Rola Senatu RP w procesie ustawodawczym - ujęcie konstytucyjne i dylematy praktyki ustrojowej

• Autorzy: Jerzy Jaskiernia

Warianty tytułu

The role of the Senate of the Republic 3 of Poland in the Legislative Process Constitutional Approach and Dilemas of Political Practice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nowa sytuacja w Polskim Parlamencie po wyborach z 2019 roku po raz pierwszy oznacza, że Prawo i Sprawiedliwość, mając większość w Sejmie, nie kontroluje Senatu. Ta sytuacja zwiększyła zainteresowanie dla roli, jaką Senat odgrywa w polskim systemie politycznym. Autor poddał analizie rolę Senatu w procesie ustawodawczym w świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Konstytucja nie przewidziała silnej pozycji Senatu w procesie tworzenia ustaw. Ponadto interpretacja dokonana przez Trybunał Konstytucyjny ograniczyła zakres poprawek, jakie może zgłosić Senat. W tej sytuacji posiadanie większości w Senacie nie daje silnego instrumentu oddziaływania na proces ustawodawczy. Jednakże Senat może wykorzystać 30 dni, jakie pozostają do jego dyspozycji, by opóźnić procedurę i zapewnić pogłębioną analizę ustawy uchwalonej przez Sejm. Może to wzmocnić rolą Senatu jako "izby refleksji", co było głównym argumentem dla przywrócenia Senatu do polskiego systemu konstytucyjnego, a co nie było w pełni realizowane, gdy obie izby były kontrolowane przez tę samą partię lub tę samą koalicję.(abstrakt oryginalny)

EN

The new situation in the Polish Parliament after the 2019 elections for the first time since 1989 means that Law and Justice Party which has a majority in the Sejm do not control the Senate. This situation rise an interest about the role which the Senate play in the Polish political system. The author analyses the role of the second chamber in legislative process in the light of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 and its interpretation by the Constitutional Tribunal. The Constitution did not provide a strong position of the Senate in the process of creating a law. Additionally an interpretation by the Constitutional Tribunal limited a scope of amendments which the Senate may offer. In such a situation the opposition, having majority in the Senate, did not have a strong instrument of an influence on legislative process. However the Senate may use a 30 day period, which the Senate posses in the legislative process, to postpone the procedure and make a deeper analysis of the law voted by the Sejm. It may strengthen the role of the Senate as a "chamber of reflection", which was a main argument to reestablished a Senate in the Polish constitutional system, but was not fully realized in the time when both chambers has been controlled by the same party or by that same coalition.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Parlament; System parlamentarny; System polityczny

EN

Law; Parliament; Parliamentary system; Political system

• Czasopismo: Studia Społeczne
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 1 (28)
• Strony: 3--21

Twórcy

autor

Jerzy Jaskiernia

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, 2 wyd., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Banaszak B., Przesłanki istnienia Senatu w Polsce, w: Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Kancelaria Senatu, Warszawa 2014.
• Bisztyga A., Funkcje Senatu czy partycypacja Senatu w funkcjach parlamentu na gruncie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., w: Minikomentarz dla maksiprofesora. Księga jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego, red. Marek Zubik, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2017.
• Bisztyga A., O upodmiotowieniu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, w: Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Kancelaria Senatu, Warszawa 2014.
• Chrzanowski M., Kompetencje ustawodawcze Senatu - zakres poprawek w praktyce ustrojowej i w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" 2018, nr 5.
• Ciapała J., Uwagi w sprawie udziału Senatu w stanowieniu ustaw, w: Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Kancelaria Senatu, Warszawa 2014.
• Ciżyńska A., Czy Senat jest potrzebny polskiemu parlamentaryzmowi?, w: 20 lat funkcjonowania Konstytucji RP, red. A. Ciżyńska, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2017.
• Czerniawska E., Łanczkowski R., Orzechowska K., 25 lat pracy odrodzonego Senatu na rzecz Polonii i Polaków za granicą. Zarys problematyki, Kancelaria Senatu, Wyd. 2, Warszawa 2015.
• Drozdowski M., Uprawnienia Senatu w procedurze ustawodawczej w II Rzeczypospolitej Polskiej, w: Stanowienie prawa - kompetencje Senatu w procesie legislacyjnym, red. M. Lipińska, Kancelaria Senatu, Warszawa 2002.
• Esmein A., Prawo konstytucyjne, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1921.
• Górecki D., Finansowy aspekt opieki Senatu RP nad Polonią i Polakami za granicą, w: W kręgu historii doktryn politycznych i prawnych oraz konstytucjonalizmu. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Sylwestrzaka, red. D. Szpoper, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2012, nr 27.
• Jamróz L., Senat Rzeczypospolitej Polskiej - refleksje nad zasadniczymi mankamentami regulacji konstytucyjnej, w: Ustroje. Tradycje i porównania. Księga jubileuszowa dedykowana Prof. dr hab. Marianowi Grzybowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Mikuli, A. Kulig, J. Karp, G. Kuca, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2015.
• Jamróz L., Status ustrojowy Senatu RP - nierozwiązany problem skrajnie ograniczonych uprawnień ustawodawczych Senatu, w: Kierunki zmian pozycji ustrojowej ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Kancelaria Senatu, Warszawa 2014. Jarosz Z., Problem dwuizbowości parlamentu w przyszłej Konstytucji RP, "Przegląd Sejmowy" 1995, nr 1.
• Jarosz-Żukowska S., Wykonywanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w działalności ustawodawczej Senatu RP, w: Wykonywanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w praktyce konstytucyjnej organów państwa, red. K. Działocha, S. Jarosz-Żukowska, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
• Jaskiernia J., Senat RP a bikameralizm w systemie aksjologicznym Rady Europy, w: Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Kancelaria Senatu, Warszawa 2014.
• Jaskiernia J., Spór o strukturę przyszłego parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej, "Myśl Socjaldemokratyczna" 1991, nr 1.
• Jaskiernia J., Zasady demokratycznego państwa prawnego w sejmowym postępowaniu ustawodawczym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999.
• Krzyżanowski P., Restytucja Senatu - analiza prawno-historyczna, w: Praworządność w dobie XXI wieku, red. J. Zimny, KUL, Stalowa Wola 2016.
• Kudej M., Kompetencje Senatu w świetle reformy konstytucyjnej z kwietnia 1989 r., "Państwo i Prawo" 1990, z. 2.
• Leszczyńska K., Senat Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989-2011, UMCS, Lublin 2015.
• Litwin T., Funkcje Sejmu i Senatu a współczesny polski model dwuizbowości, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
• Maciejczuk M.K., Kształt ustrojowy Senatu w kontekście zasadności jego istnienia, w: Ustrój państwa, myśl polityczno-prawna, współczesne systemy rządów. Prace ofiarowane profesorowi zw. nauk prawnych Adamowi Jamrozowi z okazji Jego Jubileuszu, red. S. Bożyk, A. Olechno, Temida 2, Białystok 2018.
• Maciejko W., Granice poprawek Senatu RP a ukryta inicjatywa ustawodawcza, w: O potrze-bie zmian konstytucji Polski i Ukrainy, red. W. Skrzydło, W. Szapował, K. Eckhardt, Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania, Przemyśl 2006.
• Majchrowski J.M., Senat w polskim systemie ustrojowym 1922-1997, w: Państwo i prawo wobec współczesnych wyzwań, t. 3, Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Księga jubileuszowa Profesora Jerzego Jaskierni, red. R. M. Czarny, K. Spryszak, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
• Małajny R.M., Podział władzy w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza formalna, "Przegląd Sejmowy" 2017, nr 6.
• Maroń G., Instytucja Marszałka Seniora Senatu w polskim porządku prawnym, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prawo" 2014, nr 15.
• Mojak R., Trubalski A., Rola ustrojowa i zadania Senatu w procesie integracji RP z Unią Europejską, w: Studia ustrojoznawcze. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Pułło, red. A. Szmyt, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2014, nr 31.
• Okrzesik J., Polski Senat. Studium politologiczne, Kancelaria Senatu, Warszawa 2007.
• Orłowski W., Senat Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989-1991. Geneza instytucji, Kance-laria Senatu, Warszawa 2009.
• Preisner A., Udział Senatu w procesie stanowienia ustawy, w: Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, red. J. Trzciński, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1994.
• Repel J., w: Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Kolonia, Wrocław 1998.
• Sarnecki P., Kompetencje kontrolne Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, "Przegląd Sejmowy" 2000, nr 6.
• Senat w tradycji i praktyce ustrojowej Rzeczypospolitej, oprac. M. Narożna, R. Stawicki, Kancelaria Senatu, Warszawa 2013.
• Skotnicki K., Senat III RP - nieprzemyślany czy niepotrzebny? w: Dwadzieścia lat transformacji ustrojowej w Polsce, red. M. Zubik, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010.
• Sokolewicz W., Funkcja kreacyjna Sejmu i Senatu, w: Parlament: model konstytucyjny a praktyka ustrojowa, red. Z. Jarosz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.
• Sokolewicz W., Kwietniowa zmiana konstytucji, "Państwo i Prawo" 1989, z. 6.
• Stadniczeńko S.L., Funkcja kreacyjna obydwu izb Parlamentu RP jako przedstawiciela narodu, "Opolskie Studia.Administracyjno-Prawne" 2016, t. 14, z. 3.
• Szeweluk K., Zakres przedmiotowy poprawki senackiej do ustawy (zarys problemu, potrzeba zmian konstytucyjnych), w: Aktualne problemy reform konstytucyjnych, red. S. Bożyk, Temida 2, Białystok 2013.
• Szymanek J., "Funkcja europejska" Sejmu i Senatu jako ustrojowy efekt członkostwa w Unii Europejskiej, w: Polska w Unii Europejskiej. XLVI Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, red. M. Kruk, J. Wawrzyniak, Zakamycze, Kraków 2005.
• Szymanek J., Współudział Senatu RP w realizacji zobowiązań członkowskich w UE, "Państwo i Prawo" 2006, nr 8.
• Zientarski P.B., Organizacja wewnętrzna Senatu. Studium prawno-ustrojowe, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
• Zwierzchowski E., Prawnoustrojowa ewolucja drugich izb w państwach europejskich (próba syntezy), w: Izby drugie parlamentu, red. E. Zwierzchowski, Temida 2, Białystok 1996.
• Zwolak S., Wzmocnienie pozycji Senatu na tle problemu jego koncepcji, "Ius et Administratio" 2014, nr 3.
• Konstytucja z dnia 3 Maja 1791 r.
• Konstytucja z dnia 17 marca 1921 r., Dz. U. Nr 44, poz. 267.
• Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 r., Dz. U. Nr 30, poz. 227.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483.
• Uchwała Senatu RP z dnia 23 listopada 1990 r. Regulamin Senatu, M.P. z 2010 r. Nr 39, poz. 542 - tekst jednolity
• Orzeczenie z 23 XI 1993 r., K 5/93, OTK 1993, cz. II, poz. 39.
• Orzeczenie z 9 I 1996 r., K 18/95, OTK ZU 1996, nr 1, poz. 1.
• Wyrok z 22 IX 1997, K 25/97, OTK ZU 1997, nr 3-4, s. poz. 35.
• Wyrok z 19 VI 2002 r., K 11/02, OTK-A ZU 2002, nr 4, poz. 43.
• Postanowienie z 20 V 2009, K 25/98, OTK-A ZU Nr 5, poz. 77.