Wybory w rosyjskich regionach we wrześniu 2017 r. jako próba generalna przed wyborami prezydenckimi

• Autorzy: Marek Ilnicki

Warianty tytułu

September 2017 Regional Elections in Russia as a General Rehearsal before the Presidential Elections

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rosyjskie wybory regionalne i samorządowe rzadko wzbudzają zainteresowanie europejskich politologów, którzy wolą koncentrować się na wyborach szczebla federalnego: prezydenckich oraz parlamentarnych1. Ponadto wartość politologicznych badań wyborów w warunkach reżimu autorytarnego jest znikoma ze względu na dysfunkcję tej instytucji politycznej polegającą na faktycznej nieusuwalności władzy politycznej i braku konkurencji politycznej. W rzeczywistości w warunkach autorytaryzmu wybory nie spełniają funkcji reprezentowania interesów obywateli, agregowania grup interesów, legitymizacji idei politycznych i organizacji, a także swojego głównego zadania: mechanizmu pokojowej zmiany władzy politycznej2. W reżimie autorytarnym wybory pełnią funkcję imitacyjną i dekoracyjną. Niemniej jednak analiza rosyjskich wyborów na szczeblu regionalnym i samorządowym jest istotna z następujących powodów: 1. Wybory pokazują dynamikę zmian politycznych reżimu autorytarnego i sposobów jego legitymizacji, ponieważ rosyjski reżim znacznie się zmienił w ciągu ostatnich dwóch dekad: ewoluował od prawicowo-konserwatywnego umiarkowanego autorytaryzmu "wyborczego" do represyjnej i agresywnej militokracji bazującej na populistycznej demagogii i na "nadzwyczajnej" legitymizacji podyktowanej mitycznym "zagrożeniem z Zachodu"3. 2. Poziom frekwencji wyborczej i poparcia dla reżimu autorytarnego w wyborach pośrednio odzwierciedla poziom legitymizacji władzy politycznej i aktywności lub bierności politycznej obywateli. Wybory stanowią pewnego rodzaju ranking zaufania wobec reżimu autorytarnego4. Oczywiście reżim autorytarny ucieka się do metod nieuczciwej konkurencji politycznej, fałszowania wyników wyborów i nie zapewnia swoim konkurentom politycznym równego dostępu do zasobów informacyjnych i mediów5. Jednak nawet gdy weźmie się pod uwagę powyższe nieprawidłowości, na podstawie wyników wyborów można ocenić dynamikę zmian preferencji i zachowań wyborczych obywateli. 3. Zachowanie instytucji wyborów i dopuszczenie do udziału w nich opozycyjnych sił politycznych jako "dekoracji", mającej zakamuflować autorytaryzm, także charakteryzuje istotę rosyjskiego reżimu politycznego. Niektóre inne reżimy autorytarne, istniejące w takich państwach poradzieckich, jak Azerbejdżan, Białoruś czy Uzbekistan, zrezygnowały z części demokratycznych pozorów, jakie zachowały się w Rosji. Oznacza to, że wewnątrz Rosji istnieją czynniki polityczne, które zmuszają Kreml do przestrzegania formalnych procedur demokratycznych i ponoszenia dodatkowych kosztów imitowania demokracji6. 4. W marcu 2018 r. odbędą się najważniejsze dla rosyjskiego reżimu autorytarnego wybory prezydenckie. Istnieją wszelkie podstawy, by sądzić, że wygra je Władimir Putin i będzie rządził Rosją przez kolejne 6 lat, do roku 2024. Jednak duże znaczenie zyskuje kwestia legitymizacji wyborów prezydenckich, która w sposób bezpośredni wpłynie na legitymizację władzy autorytarnego przywódcy. Wybory regionalne i samorządowe stanowią dobrą sposobność do oceny nastrojów politycznych w kraju i przetestowania technologii politycznych, z których najbardziej skuteczne zostaną wykorzystane podczas wyborów prezydenckich. 5. Wybory służą nie tylko zatwierdzeniu technologii wyborczych Kremla, ale także pomagają opozycji politycznej w opracowaniu strategii i taktyki walki politycznej przed wyborami prezydenckimi. Należy wziąć pod uwagę, że zasoby i możliwości opozycji politycznej w Rosji są bardzo ograniczone. Liderzy opozycji mogą dogłębnie i wyraźnie rozumieć sytuację polityczną w kraju i w poszczególnych regionach, ale nie są w stanie jej w sposób istotny zmienić, chociaż w działaniach opozycji w związku z ostatnimi wyborami można zauważyć pewne nowe zabiegi taktyczne i technologie. Analiza wyborów, które odbyły się w ramach wspólnego dnia głosowania 10 września 2017 r., jest przydatna w celu dokładniejszego zdiagnozowania rosyjskiego systemu politycznego i identyfikacji zachodzących w nim zmian. (fragment tekstu)

EN

The outcome of regional and municipal election in the Russian Federation on the unified election day (September 10, 2017) is considered in the article. Changes in the Russian electoral behaviour, political factors impacted on the electoral choice of voters, political technologies implemented by the authoritarian regime to retain its political power are analysed. The correlation coefficient between turnout of voters and voting for the winners of gubernatorial regional elections is calculated. In contrast to democratic political regimes, which are characterised by inverse correlation (a negative value of the coefficient), since tight competition and uncertain chances of candidates result in high turnout, the correlation coefficient in Russia turns out to be positive that implies an artificial mobilisation of voters "top-down". For the future presidential election in March 2018, the main problem is expected to be absenteeism and political passivity of citizens that against the background of growing opposition and protest activities endangers the legitimacy of authoritarian regime. The technologies are applied to discredit democratic pro-European opposition through promoting candidates opportune for the Kremlin. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kampania wyborcza; Wybory prezydenckie; Wybory samorządowe; Decyzje wyborcze; Autorytaryzm

EN

Election campaign; Presidential election; Local election; Voting decisions; Authoritarianism

• Czasopismo: Społeczeństwo i Polityka
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 4(53)
• Strony: 9--28

Twórcy

autor

Marek Ilnicki

• Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku

Bibliografia

• Diamond L., Elections Without Democracy: Thinking About Hybrid Regimes, "Journal of Democracy" 2002, No. 2, Vol. 13, s. 28.
• Diergaczow W., Galimowa N., Filipienok А., Sobczak upała w lidiery, https://www.rbc.ru/newspaper/2017/10/27/59f1bd569a7947e7d737d606 [dostęp: 10.12.2017].
• Franklin M., Electoral Participation, w: Comparing Democracies: Voting and Elections in Comparative Perspective, red. LeDuc L., Neimi R., Norris P., Newbury Park 1996.
• Gudkow D., Оppozicyja połucziła bolszynstwo na wyborach w diesiati rajonach Moskwy. Wkluczaja rajon, gdie gołosujet Putin, Мieduza, https://meduza.io/news/2017/09/11/oppozitsiya- poluchila-bolshinstvo-na-vyborah-v- desyati-rayonah-moskvy-dazhe-tam-gde-golosuet-putin [dostęp: 1.11.2017].
• Jurczenko W., Оtkuda bierutsia mołodyje tiechnokraty, "Nowaja gazieta", 23.10.2017, https://www.novayagazeta.ru/articles/2017/10/23/74294-otkuda-berutsya-molodye-tehnokraty [dostęp:2.11.2017].
• Kobak D., Shpilkin S., Pshenichnikov M.S., Integer percentages as electoral falsification fingerprints, "The Annals of Applied Statistics" 2016, No. 1, Vol. 10, s. 54-73
• Kuzmin W., Nie jawki radi, https://rg.ru/2006/12/07/izbir-popravki.html [dostęp: 4.12.2017].
• Kаkowkina Je.N., Konstitucyonnoje (gosudarstwiennoje) prawo Rossii, Czita 2012, s. 98.
• Lokshin P., Xenia Sobtschak, die Spoilerkandidatin, https://www.welt.de/politik/ausland/article169806766/Xenia-Sobtschak-die-Spoilerkandidatin.html [dostęp: 10.12.2017]
• Muchamietszyna Je., Elektoralnyj riejting Sobczak okazałsia mien'sze 1%, https://www.vedomosti.ru/ politics/articles/2017/10/26/739571-elektoralnii-reiting-sobchak-menshe-1 [dostęp: 10.12.2017].
• Mueller D.C., Constitutional Democracy, Oxford 1996.
• Oates S., Television, Democracy and Elections in Russia, London 2006, s. 28.
• Panagopoulos C., Affect, social pressure and prosocial motivation: field experimental evidence of the mobilizing effects of pride, shame and publicizing voting behavior, "Political Behavior", September 2010, No. 32(3), s. 369-386.
• Politiczeskoje razwitije Rossii 2014-2016, w: Instituty i praktyki awtritarnoj konsolidacyi, red. Rogowa K., Моskwa 2016.
• Szajchullin М.S., Кonstitucyonno-prawowyje garantii miestnogo samouprawlenija w Rossijskoj Fiedieracyi, Моskwa 2016, s. 185.
• Szekiel Т., К wyboram gotowy. "Rossijskaja gazieta" publikujet zakon o gubiernatorskich wyborach, https://rg.ru/2012/05/04/gubernator.html [dostęp: 20.10.2017].
• Szulman Je., Prisojedinienije Kryma - otwiet włastiej na protiesty 2011-2012 godow, https://snob.ru/selected/entry/122061 [dostęp: 25.10.2017].
• Teague E., Russia's Return to the Direct Election of Governors: Re-Shaping the Power Vertical? "Region" 2014, t. 3, nr 1, s. 37-57.
• Walker S., Navalny's army: the Russians risking all to oppose Vladimir Putin, https://www.theguardian.com/world/2017/dec/07/navalny-army-russians-risking-all-to-oppose-vladimir-putin[dostęp: 9.12.2017].
• Моrozow А., Problema jawki: poczemu czast' storonnikow Putina możet nie prijti na wybory, https://www.rbc.ru/opinions/politics/20/10/2017/59e9a9d49a7947643f4d8271 [dostęp: 3.11.2017].
• Тrunina А., Umier dieputat Gosdumy Oleg Griszczenko, https://www.rbc.ru/politics/17/06/2017/5944dd1d9a7947744207337b [dostęp: 1.11.2017].