Społeczna szkodliwość autorytaryzmu - bariery i zagrożenia dla społeczeństwa obywatelskiego

• Autorzy: Justyna Tomczyk

Warianty tytułu

Social Harmfulness of Authoritarianism: Barriers to and Risks for the Civil Society

Общественная вредность авторитаризма - барьеры и угрозы для гражданского общества

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł podejmuje problem autorytaryzmu w kontekście trwania i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Autorytaryzm jest rozumiany jako ideologia destrukcyjna dla idei i instytucji obywatelstwa, bo powoduje degradację struktur i sieci obywatelskich, osłabia kapitał społeczny oraz uniemożliwia zachowanie norm, wartości i procedur koniecznych dla utrzymania ładu obywatelskiego. Postawy i działania autorytarne, nawiązujące do radykalnych lub ekstremistycznych reżimów politycznych, są sprzeczne z podstawowymi zasadami społeczeństwa obywatelskiego, czyli prawem do wolności i samostanowienia, swobody przekonań czy opinii, niezależności od władzy oraz możliwości przeciwstawienia się jej postanowieniom bez obaw przed sankcjami lub utratą jakichś dóbr, interesów, korzyści. Nowoczesne civil society nigdy się nie rozwinie w warunkach autorytarnych, niemniej należy podkreślić akcelerujący wpływ autorytaryzmu na procesy obywatelstwotwórcze. Jest tak dlatego, że zagrożenie autorytaryzmem otwiera nowe obszary partycypacji politycznej, uruchamia dodatkowe i nietypowe formy aktywności obywatelskiej, jak: nieposłuszeństwo obywatelskie, bierny opór, nonkonformizm, bunt i kontestacja zastanej rzeczywistości, czego wyrazem są manifestacje sprzeciwu, protesty, strajki, bojkoty.

EN

The focus of this paper is on authoritarianism and its destructive impact on the process of building civil society. Authoritarianism is understood as a set of features (including aggression, conventionalism, submission, negativism and cynicism, subordination, a tendency towards projection) that hinder the process of democratization, pluralism and expanding the public sphere. Authoritarianism generates two types of threats and barriers. The first one is rejection of the open articulation and manifestation of the interests of such groups that oppose the dominant ideology or authority. The second one stems from a negative bias against, or fear of, another vision of the world, and from refusal to accept the challenge to, or the departure from, the dominant societal norms and values(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Demokracja; Społeczeństwo obywatelskie; Autorytaryzm

EN

Democracy; Civic society; Authoritarianism

• Czasopismo: Społeczeństwo i Polityka
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 1(50)
• Strony: 55--66

Twórcy

autor

Justyna Tomczyk

• pracownik naukowy Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

Bibliografia

• Adorno T.W., Osobowość autorytarna, przeł. M. Pańków, Warszawa 2010, s. 45.
• Koralewicz J., Ziółkowski M., Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym 1988-2000, Warszawa 2003, s. 48.
• Reber A.S. , Reber E.S. , Słownik psychologii, przeł. B. Janasiewicz-Kruszyńska i in., Warszawa 2005, s. 75.
• Horkheimer M., Społeczna funkcja filozofii, przeł. J. Doktór, Warszawa 1987, s. 429.
• Bobbio N., Liberalizm i demokracja, Kraków 1998, s. 25.
• Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, przeł. Lipnik W., Łukasiewicz M., Warszawa 2007.
• Calhoun C., Nacjonalizm i społeczeństwo obywatelskie. Demokracja, zróżnicowanie i samookreślenie, w: Ani książę, ani kupiec: obywatel, red. Szacki J., przeł. Szacka B., Kraków 1997, s. 232-233.
• Barber B.R., Dżihad kontra McŚwiat, przekł. Tomzik D., Warszawa 2001, s. 360-361.
• Osiatyński W., Rzeczpospolita obywateli, Warszawa 2004, s. 141.
• Ost D., Klęska "Solidarności". Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, przeł. H. Jankowska, Warszawa 2007, s. 99.
• Modzelewski K., Dokąd od komunizmu?, Warszawa 1993, s. 21-24.
• Morawski W., Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo, gospodarka, polityka, Warszawa 2000, s. 158.
• Tischner J., Etyka solidarności oraz homo sovieticus, Kraków 2005.
• Śpiewak P., Obietnice demokracji, Warszawa 2004, s. 45.
• Szawiel T., Społeczeństwo obywatelskie, w: Grabowska M., Szawiel T., Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce, Warszawa 2003, s. 144-145.