Finanse jednostek samorządu terytorialnego w okresie pandemii

• Autorzy: Adam Czudec

Warianty tytułu

Local Authority Unit Finances during the Period of the Pandemic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Sytuacja finansowa jednostek samorząd terytorialnego jest kształtowana przez różne czynniki ekonomiczne i społeczne, a także przez uwarunkowania przestrzenne. Katalog takich czynników bywa niekiedy rozszerzany o zdarzenia, których skutków nie można przewidzieć, a które mogą zasadniczo zmieniać sytuację gospodarczą przedsiębiorstw oraz warunki działania instytucji prywatnych i publicznych. Takim zdarzeniem w 2020 r. było pojawienie się pandemii koronawirusa. W związku z tym uzasadnione jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o skalę oddziaływania pandemii COVID-19 na sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego w Polsce i skuteczność działań na rzecz wspierania samorządów w realizacji ich zadań służących poprawie jakości życia mieszkańców. Dla realizacji tak sformułowanego celu badań przeprowadzono analizę porównawczą podstawowych miar ilustrujących stan finansów samorządowych w 2020 r. na tle dwóch wcześniejszych lat. W analizie zastosowano podział terytorialny jednostek samorządowych według województw, co pozwoliło na ocenę skali zróżnicowania stanu finansów samorządowych w ujęciu przestrzennym. Przeprowadzona analiza pozwoliła stwierdzić, że wprawdzie w 2020 r. nie było znaczącego zmniejszenia ogólnej kwoty dochodów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego w żadnym województwie, jednak pandemia COVID-19 wpłynęła na zmniejszenie ich stabilności finansowej. Świadczą o tym m.in. zmniejszenie znaczenia wpływów podatkowych w strukturze dochodów, a także ograniczenie aktywności inwestycyjnej mimo wykazania na koniec 2020 r. nadwyżki budżetowej przez zdecydowaną większość samorządów. Czynnikiem, który znacznie poprawił sytuację finansową jednostek samorządowych w okresie pandemii, było uruchomienie Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, który - co prawda w różnym stopniu w poszczególnych województwach - powiększył ogólną kwotę dochodów budżetowych z przeznaczeniem na inwestycje. W związku z tym, że środki z tego Funduszu trafiły do samorządów dopiero w drugiej połowie roku, nie było możliwości wykorzystania ich na finansowanie zadań inwestycyjnych w 2020 r., a to z kolei przyczyniło się do powstania nadwyżki budżetowej. Realny skutek uruchomienia Funduszu powinien być widoczny w 2021 r., a jego przejawem powinna być zwiększona aktywność inwestycyjna samorządów.(abstrakt oryginalny)

EN

The financial standing of local authority units is formed by various economic and social factors, as well as by spatial conditions. The list of such factors is sometimes extended to include events which have unpredictable effects and which can fundamentally change the economic situation of enterprises, as well as the conditions of operation of private and public institutions. In 2020, such an event was the appearance of the coronavirus pandemic. Therefore, it is reasonable to seek an answer to the question about the scale of the impact of the Covid-19 pandemic on the financial standing of local authority units in Poland and the effectiveness of the measures intended to support local authorities in the performance of their tasks to improve the quality of life of their residents. A comparative analysis of the basic measures illustrating the condition of local authority finance in 2020 was conducted in comparison with the two previous years in order to achieve the research objective formulated in this way. A territorial division of local authority units by voivodship was used in the analysis enabling the assessment of the scale of diversity in the condition of local authority finance in spatial terms. The analysis enabled the conclusion to be drawn that, although there was no significant reduction in the total amount of budget income of local authority units in any voivodship in 2020, the Covid-19 pandemic contributed to the reduction of their financial stability. This is evidenced, among other things, by a reduction in the significance of tax inflows in the structure of income, as well as a reduction in investment activity even though the vast majority of local authorities disclosed a budget surplus at the end of 2020. The factor that significantly improved the financial standing of local authority units during the period of the pandemic was the launch of the Government Fund for Local Investments, which increased the total amount of budget revenue allocated for investments, admittedly, to various extents in individual voivodships. Given that the resources from this Fund only reached local authorities in the second half of the year, it was not possible to use them to finance investment tasks in 2020 and this, in turn contributed to the emergence of the budget surplus. The real effect of the Fund should be visible in 2021, and its manifestation should be increased investment activity of local authorities.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Samorząd terytorialny; Dochody; Zadłużenie; Pandemia; COVID-19; Finanse samorządu terytorialnego

EN

Local government; Income; Indebtedness; Pandemic; COVID-19; Local government finance

• Czasopismo: Finanse Komunalne
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 5
• Strony: 7--18

Twórcy

autor

Adam Czudec

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Cieślak R., Gołębski A., Kubalski G., Liszka-Michałka K., Małowiecka M., Rudka R., Zmiany w funkcjonowaniu JST w związku z COVID-19, Warszawa 2020.
• Dziedziak B., Ostrowska A., Witalec W., Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2020.
• Dziemianowicz R., Kargol-Wasiluk A., Bołtromiuk A., Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance, "Optimum. Economic Studies" 2018/4 (94), https://doi.org/10.15290/ oes.2018.04.94.16.
• Swianiewicz P., Łukomska J., Finanse samorządu terytorialnego w dobie pandemii, Warszawa 2020.
• Szołno-Koguc J., Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego - aspekty teoretyczne, "Studia BAS" 2021/1 (65), https://doi.org/0.31268/StudiaBAS.2021.02.
• Walewski M., Samołyk O., Piłat A., Rozkrut M., Badanie sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w świetle COVID-19, Warszawa 2020.
• Wpływ pandemii COVID-19 na samorządy lokalne i regionalne w UE: główne wnioski ze wspólnego badania KR-OECD, OECD-KR (2020 r.), https://cor.europa.eu/pl/news/Pages/econ-cor-oecd-survey-covid-19-results. aspx (dostęp 29.07.2021 r.).