Pilgrimaging in the History of Polish Tourism

• Autorzy: Antoni Jackowski

Warianty tytułu

Pielgrzymki w dziejach polskiej turystyki

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Pilgrimages are considered one of the oldest forms of migration with non-economical reasons, similarly to tourism in a broad meaning of the word. For millennia up till now pilgrimages have been the only "spatial movement" of the poorer groups of the population. (original abstract)

Rola i miejsce Polski w światowych migracjach pielgrzymkowych są znaczące. Niestety nie zawsze jesteśmy świadomi rangi i tradycji pielgrzymowania na ziemiach polskich. Mimo skomplikowanej historii i okresów, w których stosunki polityczne utrudniały rozwój masowych form pobożności - zwyczaj pielgrzymowania przetrwał. Polska należy do tych nielicznych krajów świata, w których wielka aktywność pielgrzymkowa utrzymuje się nieprzerwanie od początków państwowości. W chwilach trudnych stanowiły istotny czynnik kształtowania się tożsamości narodowej Polaków. Wreszcie pielgrzymki odgrywały zawsze ważną rolę w pobudzaniu zainteresowań krajoznawczych i turystycznych wielu pokoleń naszych rodaków. Znajduje to odzwierciedlenie w bogatej literaturze dotyczącej tej problematyki. W migracjach pielgrzymkowych uczestniczy 5-7 min osób rocznie, a więc ponad 15% ludności Polski. Obok katolików obrządku łacińskiego i wschodniego pielgrzymują wyznawcy prawosławia i islamu. W przeszłości pielgrzymowali członkowie wspólnot żydowskich, a w latach rozbiorów również polscy protestanci. Polacy stanowią obecnie około 5% chrześcijan pielgrzymujących na świecie i ponad 20% w Europie. W Polsce rejestruje się ponad 500 sanktuariów pielgrzymkowych. Zdecydowana większość (98%) ośrodków pątniczych należy do Kościoła rzymskokatolickiego. W ośrodkach katolickich dominują sanktuaria maryjne - około 430, z tego ponad 200 z koronowanymi wizerunkami Matki Bożej. Główne ośrodki mają zasięg międzynarodowy. W katolicyzmie są to: Jasna Góra w Częstochowie, Niepokalanów, Kalwaria Zebrzydowska, Góra Świętej Anny, Kraków oraz Licheń. W prawosławiu znaczenie międzynarodowe posiada Święta Góra Grabarka, w przypadku judaizmu Kraków. Wyjątkowym ośrodkiem jest Oświęcim, w którym rejestruje się "parapielgrzymki" wyznawców różnych religii z całego świata. Największą frekwencję rejestruje się na Jasnej Górze (4-5 min osób rocznie). Grupę miejscowości o zasięgu krajowym stanowią ośrodki o zróżnicowanych tradycjach pielgrzymkowych: Piekary Śląskie, Gniezno, Warszawa, Zakopane -Krzeptówki (katolicyzm), Jabłeczna (prawosławie), Kruszyniany (islam). Ponadto wyróżnia się około 30 sanktuariów o zasięgu ponadregionalnym, blisko 140 ośrodków o zasięgu regionalnym oraz 330 o zasięgu lokalnym. Po roku 1989 usługi na rzecz pielgrzymów poczęły świadczyć wyspecjalizowane agendy czy biura turystyczne, zarówno kościelne, jak i świeckie. Turystyka religijna znalazła się ponownie w programach działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego. Zaczęła powstawać specjalna infrastruktura, przeznaczona głównie na potrzeby wędrujących pielgrzymów. Pojawiła się literatura turystyczno - krajoznawcza dotycząca tej problematyki, a także specjalistyczne czasopisma, takie jak "Peregrinus Cracoviensis" - wydawane przez Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, czy "Miejsca Święte" księży pallotynów. Większość sanktuariów, zwłaszcza tych większych, posiada własne wydawnictwa przeznaczone dla pątników. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Pilgrimage; Religious tourism; Tourism development

PL

Pielgrzymowanie; Turystyka religijna; Rozwój turystyki

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2003
• Numer: z. 111 Issues of tourism and health resort management
• Strony: 248--260

Twórcy

autor

Antoni Jackowski

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Jackowski A., Sołjan I., Bilska-Wodecka E., 1999, Religie świata. Szlaki pielgrzymkowe, Poznań.
• Jackowski A., 1979, Bibliografia historii krajoznawstwa i turystyki w Polsce, [w:] Ziemia 1975-1976, Prace i materiały krajoznawcze, Warszawa.
• Jackowski A., 1995, Rozwój pielgrzymek w Polsce, [w:] A. Jackowski (red.) Przestrzeń i sacrum, Kraków.
• Jackowski A., 1998, Pielgrzymowanie, Wrocław.
• Olszewski D., 1988, Motywy maryjne w polskiej religijności w XIX wieku, [w:] Niepokalana. Kult Matki Bożej na ziemiach polskich w XIX wieku, Lublin.
• Olszewski D., 1996, Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa.
• Pruszcz P.H., 1662, Morze Łaski Bożej, które Pan Bóg w Koronie Polskiej.... przy obrazach Chrystusa.... i Matki Jego.... wylewa, Kraków.
• Schenk W., 1979, Pielgrzymki Polaków do sanktuariów maryjnych i Świętych Pańskich (X-XVI w.), [w:] Częstochowskie Studia Teologiczne, 7.
• Studia Warmińskie, 1977, XIV, Olsztyn.
• Witkowska A., 1984, Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa. Z badań nad miejską kulturą religijną, Lublin.
• Witkowska A., OSU, 1995, Maryjne loca sacra na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w początkach, XIX wieku, [w:] A. Jackowski (red.) Przestrzeń i sacrum, Kraków.
• Ziejka F., 1994, Krakowscy pątnicy, [w:] R. Godula (ed ) Klejnoty i sekrety Krakowa. Teksty z antropologii miasta, Kraków.