The Network of the Sanctuaries of Our Lord in Poland

• Autorzy: Franciszek Mróz

Warianty tytułu

Sieć sanktuariów Pańskich w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the paper a spatial differentiation of the Sanctuaries of Our Lord in Poland was described. The aforementioned sanctuaries are the oldest pilgrimage centres in the country. Nearly half of them were founded in the 16th and 17th centuries. The centres in Kalwaria Zebrzydowska and Cracow-Łagiewniki are of international range and they are among the most frequently visited pilgrimage centres in Europe and the sanctuary in Łagiewniki has been declared the world centre of the cult of the Divine Mercy. (original abstract)

W opracowaniu przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie sanktuariów Pańskich w Polsce. Sanktuaria poświęcone Jezusowi Chrystusowi stanowią około 15% w ogólnej liczbie ośrodków kultu religijnego w Polsce. Najstarsze z nich: Święty Krzyż, Miechów, Mogiła, Elbląg, Głotowo, Lublin i Poznań sięgają swoimi początkami XIII-XIV w. Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu w Górach Świętokrzyskich uznaje się za pierwsze narodowe sanktuarium Polski. Niemal połowa sanktuariów Pańskich w Polsce powstała w XVI-XVIII w. W tym okresie rozwinął się w naszym kraju kult Męki Pańskiej i powstały nowe sanktuaria pasyjne - kalwarie (Kalwaria Zebrzydowska, Pakość n/Notecią, Wejherowo, Kalwaria Pacławska, Góra Kalwaria, Wambierzyce, Góra Świętej Anny). W okresie niewoli narodowej (1795-1918) powstało dziewięć sanktuariów poświęconych Chrystusowi. Po zakończeniu II wojny światowe, rozwinął się w Polsce kult Bożego Miłosierdzia. Jego początki sięgają lat 30. XX w., a dynamiczny rozwój nastąpił po 1978 r., kiedy powstało 15 sanktuariów Bożego Miłosierdzia. W rozmieszczeniu przestrzennym sanktuariów Pańskich w Polsce wyraźnie wyróżnia się region Karpat, w których rejestruje się obecnie 13 ośrodków "Pańskich", a także rejon Warmiński (5 sanktuariów) i Wielkopolsko-Kujawski (8 sanktuariów). Do sanktuariów o międzynarodowym zasięgu przestrzennym oddziaływania należą ośrodki w Kalwarii Zebrzydowskiej, Krakowie-Łagiewnikach i na Górze Świętej Anny, zaś o randze krajowej Piekary Śląskie i Święty Krzyż. Najliczniejszą grupę wśród polskich sanktuariów Pańskich stanowią ośrodki o lokalnym (46%) i diecezjalnym (35) zasięgu przestrzennym oddziaływania. Niemal 60% sanktuariów Pańskich znajduje się w miastach - odnosi się to zwłaszcza do ośrodków o zasięgu diecezjalnym i ponaddiecezjalnym. Ponad 30% sanktuariów jest pod patronatem zakonów, zaś 49 pod patronatem kleru diecezjalnego. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Roman Catholic Church; Religious tourism; Pilgrimage

PL

Kościół katolicki; Turystyka religijna; Pielgrzymowanie

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2003
• Numer: z. 111 Issues of tourism and health resort management
• Strony: 287--301

Twórcy

autor

Franciszek Mróz

• Jagiellonian University, Cracow, Poland

Bibliografia

• Bilska E., 1996, Pielgrzymki do sanktuariów męki pańskiej w Polsce-geneza, przemiany, współczesność, Peregrinus Cracoviensis, 4, 233-242.
• Bilska-Wodecka E., 2002, Znaczenie kalwarii Zebrzydowskiej wśród innych kalwarii europejskich, [w:] Cz. Gniecki (red.) Kalwaria Zebrzydowska - Polska Jerozolima skarbem kościoła i narodu polskiego, Wydawnictwo CALVARIANUM, Kalwaria Zebrzydowska, 467-483.
• Derwich M., 1992, Benedyktyński klasztor św. Krzyża na Łysej Górze w średniowieczu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wroclaw.
• Hanich A., 1999, Góra Świętej Anny - centrum pielgrzymkowe Śląska Opolskiego 1945-1999, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole.
• Heuser J, 1948, "Heilig-Blut" In Kult und Brauchtum des deutschen Kulturraumes. Ein Beitragzur religiösen Volkskunde, Inaugural - Disertation zur Erlangung des Doktorgrades der Hohen Philosophischen Fakultät der Rheinischen Fridrich Wilhelm-Universitatzu Bonn (mps).
• Jackowski A., 1996, Rozwój pielgrzymek w Polsce, [w:] A. Jackowski (red.), Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 13-44.
• Jackowski A., Sołjan I., Bilska-Wodecka E., 1999, Religie świata. Szlaki pielgrzymkowe, Poznań, Wydawnictwo KURPISZ, Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XV.
• Jackowski A., 2000, Łagiewniki w systemie ośrodków pielgrzymkowych w Polsce i świata, Peregrinus Cracoviensis, 9, 14-150.
• Jackowski A., Sołjan I., 2002, Kalwaria Zebrzydowska w systemie ośrodków pielgrzymkowych świata i Polski, [w:] Cz. Gniecki (red.) Kalwaria Zebrzydowska - Polska Jerozolima skarbem kościoła i narodu polskiego, Wydawnictwo CALVARIANUM, Kalwaria Zebrzydowska, 48-494.
• Kodeks Prawa Kanonicznego, 1994, Wydawnictwo PALLOTTINUM, Warszawa.
• Kolb K., 1980, Vom Heiligen Blut. Eine Bilddokumentationen der Wallfahrt und Verehrung. Würzburg: Echter Verlag.
• Kopiczko A., 2001, Sanktuaria pasyjne na Warmii, [w:] H. D. Wojtyska (red.), Kult Męki Pańskiej. Historia i teraźniejszość, Sympozja Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińskiego, Olsztyn, 195-205.
• Łydka W. (red.), 1990, Sanktuaria Diecezji Kieleckiej, Wydawnictwo "Jedność", Kielce.
• Mleczko J., 1989, Jodłowa. Przeszłość i teraźniejszość. Jodłowa, 55-57.
• Motyka A., 2001, Sanktuaria Diecezji Rzeszowskiej, WSD, Rzeszów.
• Neundorfer B., 1963, Zur Entstechungvon Wallfahrten und Wallfahrtspatrozinien im mittelalterlichen Bistum Bamberg, Bamberg.
• Nolan M. L., Nolan S., 1989, Christian pilgrimage in modern Western Europe, Chapel Hill - Londyn: The University of North Carolina Press.
• Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej, 1983, Tarnowskie Studia Teologiczne, t. 9.
• Socha P., 2000, Rozwój kultu Bożego Miłosierdzia w Polsce i na świecie, Peregrinus Cracoviensis, 9, 118-119.
• Sołjan I., 1995, Kalwaria Zebrzydowska na tle innych ośrodków pielgrzymkowych w Karpatach Polskich, Peregrinus Cracoviensis, 2, 77-91.
• Trajdos M., 1992, Legenda Bożego Ciała u poznańskich karmelitów i działalność klasztoru w I poł XV w., [w:] J. Wiesiołowski (red.), Legenda Bożego Ciała, Kronika Miasta Poznania, 3-4,27-44.
• Wiesiołowski J., 1992, Funkcjonowanie poznańskiego kultu pątniczego w kościele Bożego Ciała (kon. XV - pocz. XVII wieku), [w:] J. Wiesiołowski (red.), Legenda Bożego Ciała, Kronika Miasta Poznania, 3-4,128-159.
• Zaleski W., (oprac. Łempiccy M. J.), 1988, Sanktuaria Polskie. Katalog encyklopedyczny miejsc szczególnej czci Osób Trójcy Przenajświętszej, Matki Bożej i Świętych Pańskich, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.