Calvary as an Element of the Sacred Space of the City

• Autorzy: Elżbieta Bilska-Wodecka

Warianty tytułu

Kalwaria jako element przestrzeni sakralnej miasta

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The main factors influencing the building of the calvaries in German cities in the period of the turn of the 15th and 16lh centuries were described. The role of the calvaries in the development of new urban units in the territory of Poland in the 17Ih century has been discussed. In both cases the attention was paid especially to the importance of a calvary in the sacred space of the city. (original abstract)

Pierwsze kalwarie zaczęły pojawić się w przestrzeni sakralnej miasta miast niemieckich w połowie XV w. Budowane były jako pamiątka po odbytej pielgrzymce do Jerozolimy np. kalwaria w Lubece, Bambergu, Fuldzie, Norymberdze. Ich budowa wnosiła elementy sacrum w sferę profanum. Kalwarie nie stanowiły wydzielonej strefy sakralnej lecz wtapiały się w już istniejącą substancję miejską. Szybko stawały się przestrzenią, w której odbywały się uroczystości i procesje religijne poświęcone kultowi męki pańskiej. W Polsce natomiast większość kalwarii budowanych w XVII w. dała początek nowym jednostkom osadniczym (np. Kalwaria Zebrzydowska, Wejherowo, Kalwaria Pacławska, Góra Kalwaria). Można stwierdzić, że w niektórych ośrodkach kalwaryjnych życie gospodarcze było podporządkowane funkcjom religijnym, realizowanym przez klasztory. Funkcje te nie były ograniczone do spraw wyłącznie kultowych lecz obejmowały inne dziedziny życia kulturalnego i gospodarczego. W niektórych przypadkach nazwa Kalwaria lub Nowe Jeruzalem wskazywała na religijne funkcje osiedla. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Pilgrimage; Town spatial development; City development

PL

Pielgrzymowanie; Przestrzenne zagospodarowanie miasta; Rozwój miasta

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2003
• Numer: z. 111 Issues of tourism and health resort management
• Strony: 261--268

Twórcy

autor

Elżbieta Bilska-Wodecka

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Bania Z., 1997, Święte miary jerozolimskie. Grób Pański, Anastasis, Kalwaria, Wyd. Neriton, Warszawa.
• Barcik J.S., 1985, Kalwaria Pacławska, ATK, Warszawa.
• Bogucka M., Samsonowicz H., 1986, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Ossolineum, Warszawa.
• Brunner W., Čičo M., Jontes G., Pretterhofer R., Ranftl J., Renhart E., 1992, Calvaria. Tod und Leben, Graz.
• Brunner W., Renhart E. (red.), 1991, Steirische Kalvarienberge, Andreas Schnider Verlag-Atelier, Graz-Budapest.
• Eliade M., 1996, Sacrum i profanum, Wyd. KR, Warszawa.
• Fabian G., 1986, Spätmittelalterliche Friedhofskrucifixi und Kalvarienberge im Rheinland und Westfalen, Bonn.
• Paszkiewicz P., Zadrożny T. (red.), 1997, Jerozolima w kulturze europejskiej, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
• Kneller K.A., 1908, Geschichte der Kreuzwegandacht von den Anfängen zur völligen Ausbildung, Freiburg.
• Kramer E., 1957, Kreuzweg und Kalvarienberg. Historische und baugeschichtliche Untersuchung, Studien zur deutschen Kunstgeschichte, 313.
• Lehmann M., 1970, Die Kaharienberganlagen im Donauraum [w:] W. Flieder (red.), Festschrift Franz Loidl zum 65. Geburtstag. Sammlung "Aus Christentum und Kultur" Sonderband 1, Wien, 113-159.
• Lemper E.-H., 1965, Kaplica Świętego Krzyża i Święty Grób w Görlitz. Przyczynek do symboliki i ikonografii późnego średniowiecza, Roczniki Sztuki Śląskiej, 3, 103-128.
• Matlovič R., 2000, Sakralizacja - cząstkowy proces transformacji przestrzeni miejskiej miasta postkomunistycznego na przykładzie Preszowa, [w:] XIII Konwersatorium wiedzy o mieście. Miasto postsocjalistyczne. Organizacja przestrzeni miejskiej i jej przemiany, Kat. Geogr. Miast i Turyzmu UL, Kom. Geogr. Osadn. i Ludn PTG, ŁTN, Łódź, 121-128.
• Mitkowska A., 1983, Kalwarie jako szczególny rodzaj kompozycji przestrzennych, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 28, 3, 175-192.
• Mitkowska A., 1990, Sacro Monte - park pielgrzymkowy, Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki, Monografia, 101, Kraków.
• Mitkowska A., 2000, Kalwaria Kaszubska i park Przebendowskich w Wejherowie, Lettra-Graphic, Kraków.
• Schakl M., 1914, Die Kirche und der Kalvarienberg in Hernals, Verlag Franz Makner, Wien-Hernals.
• Szabłowski J., 1933, Architektura Kalwarii Zebrzydowskiej (1600-1702), Rocznik Krakowski, 24.
• Tuan Yi-Fu., 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa.
• Węckowiak J., 1982, Kalwaria Wejherowska. Dzieje, sztuka i architektura, Wejherowo.
• Wyczawski H.E., 1987, Kalwaria Zebrzydowska. Historia Klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek, Wyd. OO. Bernardynów.