Wpływ procesów integracyjnych na kształt polskiej przestrzeni prawnej na przykładzie zakazu dyskryminacji w kodeksie pracy

• Autorzy: Aleksandra Szczerba-Zawada

Warianty tytułu

The Impact of Integration Processes on the Shape of the Polish Legal Space with Regard to the Prohibition of Discrimination in the Labor Code

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Członkostwo w Unii Europejskiej generuje nie tylko prawa i korzyści związane z uczestnictwem w tej niepowtarzalnej strukturze integracyjnej, ale również zobowiązania do przyjęcia niezbędnych środków w celu wypełnienia zobowiązań traktatu; nakłada to na państwa członkowskie obowiązek przyjęcia wszelkich środków prawa krajowego niezbędnych do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii (art. 291 (1) TFUE). Jest to obowiązek dostosowania krajowego porządku prawnego do unijnego wzorca normatywnego, sugerującego harmonizację i unifikację nowych wzorców w niektórych dziedzinach prawa. Proces ten stosuje się jednakowo w polskim prawodawstwie, które w wielu sferach zostało znowelizowane w wyniku przyjęcia dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej. Jest to dostosowanie polskiego Kodeksu pracy do wymogów prawodawstwa UE. Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie sposobu, w którym przez polskiego ustawodawcę realizowany jest obowiązek przestrzegania dyrektyw UE. Odpowiedź na to pytanie będzie rzucać światło na jakość prawnych gwarancji, podstawowe prawo człowieka, prawo równego traktowania i zatrudnienia w polskim systemie prawnym. (abstrakt oryginalny)

EN

The Membership in the European Union generates not only the rights and benefits associated with participation in this unique integrative structure, but also obligations to take necessary measures to fulfill the Treaty obligations imposed on the Member States. One of the fundamental obligation of the Member States is adopt all measures of national law necessary to implement legally binding Union acts. (Article 291 (1) TFEU). This includes the requirement to adjust the national legal order to the EU normative pattern, implying harmonisation and even unification, of certain areas of the law in all Member States. This process applies equally to Polish legal constellation, which in many spheres has been transformed as a result of adoption of the acquis del'Union. It could be typified by the adjustment of the Polish Labour Code to the requirements of EU equality legislation, as a result of which Chapter IIa entitled "Equal treatment in employment" was introduced to the former. The aim of this article is to analyze the way in which the Polish legislator realized its obligation to observe the EU equality directives. The answer to this question will shed the light on the quality of legal guarantee of basic human right - the right to equal treatment - in the employment in the Polish legal system. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kodeks pracy; Regulacje prawne; Prawa człowieka; Dyrektywy UE

EN

Labour Code; Legal regulations; Human rights; EU directives

• Czasopismo: Studia Społeczne
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 1 (12)
• Strony: 165--176

Twórcy

autor

Aleksandra Szczerba-Zawada

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie; Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim

Bibliografia

• Barcz J., Grzelak A., Kapko M., Siwek A., Wytyczne polityki legislacyjnej i techniki prawodawczej. Zapewnienie efektywności prawu Unii Europejskiej w polskim prawie krajowym, Warszawa 2009.
• Boruta I. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu - nowe pojęcia, "Monitor Prawa Pracy" 2004, nr 2.
• Boruta I., Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu - nowa regulacja prawna, "Praca i zabezpieczenie społeczne" 2004, nr 2.
• Głogowska M., Zakres przedmiotowy zakazu dyskryminacji w wynagrodzeniu ze względu na płeć w orzecznictwie ETS, "Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej" 2012.
• Gonera K., Rozkład ciężaru dowodu w sprawach o dyskryminację w zatrudnieniu w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, Seminarium: "Dowodzenie w postępowaniach o dyskryminację - wyzwania" Warszawa, 21 września 2011 r., s.8, http://www.ptpa.org.pl/public/files/Ci%C4%99%C5%BCar%20dowodu%20w%20sprawach%20o%20dyskryminacj%C4%99%2021%20wrzesnia%202011.pdf (10.06.2014).
• Grzeszczak R., Prawnoustrojowe konsekwencje członkostwa Polski w Unii Europejskiej - wybrane aspekty z perspektywy pięciu lat praktyki członkostwa, [w:] Polska pięć lat w Unii Europejskiej, S. Konopacki (red.), Łódź 2009.
• Kędziora K., Śmiszek K., Dyskryminacja i mobbing w zatrudnieniu, Warszawa 2008.
• Kędziora K., Śmiszek K., Zima M. (red.), Równe traktowanie w zatrudnieniu. Przepisy a rzeczywistość. Raport z monitoringu ogłoszeń o pracę. Wnioski. Rekomendacje, Warszawa 2009.
• Kędziora K., Uregulowania unijne i krajowe w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji w zatrudnieniu, [w:] Rola związków zawodowych w przeciwdziałaniu dyskryminacji z powodu orientacji seksualnej w zatrudnieniu, T. Szypuła, K. Śmiszek (red.), Warszawa 2008.
• Korus P., Kodeks pracy. Komentarz, A. Sobczyk (red.), Warszawa 2014.
• Król J., Nowelizacja kodeksu pracy dotycząca równego traktowania w zatrudnieniu na tle regulacji wspólnotowych, "Radca Prawny" 2004, nr 4.
• Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, "Państwo i Prawo" 2005, nr 4.
• Maliszewska-Nienartowicz J., Dyskryminacja pośrednia w prawie Unii Europejskiej, Toruń 2012.
• Maliszewska-Nienartowicz J., Dyskryminacja ze względu na religię, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Dyrektywa 2000/78/WE i orzecznictwo TS UE. Komentarz, Warszawa 2013.
• Mik C., Powierzenie Unii Europejskiej władzy przez państwa członkowskie i jego podstawowe konsekwencje prawne, [w:] Suwerenność i ponadnarodowość a integracja europejska, J. Kranz (red.), Warszawa 2006.
• Smolin M., Zasada równości płci. Studium komparatystyczne standardów Rady Europy i Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
• Spurek S., Dyskryminacja w ogłoszeniach o pracę. Ustawowy zakaz oraz zadania organów państwa, [w:] Równe traktowanie w zatrudnieniu. Przepisy a rzeczywistość. Raport z monitoringu ogłoszeń o pracę. Wnioski. Rekomendacje, K. Kędziora, K. Śmiszek, M. Zima (red.), Warszawa 2009.
• Szczerba A., Prawne aspekty ochrony osób transpłciowych w zatrudnieniu, [w:] Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową w zatrudnieniu, K. Śmiszek (red.), Warszawa 2011.
• Szczerba-Zawada A., Unia Europejska jako podmiot władzy ponadpaństwowej, [w:] Unia Europejska w dobie przemian ustrojowych. Zagadnienia systemowe i instytucjonalne, J. Galster (red.), Toruń 2013.
• Szczerba-Zawada A., Wyrok TSUE w sprawie Galina Meister przeciwko Speech Design Carrier Systems GmbH, http://www.prawaczlowieka.edu.pl/index.php?orzeczenie=16da813bd 551ff6880e9c1bf6ceb03103ef69db4-b0 (10.06.2014).
• Szypuła T., Śmiszek K. (red.), Rola związków zawodowych w przeciwdziałaniu dyskryminacji z powodu orientacji seksualnej w zatrudnieniu, Warszawa 2008.
• Wójtowicz K., Rola sądów konstytucyjnych w tworzeniu zintegrowanej europejskiej przestrzeni prawnej, [w:] Europejska Przestrzeń Sądowa, A. Frąckowiak-Adamska, R. Grzeszczak (red.), Wrocław 2010.
• Wratny J., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2013.
• Young A. R., The European Policy Process in Comparative Perspective, [w:] Policy-Making in the European Union, H. Wallace, M. A. Pollack, A. R. Young (red.), Oxford-New York 2010.
• Zawidzka-Łojek A., Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
• Akt dotyczący warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę unii europejskiej traktatu o przystąpieniu Polski do UE, Dz. U. z 2004, Nr 90, poz. 864.
• Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana), Dz. Urz. UE L 204 z 26.07.2006, s. 23.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 r. zmieniająca dyrektywę Rady 76/207/ EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy, Dz. Urz. UE L 269 z 05.10.2002, s. 15.
• Dyrektywa Rady 2000/43/WE z 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, Dz. Urz. UE L 180 z 19.07.2000, s. 22.
• Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, Dz. Urz. UE L 303 z 02.12.2000, s. 79.
• Dyrektywa Rady 75/117/EWG z dnia 10 lutego 1975 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet, Dz. Urz. UE L 45 z 19.02.1975, s. 19.
• Dyrektywa Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy, Dz. Urz. UE L 39 z 14.02.1976, s. 40.
• Dyrektywa Rady 86/378/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w systemach zabezpieczenia społecznego pracowników, Dz. Urz. UE L 225 z 12.08.1986, s. 40.
• Dyrektywa Rady 96/97/WE z dnia 20 grudnia 1996 r. zmieniająca dyrektywę 86/378/EWG w sprawie wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w systemach zabezpieczenia społecznego pracowników , Dz. Urz. UE L 46 z 17.02.1997, s. 20.
• Dyrektywa Rady 98/52/WE z dnia 13 lipca 1998 r. w sprawie rozszerzenia dyrektywy 97/80/WE dotyczącej ciężaru dowodu, w sprawach dyskryminacji ze względu na płeć, na Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Dz. Urz. UE L 14 z 20.01.1998, s. 66.
• Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 1988 r., sygn. akt U 7/87, OTK w latach 1986-1995, t. 1, s. 138.
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012, s. 47.
• Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012, s. 13.
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy, Dz. U. Nr 223, poz. 1460.
• Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr 128, poz. 1405.
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz. U. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, Dz. U. Nr 254, poz. 1700.
• Ustawa z dnia z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 213, poz. 2081.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 28 maja 2008 r., sygn. akt I PK 259/07, ONNP 2009, nr 19-20, poz. 256.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2012 r., sygn. akt II PK 82/12, OSNP 2013, Nr 17-18, poz. 212. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 25 lipca 1991 r., Andrea Francovich i Danila Bonifaci i inni przeciwko Republice Włoskiej, C-6/90 i C-9/90, ECR 1991, s. I-5357.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2012 r., sygn. akt II PK 161/11, http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/II%20PK%20161-11-1.pdf (10.06.2014).
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., sygn. akt III PK 43/08, OSNP 2010, nr 13-14, poz. 160.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r., sygn. akt K 18/04, OTKZU 2005, nr 5A, poz. 49. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2010 r., sygn.. akt II PK 53/10 (niepublikowane).
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 12 grudnia 2013 r., Carmela Carratù przeciwko Poste Italiane SpA, C- 361/12 (niepublikowany).
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 maja 2014 r., Szatmári Malom Kft. przeciwko Mezőgazdasági és Vidékfejlesztési Hivatal Központi Szerve, C-135/13 (niepublikowany).
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 października 1995 r., C-450/93, Eckhard Kalanke v Freie Hansestadt Bremen, ECR 1995, s. I-03051.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 grudnia 2013 r., Komisja Europejska przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej, C-281/11 (niepublikowany).
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 kwietnia 2012 r., C-415/10, Galina Meister przeciwko Speech Design Carrier Systems GmbH (niepublikowany).
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r., Komisja Europejska przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej, C-311/10, Zb. Orz. 2011, s. I-00159.