Sprawa potwierdzenia granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej w procesie zjednoczenia Niemiec

• Autorzy: Jan Barcz

Warianty tytułu

Confirmation of the Polish-German Border on the Odra and Nysa Łużycka Rivers in the Process of German Reunification

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule poddano analizie proces uznania w toku zjednoczenia Niemiec granicy polsko-niemieckiej. Uprzednio Republika Federalna Niemiec kwestionowała ostateczny charakter tej granicy w świetle prawa międzynarodowego. Powodowało to poważne konflikty polityczne w stosunkach PRL i RFN. Nie zmienił tego Układ o normalizacji stosunków między obu państwami podpisany 7 grudnia 1970 r. Powstanie demokratycznej Polski w 1989 r. i paralelne zjednoczenie Niemiec położyły kres tym konfliktom. Znalazło to wyraz w Traktacie o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej (podpisanym z 14 listopada 1990 r.) oraz w Traktacie "dwa plus cztery" (podpisanym 12 września 1990 r.). Stało się to podstawą budowania - postulowanej przez ministra Krzysztofa Skubiszewskiego - polsko-niemieckiej "wspólnoty interesów" w zjednoczonej Europie. Przypomnieć przy tym należy, że negocjacje nad traktatem o potwierdzeniu granicy przyczyniły się do wypracowania koncepcji Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Został on podpisany 17 czerwca 1991 r. Wytyczył kierunki dla polsko-niemieckiej "wspólnoty interesów" i utorował drogę Polski do Unii Europejskiej.(abstrakt oryginalny)

EN

The article analyzes the process of confirmation of the Polish-German border in the course of German reunification. The Federal Republic of Germany previously contested the ultimate nature of this border under international law. This caused serious political conflicts in relations between the People's Republic of Poland and the Federal Republic of Germany. This was not changed by the Treaty on the Normalization of Relations between the two States, signed on December 7, 1970. The rise of a democratic Poland in 1989 and the parallel reunification of Germany put an end to these conflicts. This was reflected in the Treaty on the Confirmation of the Polish-German border (signed on November 14, 1990) and in the "two plus four" Treaty (signed on September 12, 1990). This became the basis for building the Polish-German "community of interests" in a united Europe, as postulated by Minister Krzysztof Skubiszewski. It should be remembered that the negotiations on the border Confirmation Treaty contributed to the development of the concept of a Treaty on good neighborhood and friendly cooperation. It was signed on June 17, 1991. It set the directions for the Polish-German "community of interests" and paved the way for Poland to enter the European Union.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konferencje; Granice państwa; Polityka zagraniczna; Normalizacja; Stosunki międzynarodowe; Współpraca międzynarodowa

EN

Conferences; State boundaries; Foreign policy; Normalization; International relations; International cooperation

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2020
• Tom: 56
• Numer: nr 3
• Strony: 53--71

Twórcy

autor

Jan Barcz

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

Bibliografia

• Jan Barcz, "Interpretacja Układu z 7 grudnia 1970 roku w Polsce", [w:] Akt normalizacyjny. 50 lat Układu o podstawach normalizacji stosunków PRL-RFN z 7 grudnia 1970 roku, red. Jan Barcz, Krzysztof Ruchniewicz, Warszawa-Wrocław: Elipsa, 2021.
• Jerzy Kranz, "Kilka uwag o niemieckich tzw. pozycjach prawnych RFN w kontekście polsko-niemieckiego traktatu granicznego z 14 listopada 1990 roku", [w:] Akt historyczny. 30 lat Traktatu, 54 i n.
• Dz.U. 1972, nr 24, poz. 168.
• Protokół z rozmowy I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki z kanclerzem NRF Willym Brandtem 7 grudnia 1970 r., Warszawa, [w:] Układ polsko-niemiecki z 7 grudnia 1970 roku. Dokumenty i materiały, opracowanie, wybór i przygotowanie do druku Marek Jabłonowski, Włodzimierz Janowski, Grzegorz Sołtysiak, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, 2016, 256.
• Krzysztof Ruchniewicz, Polskie zabiegi o odszkodowania niemieckie w latach 1944/45-1977, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
• Jan Barcz, "Inicjatywy ustawodawcze «Zielonych» i SPD w sprawie odszkodowań dla ofiar zbrodni hitlerowskich", Sprawy Międzynarodowe 3 (1990).
• Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie 1973-1983, red. i wprowadzenie Adam D. Rotfeld (Warszawa: PISM, 1983).
• 20 Jahre KSZE 1973-1993. Eine Dokumentation, Auswärtiges Amt (1993).
• Józef Winiewicz, Co pamiętam z długiej drogi życia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, 642, 643.
• Układ PRL-RFN z grudnia 1970 roku a proces normalizacji. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa: PISM, 1985, 16/17.
• Ratyfikacja Układu między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec, Warszawa: Kancelaria Sejmu, 1972, 93.
• Alfons Klafkowski, Umowa poczdamska z dnia 2 VIII 1945. Podstawy prawne likwidacji skutków wojny polsko--niemieckiej z lat 1939-1945, Warszawa: Pax, 1960.
• Józef Kokot, Logika Poczdamu, Katowice: Śląsk, 1961.
• Alfons Klafkowski, Umowa poczdamska a sprawy polskie 1945-1970, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1970.
• Krzysztof Skubiszewski, Zachodnia granica Polski w świetle traktatów, Poznań: Instytut Zachodni, 1975.
• Adam D. Rotfeld, Jerzy Sułek, Układ PRL-NRF na tle Umowy poczdamskiej, Układu w Zgorzelcu i Układu ZSRR-NRF (Analiza porównawcza), Warszawa: PISM, 1970.
• Adam D. Rotfeld, "Wokół ratyfikacji Układu PRL-NRF. Problemy prawno-polityczne", Sprawy Międzynarodowe 4 (1972).
• Adam D. Rotfeld, Układ PRL-RFN z grudnia 1970 roku a proces normalizacji. Aspekty prawne i polityczne, Warszawa: PISM, 1985.
• Jerzy Kranz, "Traktat normalizacyjny między Polską a RFN z 7 grudnia 1970 r. albo o znaczeniu odwagi w polityce", [w:] Akt normalizacyjny. 50 lat Układu o podstawach normalizacji stosunków PRL-RFN z 7 grudnia 1970 roku, red. Jan Barcz, Krzysztof Ruchniewicz, Warszawa-Wrocław: Elipsa, 2021.
• Witold M. Góralski, "Układy normalizacyjne z PRL i ZSRR oraz NRD w świetle orzecznictwa Federalnego Trybunału Konstytucyjnego RFN 1973-1975. Skutki polityczne, prawne i epilog", [w:] Akt normalizacyjny. 50 lat Układu o podstawach normalizacji stosunków PRL-RFN z 7 grudnia 1970 roku, red. Jan Barcz, Krzysztof Ruchniewicz, Warszawa-Wrocław: Elipsa, 2021.
• Jan Barcz, Udział Polski w Konferencji "2+4". Aspekty prawne i proceduralne, Warszawa: Elipsa, 1994, 117 i n.
• Jan Barcz, Krzysztof Ruchniewicz, red., Akt historyczny. 30 lat Traktatu o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej, Warszawa: Elipsa, 2021.
• Włodzimierz Borodziej, red., Polska wobec zjednoczenia Niemiec 1989-1991. Dokumenty dyplomatyczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2006, 174 i n.
• Jerzy Sułek, "Dyplomatyczna historia powstania Traktatu z 14 listopada 1990 roku", [w:] Akt historyczny. 30 lat Traktatu o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej, Warszawa: Elipsa, 2021.
• "Zehn-Punkte-Programm zur Überwindung der Teilung Deutschlands und Europas, vorgelegt von Bundeskanzler Helmut Kohl in der Haushaltsdebatte des Deutschen Bundestages am 28. November 1989", Europa Archiv 24 (1989): D 728 i n.
• Dz.U. 1992, nr 14, poz. 54.
• Borodziej, red., Polska wobec zjednoczenia Niemiec. Niemieckie dokumenty dyplomatyczne przede wszystkim, [w:] Horst von Möller, Ilse Dorothee Pautch, Gregor Schöllgen, Hermann Wentker, Andreas Wirsching, Die Einheit. Das Auswärtige Amt, das DDR-Außenministerium und der Zwi-plus-Vier-Prozess, red. Heike Amos, Tim Geier (Göttingen: Zusatzdokumente zu dieser Edition, 2015), dostęp: 12.09.2020, http://www.ifz-muenchen.de/edition/die-einheit.
• Renata Szafarz, Sukcesja państw w odniesieniu do traktatów we współczesnym prawie międzynarodowym, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Ossolineum, 1982, 231 i n.
• Władysław Czapliński, Zmiany terytorialne w Europie Środkowej i Wschodniej i ich skutki międzynarodowoprawne (1990-1992), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 1998, 81 i n.
• Jan Barcz, Sprawy polskie podczas Konferencji "2 + 4". Potwierdzenie granicy polsko-niemieckiej i odszkodowania od Niemiec. Studium z historii dyplomacji i prawa międzynarodowego, Warszawa: Elipsa, 2021.
• Jan Barcz, Jerzy Kranz, Reparacje od Niemiec po drugiej wojnie światowej w świetle prawa międzynarodowego. Aspekty prawa i praktyki, Warszawa: Elipsa, 2019.
• Dz.U. 1992, nr 14, poz. 54.
• Władysław Czapliński, Lech Janicki, "Ważniejsze problemy prawne zjednoczenia Niemiec (z polskiego punktu widzenia)", Przegląd Zachodni 1 (1991): 140 i n.
• Władysław Czapliński, "Traktaty polsko--niemieckie z lat 1990-1991", [w:] Zjednoczenie Niemiec. Studia politologiczno-ekonomiczno-prawne, red. Lech Janicki, Bogdan Koszel, Wacław Wilczyński (Poznań: Instytut Zachodni, 1996), 403 i n.
• Władysław Czapliński, "The New Polish-German Treaties and the Changing Political Structure of Europe", The American Journal of International Law 86(1) (1992): 163 i n.
• Władysław Czapliński, "Polskie pozycje prawne wobec Niemiec popoczdamskich w świetle prawa międzynarodowego. Agresja - terytorium - obywatelstwo", [w:] Polska-Niemcy 1945-2007. Od konfrontacji do współpracy i partnerstwa w Europie. Studia i dokumenty, red. Witold M. Góralski, Warszawa: PISM, 2007, 57.
• Jan Barcz, Jochen Abraham Frowein, "Ekspertyza w sprawie roszczeń z Niemiec przeciwko Polsce w związku z drugą wojną światową (przedstawiona 2 listopada 2004 r.)", Gazeta Prawna (dodatek specjalny), 1.12.2004.
• Witold M. Góralski, "Niemieckie roszczenia restytucyjno-odszkodowawcze wobec Polski. Ostateczne zamknięcie sporu w świetle prawa międzynarodowego", [w:] Przełom i wyzwanie. XX lat polsko--niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy 1991-2011, red. Witold M. Góralski, Warszawa: Elipsa, 2011, 521 i n.
• Antoni Dudek, Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2019, 96 i n.
• Adam Leszczyński, "Jak Mazowiecki ugiął się przed Niemcami, czyli baśń o straconych reparacjach. Pamięć Mularczyka wymaga reparacji", oko.press,17.10.2017, dostęp: 15.09.2020, https://oko.press/mazowiecki-ugial-sie-niemcami-czyli-basn-o-straconych-reparacjach-pamiec-mularczyka-wymaga-reperacji/.
• Jerzy Sułek, Na drodze do porozumienia i pojednania z Niemcami. Wybór tekstów z lat 1989-2009, Warszawa: Elipsa, 2009.

Identyfikatory

DOI

10.7366/020909613202004