Prawne i społeczne uwarunkowania luki płacowej ze względu na płeć w Polsce

• Autorzy: Małgorzata Mędrala

Warianty tytułu

Legal and Social Determinants of the Gender Pay Gap in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule Autorka podejmuje próbę zidentyfikowania najważniejszych czynników prawnych i społecznych, które mogą wpływać na występowanie luki płacowej ze względu na płeć w Polsce. Analizuje polskie rozwiązania w tym zakresie, w szczególności w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji płacowej i dotyczące transparentności wynagrodzeń. Porównując stosowane rozwiązania zagraniczne oraz rozwiązania na gruncie społecznej odpowiedzialności biznesu mające na celu ograniczanie luki płacowej, dostrzega braki w tym zakresie w polskim ustawodawstwie oraz postuluje rozwiązania de lege ferenda. Zwraca uwagę także na koszty społeczne zatrudnienia kobiet, które mogą przyczyniać się do ich dyskryminacji na rynku pracy. (abstrakt oryginalny)

EN

In the article, the Author attempts to identify the most important legal and social factors in Poland that may affect the gender pay gap. The Author analyzes appropriate Polish solutions in this area, especially in the field of wage antidiscrimination and wage transparency. Comparing applied foreign legislation solutions and corporate social responsibility solutions aimed at reducing the wage gap, the Author notices shortcomings in this respect in Polish legislation and proposes de lege ferenda solutions. She also draws attention to the social costs of employing women, which may contribute to their discrimination on the labour market. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Luka płacowa; Płeć; Uwarunkowania społeczno-kulturowe

EN

Wage gap; Gender; Social and cultural condition

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 7
• Strony: 12--20

Twórcy

autor

Małgorzata Mędrala

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• 1. Analiza luki zatrudnienia oraz wynagrodzeń kobiet i mężczyzn, 2020. Raport przygotowany przez Instytut Analiz Rynku Pracy Sp. z o.o. Dostępny w: https://www.parp.gov.pl/component/publications/publication/analiza-luki-zatrudnienia-oraz-wynagrodzen-kobiet-i-mezczyzn [Dostęp: 22.07.2021].
• 2. Arabadjieva, K., 2021. Time to close the gender pay gap: the need for an EU on pay transparency. ETUI Policy Brief. European Economic, Employment and Social Policy, N°2.
• 3. Bednarz, M., 2018. Luka płacowa a sprawozdanie ze społecznej odpowiedzialności biznesu na przykładzie Wielkiej Brytanii. W: L. Ossowska, M. Dębski, red. Szanse i zagrożenia dla gospodarki europejskiej XXI, cz. 2. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, t. 19, z. 4. Łódź-Warszawa.
• 4. Błaszczak, A., 2015. Efektywność środków ochrony przed dyskryminacją w Polsce. Przegląd Prawa Publicznego, nr 6.
• 5. Domańska, M., 2017. Wyrok SN z 8.06.2017 r., II PK 177/16. Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Europejski Przegląd Sądowy, nr 11.
• 6. EPE. Employers for pay equity. Case Studies in Pay Equity. Dostępny w: http://www.employersforpayequity.com/case-studies.html [Dostęp: 28.07.2021].
• 7. EPE. Employers for pay equity. Mission statement. Dostępny w: http://www.employersforpayequity.com/about-epe.html [Dostęp: 28.07.2021].
• 8. EPE. Employers for pay equity. While many agree on the importance of equal pay, the hard work is putting it into practice, 24.03.2021. Dostępny w: http://www.employersforpayequity.com/pay-equity-principles.html [Dostęp: 28.07.2021].
• 9. Equality and Human Rights Commision, 19.03.2021. Gender pay gap reporting. Dostępny w: https://www.equalityhumanrights.com/en/advice-and-guidance/gender-pay-gap-reporting [Dostęp: 28.07.2021].
• 10. Jankowska-Gilberg, M., 2015. Metody zwalczania luki płacowej, przypis 1, s. 1, opinia 11/2015. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego. Dostępny w: http://ptpa.org.pl/site/assets/files/publikacje/opinie/Opinia_metoda_zwalczania_luki_placowej.pdf [Dostęp: 10.07.2021].
• 11. Kosut, A., 2015. Równość i sprawiedliwość w dostępie do zatrudnienia. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin - Polonia, vol. LXII, 2, sectio G, nr 2, doi: 10.17951/g.2015.62.2.93.
• 12. Krzemińska, J., 2006. Zakaz dyskryminacji w stosunkach pomiędzy podmiotami prywatnymi a horyzontalny skutek praw człowieka. Monitor Prawa Pracy, nr 8.
• 13. Ludera-Ruszel, A., 2020. Dyskryminacja pośrednia kobiet zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy ze względu na obowiązki rodzinne. Monitor Prawa Pracy, nr 7.
• 14. Luka płacowa wciąż rośnie. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego w sprawie równości płac. OPZZ, 17.06.2021 r. Dostępny w: https://www.opzz.org.pl/aktualnosci/kraj/luka-placowa-wciaz-rosnie-dyrektywa-parlamentu-europejskiego-w-sprawie-rownosci-plac [Dostęp: 23.07.2021].
• 15. Magda, I., Tyrowicz, J., van der Velde, L., 2015. Nierówności płacowe kobiet i mężczyzn. Pomiar, trendy, wyjaśnienia. Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych, listopad.
• 16. Mascherini, M., Bisello, M. i Rioboo Leston, I. 2016. The gender employment gap: Challenges and solutions [Zróżnicowanie wskaźnika zatrudnienia ze względu na płeć: wyzwania i rozwiązania]. Eurofound.
• 17. Mędrala, M., 2020. Społeczny charakter świadczeń w polskim prawie pracy. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• 18. Muszalski, W., Godlewska-Bujok, B., 2021. Komentarz do art. 183c k.p., teza 1. W: W. Muszalski, K. Walczak, red. Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
• 19. National Labor Relations Act, 1935. Dostępny w: https://www.nlrb.gov/guidance/key-reference-materials/national-labor-relations-act [Dostęp: 23.07.2021].
• 20. Niedziński, T., 2018. Dyskryminacja w zatrudnieniu. Warszawa: Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski.
• 21. Parlament Europejski, 13.01.2020. Luka płacowa między kobietami a mężczyznami: definicja i przyczyny. Dostępny w: https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20200109STO69925/luka-placowa-miedzy-kobietami-a-mezczyznami-definicja-i-przyczyny [Dostęp: 10.07.2021].
• 22. Parlament Europejski, 22.07.2020. Luka płacowa między kobietami a mężczyznami: definicja i przyczyny. Dostępny w: https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20200109STO69925/luka-placowa-miedzy-kobietami-a-mezczyznami-definicja-i-przyczyny [Dostęp: 22.07.2021].
• 23. Pismo Rzecznika Prawa Obywatelskich do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 15.04.2021 r., XI.801.6.2020.ASZ. Dostępny w: https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/RPO do MRPiT ws luki placowej 15_04_2021.pdf [Dostęp: 27.07.2021].
• 24. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy, druk nr 135. Dostępny w: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=135 [Dostęp: 27.07.2021].
• 25. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 stycznia 2020 r. w sprawie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć (2019/2870(RSP)). Dostępny w: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2020-0025_PL.html [Dostęp: 3.06.2021].
• 26. Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w Polsce w 2016. 2018. Bydgoszcz: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy.
• 27. Rzecznik Praw Obywatelskich do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii.15.04.2021. Luka płacowa w zarobkach kobiet. Jak z nią walczyć, BIP RPO. Dostępny w: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/luka-placowa-rownosc-kobiet-mezczyzn-gender-pay-gap-rpo-zmiany-kodeks-pracy-zarobki [Dostęp: 10.07.2021].
• 28. Schonard, M., 2021. Równouprawnienie kobiet i mężczyzn, Dokumenty informacyjne o Unii Europejskiej - 2021. Dostępny w: https://www.europarl.europa.eu/ftu/pdf/pl/FTU_2.3.8.pdf [Dostęp: 29.07.2021].
• 29. Serafin, K., 2018. Ochrona rodziny w świetle przepisów prawa pracy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• 30. Smoder, A., Mirosław, J., 2016. Luka płacowa (gender pay gap). Pojęcie. Metody pomiaru, sposoby ograniczania. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, nr 3-4.
• 31. Sobótka, E., 2020. Czy możemy rozmawiać o zarobkach? Ekonomiczna analiza prawa pracy w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Monitor Prawa Pracy, nr 7.
• 32. Stanowisko Rządu wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy (druk nr 135), Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IX kadencja Prezes Rady Ministrów DSP.WPP.140.7.2020.ML. Dostępny w: https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/21F3C2F93C910A6CC12585A500660918/ File/135-s.pdf [Dostęp: 27.07.2021].
• 33. Szewczuk, G., Zych, T., Furman, F. M., Gęsiak, K., 2021. Luka płacowa i dyskryminacja ze względu na płeć na rynku pracy. Analiza rzeczywistych przyczyn nierówności. Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris.
• 34. Szewczyk, H., 2017. Równość płci w zatrudnieniu. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• 35. Urbańska, M., 2009. Szanse kobiet na rynku pracy. Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne, 16, nr 2.
• 36. Veldman, A., Timmer, A., 2017. Pay transparency in the EU. A legal analysis of the situation in the EU Member States, Iceland, Liechtenstein and Norway. April. Brussels: European Commission.
• 37. Walczak, K., 2004. Wartościowanie stanowisk pracy ustawowym obowiązkiem pracodawcy? Monitor Prawa Pracy, nr 9.
• 38. Walczak, K., 2009. Regulamin wynagradzania a zasada tajności indywidualnego wynagrodzenia za pracę. Monitor Prawa Pracy, nr 3.
• 39. Walczak, K., 2018. Zasady wynagradzania za pracę u pracodawców-przedsiębiorców w świetle autonomicznych źródeł prawa pracy. Legalis: C.H. Beck.
• 40. Wujczyk, M., 2016. Zakaz dyskryminacji w prawie pracy. Rozważania porównawcze de lege lata i de lege ferenda na gruncie polskich i brytyjskich przepisów antydyskryminacyjnych. Legalis: C.H. Beck, Rozdział 8. Zakaz dyskryminacji w zakresie wynagrodzenia, pkt 2.20. Środki ułatwiające dochodzenie odszkodowań z tytułu naruszenia zasady równego wynagrodzenia.
• 41. Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 7 marca 2014 r. w sprawie wzmocnienia zasady równości wynagrodzeń dla kobiet i mężczyzn dzięki przejrzystości, (tekst mający znaczenie dla EOG, 2014/124/UE). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 69/112. Dostępny w: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX 32014H0124 [Dostęp: 27.07.2021].
• 42. Zieliński, P., 2020. Minus 20 procent. Prawdziwa luka płacowa w Polsce. Forbes Women, 5. Dostępny w: https://www.forbes.pl/kariera/roznice-w-zarobkach-kobiet-i-mezczyzn-w-polsce-raport-forbes-women/2f7hw4v [Dostęp: 17.07.2021].
• 43. Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana, DzUrz UE 26.07.2006, L 204/23).
• 44. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dyrektywa "work-life balance", DzUrz UE 12.7.2019, L 188/79).
• 45. Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r., DzU z 2020 r. poz. 1320.
• 46. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., DzU Nr 78, poz. 483.
• 47. Konwencja MOP nr 189 z 2011 r. dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym. Dostępny w: http://www.mop.pl/doc/html/konwencje/k189.html [Dostęp: 29.07.2021].
• 48. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 stycznia 2020 r. w sprawie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć (2019/2870(RSP)). Dostępny w: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2020-0025_PL.html [Dostęp: 3.06.2021].
• 49. Rozporządzenie z dnia 6 kwietnia 2017 r. do ustawy the Equality Act z 2010 r. (the Equality Act 2010 (Gender Pay Gap Information) Regulations 2017). Dostępny w: https://www.legislation.gov.uk/ukdsi/2017/9780111152010 [Dostęp: 29.07.2021].
• 50. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana). Dziennik Urzędowy C 326, 26/10/2012, p. 0001-0390.Uchwała Sądu Najwyższego (7) z dnia 16 lipca 1993 r. I PZP 28/93, OSNCP 1994, nr 1, poz. 2.
• 51. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2011 r. II PK 304/10, MoPr 2011, nr 10, poz. 528.
• 52. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2012 r. II PK 161/11, OSNP 2013, nr 3-4, poz. 33.
• 53. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2016 r. II PK 213/15, Legalis nr 1538672

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.3192