Przedsiębiorstwo w ujęciu kontraktowym

• Autorzy: Adam Samborski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy przedstawiono przedsiębiorstwo w ujęciu kontraktowym. Teoretyczne ramy rozważań tworzą tu trzy teorie. Są to teoria agencji, teoria kosztów transakcyjnych oraz teoria praw własności. Jako przykład przedsiębiorstwa ujętego kontraktowo przyjęto grupy producentów rolnych. Na gruncie teoretycznym podjęto się próby odpowiedzi na trzy pytania, które dotyczą: przyczyn powoływania grup producentów rolnych, a także korzyści, jakie odnosi producent rolny z uczestnictwa w grupie, oraz form organizacyjno-prawnych grup producentów rolnych najlepiej chroniących interesy jej członków. Odpowiedzi na dwa pierwsze pytania dostarcza teoria kosztów transakcyjnych. Poszukując odpowiedzi na pytanie o formy organizacyjno-prawne grup producentów rolnych najlepiej chroniących interesy jej członków, wykorzystano teorię agencji i teorię praw własności. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Teoria kontraktów; Przedsiębiorstwo rolne; Teoria agencji; Koszty transakcyjne; Spółdzielnie; Spółki z o.o.; Stowarzyszenia

EN

Contract theory; Agricultural enterprises; Agency theory; Transaction cost; Cooperatives; Limited liability company; Associations

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2021
• Strony: 126

Twórcy

autor

Adam Samborski

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Adamska A. (2013), Własność i kontrola. Perspektywa akcjonariuszy spółek publicznych, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Adamska A. (2021), Recenzja wydawnicza monografii Adama Samborskiego pt. Przedsiębiorstwo w ujęciu kontraktowym, Warszawa, praca niepublikowana.
• Adamska A., Mesjasz C., Urbanek P. (2016), Teorie ładu korporacyjnego. Władanie i kontrola w złożonym świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Alchian A.A., Demsetz H. (1972), Production, Information Costs, and Economic Organization, "American Economic Review", Vol. 62, Iss. 5, s. 772-795.
• Armour J., Hansmann H., Kraakman R. (2009), Agency Problems, Legal Strategies and Enforcement, Harvard John M. Olin Center For Law, Economics, And Business. Discussion Paper No. 644 7/2009, Harvard Law School Cambridge, MA 02138.
• Armour J., Hansmann H., Kraakman R. (2017), Agency Problems and Legal Strategies [w:] R. Kraakman, J. Armour, P. Davies, L. Enriques, H. Hansmann, G. Hertig, K. Hopt, H. Kanda, M. Pargendler, W.G. Ringe, E. Rock with contributions from S. Cools and G. Goto, The Anatomy of Corporate Law. A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press, Oxford, New York, e-book.
• Arrow K. (1985), The Economics of Agency [w:] J. Pratt, R. Zeckhauser (eds.), Principals and Agents: The Structure of Business, Harvard Business School Press, Cambridge, Mass., s. 37-51.
• Barney J.B., Hesterly W. (1996), Organizational Economics: Understanding the Relationship between Organizations and Economic Analysis [w:] S.R. Glegg, C. Hardy, W.R. Nord (eds.), Handbook of Organization Studies, SAGE Publications, Thousand Oaks, London, New Delhi, s. 115-147.
• Barzel Y. (1989), Economic Analysis of Property Rights, Cambridge University Press, Cambridge.
• Barzel Y. (1997), Economic Analysis of Property Rights, Second Edition, Cambridge University Press, Cambridge, New York, Port Melbourne, Madrid, Cape Town.
• Bebchuk L.A. (1999), A Rent-Protection Theory of Corporate Ownership and Control, Discussion Paper No. 260, 6/99, Harvard Law School, Cambridge, MA 02138, http://www.law.harvard.edu/programs/olin_center/papers/pdf/260.pdf (dostęp: 1.09. 2021).
• Bendickson J., Muldoon J., Liguori E.W., Davis P.E. (2016a), Agency Theory: Background and Epistemology, "Journal of Management History", Vol. 22, No. 4, s. 437-449, DOI: 10.1108/JMH-06-2016-0028.
• Bendickson J., Muldoon J., Liguori E.W., Davis P.E. (2016b), Agency Theory: The Times, They are A-changin', "Management Decision", Vol. 54, No. 1, s. 174-193, DOI: 10.1108/MD-02-2015-0058.
• Bergen M., Dutta S., Walker Jr. O.C. (1992), Agency Relationships in Marketing: A Review of the Implications and Applications of Agency and Related Theories, "Journal of Marketing", Vol. 56, Iss. 1, s. 1-24, DOI:10.1177/002224299205600301.
• Berle A.A., Means G.C. (1932/1991), The Modern Corporation and Private Property, With a New Introduction by Murray L. Weidenbaum and Mark Jensen, tenth printing, Transaction Publishers, New Brunswick, London.
• Blair M.M., Stout L.A. (1999), A Team Production Theory of Corporate Law, "Virginia Law Review", Vol. 85, No. 2, s. 247-328.
• Błaszczyk P. (2010), Ochrona wspólników mniejszościowych spółki zależnej należącej do grupy spółek, "Państwo i Prawo", nr 10, s. 20-34.
• Boguta W. (2006), Czym są grupy producentów rolnych? [w:] W. Boguta (red.), Organizacja i funkcjonowanie grup producentów rolnych. Poradnik informacyjno-szkoleniowy, Krajowa Rada Spółdzielcza, Warszawa, s. 27-30.
• Boguta W., Gumkowski Z., Martynowski M., red. (2012), Podniesienie konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez zrzeszanie się rolników ze szczególnym uwzględnieniem formy spółdzielczej. Broszura szkoleniowo-informacyjna, Krajowa Rada Spółdzielcza, Warszawa, wrzesień.
• Boguta W., Miłosławska-Kozak M., Wasilewska S. (2006), Wybór formy prawnej i formalizacja [w:] W. Boguta (red.), Organizacja i funkcjonowanie grup producentów rolnych. Poradnik informacyjno-szkoleniowy, Krajowa Rada Spółdzielcza, Warszawa, s. 35-40.
• Bolton P., Dewatripont M. (2004), Contract Theory, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London, England, e-book.
• Borkowski G. (2019), Zarzuty skargi na interpretację podatkową - wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5.07.2018 r., II FSK 1805/16, "Glosa" 2019, nr 1, s. 94-101.
• Bratton W.W. (1989), The "Nexus of Contracts" Corporation: A Critical Appraisal, "Cornell Law Review", Vol. 74, s. 407-465, Faculty Scholarship at Penn Law. 839, https://scholarship.law.upenn.edu/faculty_scholarship/839 (dostęp: 8.06.2021).
• Braun D. (1993), Who Governs Intermediary Agencies? Principal-Agent Relations in Research Policy-Making, "Journal of Public Policy", Vol. 13, No. 2, s. 135-162.
• Broadbent J., Dietrich M., Laughlin R. (1996), The Development of PrincipalAgent, Contracting and Accountability Relationships in the Public Sector: Conceptual and Cultural Problems, "Critical Perspectives on Accounting", Vol. 7, No. 3, s. 259-284.
• Butler H.N. (1989), The Contractual Theory of the Corporation, "George Mason University Law Review" Summer, Vol. 11, No. 4, s. 99-123.
• Butler H.N., Ribstein L.E. (1989), Symposium: Free at Last? The Contractual Theory of the Corporation and the New Maryland Officer-Director Liability Provisions, "University of Baltimore Law Review", Vol. 18, Iss. 2, s. 352-367, http://scholarworks.law.ubalt.edu/ublr/vol18/iss2/6 (dostęp: 6.06.2021).
• Calabrò A., Campopiano G., Basco R. (2017), Principal-principal Conflicts and Family Firm Growth. The Moderating Role of Business Family Identity, "Journal of Family Business Management", Vol. 7, No. 3, s. 291-308, DOI: 10.1108/JFBM-02-2017-0005.
• Chassagnon V., Hollandts X. (2014), Who Are The Owners of the Firm: Shareholders, Employees or No One? "Journal of Institutional Economics", Vol. 10, No. 1, s. 47-69, DOI:10.1017/S1744137413000301.
• Chen P. (2007), Complexity of Transaction Costs and Evolution of Corporate Governance, "The Kyoto Economic Review" December, Vol. 76, No. 2, s. 139-153.
• Cheung S.N.S. (1983), The Contractual Nature of the Firm, "Journal of Law & Economics" April, Vol. 26, No. 1, s. 1-21.
• Cioch H. (2011), Prawo spółdzielcze, LEX, a Wolters Kluwer business, Warszawa.
• Coase R.H. (1937), The Nature of the Firm, "Economica" November, New Series, Vol. 4, No. 16, s. 386-405.
• Coase R.H. (1960), The Problem of Social Cost, "The Journal of Law & Economics" October, Vol. III, s. 1-44.
• Coase R.H. (1988), The Nature of the Firm: Influence, "Journal of Law, Economics, & Organization" Spring, Vol. 4, No. 1, s. 33-47.
• Coase R.H., Williams Jr. E.W. (1964), Discussion, "American Economic Review", Vol. 54, No. 3, s. 192-197.
• Daily C.M., Dalton D.R., Cannella Jr. A.A. (2003), Corporate Governance: Decades of Dialogue and Data, "Academy of Management Review", Vol. 28, No. 3, s. 371-382, DOI:10.5465/AMR.2003.10196703.
• Dalton D.R., Hitt M.A., Certo S.T., Dalton C.M. (2007), Chapter 1: The Fundamental Agency Problem and Its Mitigation, "The Academy of Management Annals", Vol. 1, No. 1, s. 1-64, DOI: 10.1080/078559806.
• Dalziel T., White R.E., Arthurs J.D. (2011), Principal Costs in Initial Public Offerings, "Journal of Management Studies", Vol. 48, Iss. 6, s. 1346-1364, DOI: 10.1111/j.1467-6486.2010.01005.x.
• Daniel J. (1933), The Modern Corporation and Private Property, by Adolf A. Berle Jr. and Gardiner C. Means, "Indiana Law Journal", Vol. 8, Iss. 8, s. 514-516, https://www.repository.law.indiana.edu/ilj/vol8/iss8/11 (dostęp: 6.06.2021).
• Daszczuk P., Gąsior M. (2018), Prawo spółek handlowych. Last minute, OD.NOWA, Bielsko-Biała.
• Demsetz H. (1966), Some Aspects of Property Rights, "Journal of Law and Economics" October, Vol. 9, s. 61-70.
• Demsetz H. (1967), Toward a Theory of Property Rights, "The American Economic Review", Vol. 57, No. 2, Papers and Proceedings of the Seventy-ninth Annual Meeting of the American Economic Association, May, s. 347-359.
• Demsetz H. (1983), The Structure of Ownership and the Theory of the Firm, "Journal of Law and Economics", Vol. 26, No. 2, Corporations and Private Property: A Conference Sponsored by the Hoover Institution, June, s. 375-390.
• Demsetz H. (1988), The Theory of the Firm Revisited, "Journal of Law, Economics, & Organization" Spring, Vol. 4, No. 1, s. 141-161.
• Demsetz H. (1997), The Firm in Economic Theory: A Quiet Revolution, "The American Economic Review" May, Vol. 87, No. 2, s. 426-429.
• Demsetz H. (2009), Seemingly Altruistic Behavior: Selfish Genes or Cooperative Organisms? "Journal of Bioeconomics", Vol. 11, No. 3, s. 211-221, DOI: 10.1007/s10818-009-9066-9.
• Demsetz H., Lehn K. (1985), The Structure of Corporate Ownership: Causes and Consequences, "Journal of Political Economy" December, Vol. 93, No. 6, s. 1155-1177.
• Demski J.S., Dye R.A. (1999), Risk, Return, and Moral Hazard, "Journal of Accounting Research", Vol. 37, Iss. 1, s. 27-55, DOI:10.2307/2491395.
• Denozza F., Stabilini A. (2017), Principals vs Principals: The Twilight of the 'Agency Theory'. Corporate and Financial Markets Law, "The Italian Law Journal", Vol. 3, No. 2, s. 511-532.
• Easterbrook F.H., Fischel D.R. (1991), The Economic Structure of Corporate Law, Harvard University Press, Cambridge, MA.
• Eggertsson T. (1990), Economic Behavior and Institutions, Cambridge University Press, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid (reprinted 1991, 1992, 1994, 1995, 1997, 1999).
• Eisenhardt K.M. (1985), Control: Organizational and Economic Approaches, "Management Science" February, Vol. 31, No. 2, s. 134-149.
• Eisenhardt K.M. (1988), Agency - and Institutional - Theory Explanations: The Case of Retail Sales Compensation, "Academy of Management Journal", Vol. 31, No. 3, s. 488-511, DOI:10.2307/256457.
• Eisenhardt K.M. (1989), Agency Theory: An Assessment and Review, "Academy of Management Review", Vol. 14, No. 1, s. 57-74.
• Faccio M., Lang L., Young L. (2001), Dividends and Expropriation, "The American Economic Review", Vol. 91, No. 1, s. 54-78.
• Fama E.F. (1980), Agency Problems and the Theory of the Firm, "The Journal of Political Economy" April, Vol. 88, No. 2, s. 288-307.
• Fama E.F., Jensen M.C. (1983), Separation of Ownership and Control, "Journal of Law and Economics" June, Vol. 26, No. 2, s. 301-325, Corporations and Private Property: A Conference Sponsored by the Hoover Institution.
• Feils D., Rahman M., Sabac F. (2018), Corporate Governance Systems Diversity: A Coasian Perspective on Stakeholder Rights, "Journal of Bussines Ethics", Vol. 150, No. 1, s. 451-466, DOI:10.1007/s10551-016-3188-5.
• Ferris J.M. (1991), Contracting and Higher Education, "The Journal of Higher Education", Vol. 62, No. 1, s. 1-24, DOI: 10.1080/00221546.1991.11774103.
• Ferris J.M., Graddy E.A. (1998), A Contractual Framework for New Public Management Theory, "International Public Management Journal", Vol. 1, No. 2, s. 225-240.
• Fisch J.E. (2006), Measuring Efficiency in Corporate Law: The Role of Shareholder Primacy, "Journal of Corporation Law", Vol. 31, Iss. 3, s. 637-674.
• Fontrodona J., Sison A.J.G. (2006), The Nature of the Firm, Agency Theory and Shareholder Theory: A Critique from Philosophical Anthropology, "Journal of Business Ethics", Vol. 66, No. 1, s. 33-42, DOI: 10.1007/s10551-006-9052-2.
• Foss N.J., Lando H., Thomsen S. (2000), The Theory of the Firm [w:] B. Bouckaert, G. De Geest (eds.), Encyclopedia of Law and Economics: Volume III. The Regulation of Contracts, 1. ed., s. 631-658, Edward Elgar Publishing.
• Gliniecki B. (2014), Efektywność powództwa actio pro socio w kontekście free rider problem, Przegląd Prawa Handlowego", maj.
• Goldberg V.P. (1976), Regulation and Administered Contracts, "The Bell Journal of Economics", Vol. 7, No. 2, s. 426-448.
• Grossman S.J., Hart O.D. (1986), The Costs and Benefits of Ownership: A Theory of Vertical and Lateral Integration, "Journal of Political Economy", Vol. 94, No. 4, s. 691-719, DOI:10.1086/261404.
• Hardt Ł. (2009), Ekonomia kosztów transakcyjnych - geneza i kierunki rozwoju, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Harris M., Raviv A. (1978), Some Results on Incentive Contracts with Applications to Education and Employment, Health Insurance, and Law Enforcement, "The American Economic Review", Vol. 68, No. 1, s. 20-30.
• Harris M., Raviv A. (1979), Optimal Incentive Contracts with Imperfect Information, "Journal of Economic Theory", Vol. 20, Iss. 2, s. 231-259, DOI:10.1016/0022-0531(79)90073-5.
• Hart O. (1989), An Economist's Perspective on the Theory of the Firm, "Columbia Law Review" November, Vol. 89, No. 7, s. 1757-1774, Contractual Freedom in Corporate Law.
• Hart O. (1995a), Firms, Contracts, and Financial Structure, Clarendon Press, Oxford.
• Hart O. (1995b), Firms, Contracts, and Financial Structure, Clarendon Press, Oxford, Oxford University Press Inc., New York, e-book.
• Hart O. (2017), Incomplete Contracts and Control, "American Economic Review", Vol. 107, No. 7, s. 1731-1752, DOI: 10.1257/aer.107.7.1731.
• Hart O., Holmstrom B. (2010), A Theory Of Firm Scope, "The Quarterly Journal Of Economics" May, Vol. CXXV, Iss. 2, s. 483-513.
• Hart O., Moore J. (1990), Property Rights and the Nature of the Firm, "Journal of Political Economy", Vol. 98, No. 6, s. 1119-1158, DOI:10.1086/261729.
• Heath J. (2009), The Uses and Abuses of Agency Theory, "Business Ethics Quarterly" October, Vol. 19, No. 4, s. 497-528.
• Henisz W.J., Williamson O. (1999), Comparative Economic Organization  Within and Between Countries, "Business and Politics", Vol. 1, No. 3, s. 216-277.
• Holmström B. (1979), Moral Hazard and Observability, "The Bell Journal of Economics", Vol. 10, No. 1, s. 74-91.
• Holmström B. (1982), Moral Hazard in Teams, "The Bell Journal of Economics", Vol. 13, No. 2, s. 324-340.
• Holmström B., Milgrom P. (1991), Multitask Principal-Agent Analyses: Incentive Contracts, Asset Ownership, and Job Design, "Journal of Law, Economics, & Organization", Vol. 7 (Special Issue), s. 24-52.
• Holmström B., Milgrom P. (1994), The Firm as an Incentive System, "The American Economic Review", Vol. 84, No. 4, s. 972-991.
• Hovenkamp H. (2010), Harvard, Chicago, and Transaction cost Economics in Antitrust Analysis, "The Antitrust Bulletin" Fall, Vol. 55, No. 3, s. 613-662.
• Jensen M.C., Meckling W.H. (1976), Theory Of The Firm: Managerial Behavior, Agency Costs And Ownership Structure, "Journal of Financial Economics", Vol. 3, Iss. 4, s. 305-360.
• Jensen M.C., Meckling W.H. (2000), Rights and Production Functions: An Application to Labor Managed Firms and Codetermination (June 30, 2000). A Theory Of The Firm: Governance, Residual Claims And Organizational Forms, Harvard University Press, December 2000, Harvard Business School NOM Unit Working Paper No. 2000, DOI:10.2139/ssrn.173460.
• Jerzemowska M. (2006), The Main Agency Problems and Their Consequences, "Acta Oeconomica Pragensia", r. 14, cz. 3, s. 9-17.
• Kállay B. (2012), Contract Theory of the Firm, "Economics & Sociology", Vol. 5, No. 1, s. 39-50.
• Kapás J. (1999), Szükséges-e többdimenziós vállalatelmélet? Az evolúciós vállalatelmélet kritikai összefoglalása, "Közgazdasági Szemle" Szeptember, XLVI. évf., s. 823-841.
• Kassyk-Rokicka H. (1997), Statystyka nie jest trudna. Mierniki statystyczne, PWE, Warszawa.
• Kidyba A., Kopaczyńska-Pieczniak K. (2010), Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych [w:] A. Kidyba, K. Kopaczyńska-Pieczniak, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Oficyna, Warszawa, https://sip.lex.pl/