw materials, fuels (coke) and markets. Decrease of the demand for agricultural machines and tools resulted in closing the factories which produced them. In the other half of the 19th century, especially after the January Uprising, the Warsaw capitals was involved to a considerable degree in the development of sugar industry in the Lublin region. Building large sugar-factories with advanced technology required considerable costs. That is the reason why investments of that kind were undertaken by different companies, including joint stock companies. At the close of the 19th century, a new branch of industrial production was started in the Lublin area, namely cement manufacture. The works in Lublin were built by a company set up in Warsaw (its shareholders included industrialists, merchants and representatives of the learned professions, especially from Warsaw but also from Lublin). A serious barrier to the development of industry in the Lublin area in the 19th century was insufficiency of credit institutions. Capitalist forms of banking did not begin to appear in Lublin earlier than after 1870. Of special importance in this respect was the founding of the Warsaw Department of the Commercial Bank in Lublin in 1898.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przemysł; Finanse

EN

Industry; Finance

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia
• Rocznik: 1988
• Tom: 22
• Strony: 341--357

Twórcy

autor

Tadeusz Mazur

• Zakład Historii Gospodarczej i Myśli Ekonomicznej Wydziału Ekonomicznego UMCS

autor

Ryszard Orłowski

• Zakład Historii Gospodarczej i Myśli Ekonomicznej Wydziału Ekonomicznego UMCS

Bibliografia

• H. Radziszewski: Bank Polski, Poznań 1919, s.215;T. Mencel: Między powstaniami (1831-1864) [w] Dzieje Lubelszczyzny, t. I, Warszawa 1974
• A. Kierek: Z badań nad rozwojem Lubelszczyzny w okresie międzypowstaniowym. "Rocznik Lubelski", t. III: 1960
• R. Kołodziejczyk: Miasta, mieszczaństwo, burżuazja w Polsce w XIX wieku. Szkice i rozprawy historyczne. Warszawa 1970
• A. Kierek: Przemiany gospodarcze w latach 1795-1864 [w] Dzieje Lublina. Próba syntezy. T. I, Lublin 1965, s. 219-220; "Kurier Lubelski", 1866, nr 84, s. 395
• A. Kierek: Towarzystwo Akcjonariuszy do Wspierania Fabryk w Lublinie (1827-1834). "Rocznik Lubelski", t. I: 1958, s. 118-127
• M. Ajzen: Polityka gospodarcza Lubeckiego (1821-1830), Warszawa 1932
• J. Kosim: Losy pewnej fortuny. Z dziejów burżuazji warszawskiej w latach 1807-1830. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972
• J. Вartyś: Nizinna hodowla owiec w II połowie XVIII i w I połowie XIX wieku na przykładzie dóbr Ordynacji Zamojskiej. Wrocław-Warszawa-Kraków 1963
• J. Lukasiewicz: Przewrót techniczny w przemyśle Królestwa Polskiego 1852-1880. Warszawa 1963
• Z przeszłości dalekiej i bliskiej. Szkice z dziejów Lubelszczyzny. Red. A. Koprukowniak i W. Śladkowski, Lublin 1980, s. 177-178
• W. Śladkowski: Początki i rozwój przemysłu w powiecie kraśnickim w latach 1800-1915 [w] Z dziejów powiatu kraśnickiego, Lublin 1964
• J. Вartyś: Materiały do dziejów przemysłu metalowego w dobrach Ordynacji Zamojskiej w pierwszej połowie XIX wieku [w] Studia z Dziejów Górnictwa i hutnictwa. T. II, Wrocław 1958
• J. Willaume: Z zagadnień gospodarczych Lubelszczyzny 1831-1863 [w] Księga pamiątkowa 150-lecia Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Warszawa 1958
• S. Grzymałowski, K. Chorzewski: Produkcja maszyn i narzędzi rolniczych w Polsce w latach 1805-1918. Wrocław 1970
• Z. Tabaka: Przemysł spożywczy Ordynacji Zamojskiej w pierwszej połowie XIX wieku. "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego", Prace Historyczne, nr 9, 1962, s. 129
• W. Ćwik: Obywatelstwo miejskie w Królestwie Polskim (1815-1867) na tle praktyki w Lublinie [w] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku. Studia o uwarstwieniu i ruchliwości społecznej, t. V, Warszawa 1970
• W. Grabski: Historia Towarzystwa Rolniczego 1858-1861 T. I, Warszawa 1904
• H Łopaciński: Fabryki ceramiczne w Tomaszowie i Lubartowie dziś nie istniejące. Kraków 1907
• L. Waściszewski: Ewolucja produkcji rolnej w Królestwie Polskim [w] Prace polskiej narady ekonomicznej w Petersburgu T. II: Rolnictwo, hodowla i przemysł rolny, Warszawa 1919
• M. Zarzeka: 90 lat cukrowni Opole. "Gazeta Cukrownicza" 1976
• W. Pruss: Rozwój przemysłu warszawskiego w latach 1864-1914, Warszawa 1977
• A. Kierek: Rozwój kapitalizmu w rolnictwie regionu lubelskiego w latach 1864-1913. Rozprawa habilitacyjna, Lublin 1964
• A. P(rawdzic): Kronika lubelska. "Kalendarz Lubelski" 1896, s. 3
• A. Bocheński: Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego. Warszawa 1957
• J. Nechay: Stulecie przemysłu cementowego w Polsce. "Przemysł Materiałów Budowlanych" 1957, 5, s. 3
• A. Schimitzer: Przemysł cementowy na ziemiach Lubelszczyzny, "Cement-Wapno-Gips" 1957, 10, s. 274
• А. Кierek: Rozwój Lublina w latach 1864-1914 [w] Dzieje Lublina, Lublin 1965, t. I, s. 288
• R. Orłowski: Piotrowski Szymon Tadeusz (1858-1918) [w] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVI/3, zesz. 110, Wrocław 1981, s. 513-514
• Z. Landau, J. Tomaszewski: Bank Handlowy w Warszawie S.A. Historia i rozwój 1870-1970. Warszawa 1970