Anatomia konfliktu. Od Carla Schmitta do Chantal Mouffe

• Autorzy: Małgorzata Borkowska-Nowak

Warianty tytułu

The Anatomy of Conflict. From Carl Schmitt to Chantal Mouffe

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W tym nurcie rozważań mieści się teoria polityki Chantal Mouffe - belgijskiej filozofki i jednej z czołowych reprezentantek postmarksizmu w anglosaskiej politologii. Mouffe postrzega problemy współczesnej demokracji jako wewnętrzne niedomagania liberalizmu, związane przede wszystkim z zakwestionowaniem antagonizmu jako konstytutywnego wymiaru polityczności. Uważa, że konfrontacyjny model stosunków społecznych lepiej aniżeli model dialogiczny przystaje do realiów funkcjonowania społeczeństwa, a co za tym idzie - jako jedyny stanowi rzetelną bazę dla postawienia problemów demokracji. Nic więc dziwnego, że w swoich rozważaniach tak chętnie odwołuje się do filozofii Carla Schmitta, a zwłaszcza do opisanej przez niego opozycji przyjaciel - wróg jako podstawowego rozróżnienia politycznego, wprowadzającego w relacje społeczne różnicę i dystans. Mouffe podejmuje swoisty dialog ze Schmittem, który, jak sama go określa, jest myśleniem "Schmittem przeciwko Schmittowi", ściślej - próbą zastosowania jego filozofii ujawniającej ograniczenia i fundamentalne sprzeczności ideologii liberalnej do wypracowania nowego ujęcia demokracji. Zdaniem Mouffe, moralna skaza ciążąca na Schmitcie z racji osobistych sympatii politycznych i podjętych wyborów, nie może przesłaniać jego wkładu w zrozumienie problemów naszego rzekomo ustabilizowanego świata (Mouffe, 2008: 5-6). (fragment tekstu)

EN

The subject of the analysis undertaken in this article is the conflict and its role in social life on the basis of the political thought of Carl Schmitt and Chantal Mouffe. The theoretical framework which informs presented approaches is the critique of liberalism, especially liberal concept of the political. Mouffe agrees with Schmitt that the political is a space of power, conflict and antagonism, furthermore - she recognizes, like Schmitt, that the conflictual dimension in social life is ineradicable. Nevertheless, the same starting point does not lead them to similar conclusions. While Schmitt's understanding of the conflict involves real possibility of war and death, Mouffe is less radical. According to her, the conflict means fighting, but not necessary physical elimination. The conflict divides and at the same time brings people on the way of resolving problems, it strengthens the sense of citizenship and emphasizes the value of political participation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konflikty społeczne; Konflikty polityczne; Liberalizm; Demokracja

EN

Social conflicts; Political conflicts; Liberalism; Democracy

• Czasopismo: Studia Społeczne
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 2 (17)
• Strony: 31--38

Twórcy

autor

Małgorzata Borkowska-Nowak

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Bibliografia

• Beckstein M. (2011). The dissociative and polemical political: Chantal Mouffe and the intellectual heritage of Carl Schmitt. Journal of Political Ideologies, Vol. 16, Issue 1, s. 33-51.
• Borkowska-Nowak M. (2012). Racjonalność decyzji politycznych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Bratkowski, S. (2011). Bez niedomówień, <http://www.sdpwarszawa.pl/aktualnosci-155,Stefan_Bratkowski:_Bez_niedomowien. html>, 20.06.2016.
• Cichocki, M. A. (2012). Wstęp do drugiego wydania [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, s. 5-10. Warszawa: Aletheia.
• Gdula, M. (2008). Nie bójmy się konfliktu [w:] C. Mouffe, Polityczność, s. 6-13. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Literackiej.
• Koczanowicz, L. (2002). Dylematy lewicy. Koncepcja radykalnej demokracji Ernesto Laclau i liberalizm Chantal Mouffe [w:] Indywidualizm Wspólnotowość Polityka, red. M. N. Jakubowski, A. Szahaj, K. Arbiszewski (2002), s. 189-207. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Mouffe, C. (1993). The Return of the Political. London-New York: Verso.
• Mouffe, C. (2005). Paradoks demokracji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
• Mouffe, C. (2008). Polityczność. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Literackiej.
• Mouffe, C. (2011). Wyzwanie Schmitta [w:] Carl Schmitt. Wyzwanie polityczności, red. C Mouffe, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Mouffe, C. (2015). Agonistyka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Literackiej.
• Rummens, S. (2009) Democracy as a Non-Hegemonic Struggle? Disambiguating Chantal Mouffe's Agonistic Model of Politics, Constellations: An International Journal of Critical & Democratic Theory, Vol. 16, Issue 3, s. 377-391.
• Schmitt, C. (2012). Pojęcie polityczności [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa: Aletheia.
• Żakowski, J. (2006). Pochwała namiętnej różnicy. Chantal Mouffe w rozmowie z Jackiem Żakowskim [w:] Niezbędnik Inteligenta, dodatek do tygodnika Polityka, 25 (2559), s. 4-8.