Cultural Heritage of the Beskid Niski Mountains

• Autorzy: Magdalena Koszałka

Warianty tytułu

Dziedzictwo kulturowe Beskidu Niskiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This study is described in review manner a general characterization of cultural heritage of the Beskid Niski Mts. and the interactions among select elements this heritage. The author paid attention to a specifity and a character of the cultural and historical values, which are a factor of tourism development in this region. (original abstract)

Beskid Niski stanowi region bardzo atrakcyjny krajobrazowo i o dużych walorach turystycznych. W porównaniu jednak do sąsiednich regionów - Bieszczadów na wschodzie i Beskidu Sądeckiego na zachodzie - cechuje go słaba dostępność komunikacyjna i niskie zagospodarowanie turystyczne. Specyficznym jest, nie spotykany w żadnej części Karpat, model turystyki o charakterze eksploracyjnym, jaki panuje na badanym obszarze, który ma swoje źródła w historii obszaru. Kształtowanie się tego modelu ściśle związane jest z bogactwem kulturowym wykształconym przez mieszkającą tu ludność oraz historię, która zostawiła niezatarty ślad w krajobrazie. Struktura narodowościowa i wyznaniowa ludności Beskidu Niskiego, stanowiącego przed II wojną światową część Łemkowszczyzny, w decydujący sposób wpływa na specyfikę i niepowtarzalność regionu. Przymusowe przesiedlenia ludności łemkowskiej, będącej w większości wyznania greckokatolickiego i prawosławnego, całkowicie zmieniły krajobraz kulturowy obszaru. Położenie Beskidu Niskiego w szerokim pasie pogranicza kulturowego etnicznego w znacznym stopniu wpłynęło na ukształtowanie się unikatowego w skali Polski krajobrazu kulturowego. Przenikanie różnych elementów religijnych i kulturowych zaowocowało niezwykle ciekawymi obiektami architektury cerkiewnej. Cerkwie te stanowią materialny dowód wielonarodowych i wielowyznaniowych społeczności, Stan zachowania większości z nich dowodzi jednak, że poświęca się im zbyt mało uwagi. Specyfikę dziedzictwa kulturowego badanego obszaru podkreśla jeszcze bardziej historia Beskidu Niskiego, a w szczególności wydarzenia z okresów I i II wojny światowej operacja gorlicka w 1915 r. w oraz operacja dukielsko-preszowska w 1944 r. O ile pamiątki po tej ostatniej są zgrupowane w kilku miejscach w środkowej części Beskidu Niskiego, tyle pozostałości po operacji gorlickiej - cmentarze wojenne - rozsiane są na znacznym obszarze, nawiązując do przebiegu linii frontu z 1915 r. To one właśnie stanowią nieodłączny element krajobrazu kulturowego Beskidu Niskiego, który odpowiednio popularyzowany może stać się ważnym czynnikiem rozwoju turystyki w regionie. Obie wojny światowe, zmiany powojenne i akcje wysiedlenia ludności miejscowej nadały krajobrazowi Beskidu Niskiego cechy wtórnie pierwotne i sprawiły, że turystyka uprawiana na tym obszarze wciąż jeszcze posiada specyficzne cechy i wymaga od turysty sporego doświadczenia i samodzielności. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Cultural heritage; Tourist movement; Tourism

PL

Dziedzictwo kulturowe; Ruch turystyczny; Turystyka

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2003
• Numer: z. 111 Issues of tourism and health resort management
• Strony: 227--233

Twórcy

autor

Magdalena Koszałka

• University of Information Technology and Management Tourism Department, Rzeszów, Poland

Bibliografia

• Ashworth G.J., 1999, Dziedzictwo a turystyka: zarządzanie kryzysem zasobów, [w:] Dziedzictwo a turystyka, Mater. międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 17-20 września 1998, Kraków.
• Birek U., 1992, Beskid Niski jako obszar turystyki ekstensywnej, Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr., 91, Kraków.
• Brykowski R., 1997, Wykaz dotyczący losów unickich cerkwi na obszarze byłego województwa rzeszowskiego 1939-1997, [w:] Losy cerkwi w Polsce po roku 1944, Mater. sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki pt. "Tragedia polskich cerkwi" oraz artykuły zamówione przez Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, Rzeszów.
• Gołembski G., 1998, Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej, Akad. Ekonom, w Poznaniu.
• Koszałka M., 1999, Charakterystyka społeczno-demograficzna Beskidu Niskiego, praca magisterska, Archiwum Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ, Kraków.
• Medlik S., 1995, Leksykon podróży, turystyki i hotelarstwa, PWN Warszawa.
• Musiał J., 1990, Stan prawny i sytuacja faktyczna świątyń unickich na terenie diecezji przemyskiej w latach 1945-1985, [w:] S. Stępień (red.), Polska-Ukraina. 1000 Lat sąsiedztwa. Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu etnicznym, 1, Południowo-Wschodni Inst. Nauk. w Przemyślu, Przemyśl.
• Reinfuss R., 1935, Cmentarze wojenne na Łemkowszczyźnie, Wierchy, XIII, Polskie Tow. Tatrzańskie, PWN, Kraków.
• Soja M., 2001, Zmiany zaludnienia Łemkowszczyzny w latach 1869-1998, [w:] B. Kortus (red.), Człowiek i przestrzeń, Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ, Kraków.
• Wojewoda Z., 1994, Zarys historii Kościoła Greckokatolickiego w Polsce w latach 1944-1989, Ser. Religiologica Juventa, NOMOS, Kraków.