Wyzwania i zagrożenia związane z suburbanizacją w realiach starzejącego się społeczeństwa

• Autorzy: Wojciech Dawid

Warianty tytułu

Challanges and Risks of Suburbanisation in an Aging Society

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Konsekwencje procesu starzenia się społeczeństwa wydają się jednym z największych wyzwań, przed jakimi staną w nieodległym czasie polskie samorządy. Władze wielu miast zaczynają dostrzegać ten problem i dostosowują się do potrzeb najstarszych mieszkańców, których udział w populacji gmin będzie z roku na rok coraz większy. Wątek senioralny od lat cieszy się popularnością wśród badaczy, czego efektem są stosunkowo liczne opracowania na temat przestrzeni miejskiej dostosowanej do potrzeb tej grupy. Dużo pisze się o zdrowiu fizycznym i psychicznym seniorów czy też ich potrzebach mieszkaniowych. Jednak w kontekście zachodzących w Polsce zmian w niewystarczającym stopniu zauważalny jest wątek starzejącego się społeczeństwa w warunkach intensywnej suburbanizacji - zjawiska, które od 20 lat znacząco zmienia przestrzeń w kraju. Procesy starzenia nie ominą przedmieść, stąd też pojawia się pytanie: czy są one przystosowane do potrzeb seniorów, jakie warunki im oferują, a także czy będą atrakcyjnym i komfortowym miejscem przeżywania starości? Ten temat jest wciąż jeszcze pomijany w badaniach suburbanizacji, ale pewne wnioski można wyciągać z opracowań dotyczących tematyki senioralnej, rzucając nowe światło na wiele kwestii związanych z charakterystyką życia osób starszych i to, jak ma się ona do podmiejskiego trybu życia. (abstrakt oryginalny)

EN

The consequences of the ageing society seem to be one of the greatest challenges Polish local governments will have to face in the near future. The authorities of many cities begin to notice this problem and adapt to the needs of the oldest inhabitants, whose share in the population of municipalities will be growing year by year. The issue of the elderly has been popular among researchers for years, resulting in a relatively large number of studies on urban space adapted to the needs of this group. Much has been written about the physical and mental health of senior citizens and their housing needs. However, in the context of the changes taking place in Poland, the problem of the ageing society under conditions of intensive suburbanisation - a phenomenon which has been significantly changing the space in the country for the last 20 years - is not sufficiently recognised. The ageing process will not omit suburbs, hence the question arises: are they adapted to the needs of seniors, what conditions do they offer them, and will they be an attractive and comfortable place to live in old age? This topic is still neglected in studies on suburbanisation, but some conclusions can be drawn from studies on senior citizenship, shedding new light on many issues related to the characteristics of the lives of the elderly and how they relate to the suburban lifestyle. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Starzenie się społeczeństw; Proces starzenia się ludności; Proces starzenia; Ludzie starsi; Strefy podmiejskie

EN

Ageing of the population; Process of people ageing; Aging process; Elderly people; Suburban areas

• Czasopismo: Problemy Rozwoju Miast
• Rocznik: 2021
• Tom: 72
• Strony: 53--63

Twórcy

autor

Wojciech Dawid

• Instytut Rozwoju Miast i Regionów

Bibliografia

• Bartoszek A., Niezabitowska E., Kucharczyk-Brus B., Niezabitowski M., 2012, Warunki zamieszkiwania seniorów. Główne ustalenia badawcze, [w:] M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski (red.), Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań, 511-530.
• Batty M., Besussi E., Chin N., 2003, Traffic, Urban Growth and Suburban Sprawl, Centre for Advanced Spatial Analysis, Kolegium Uniwersyteckie w Londynie, Londyn.
• Błędowski P., 2012, Polityka wobec osób starych - cele i zasady, Studia BAS, 2(30), 201-216.
• Błędowski P., Pędich W., 2004, Opiekunowie rodzinni jako podstawowe źródło opieki domowej nad niesprawnymi osobami starszymi, [w:] P. Błędowski (red.), Między transformacją a integracją. Polityka społeczna wobec problemów współczesności, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, 145-165.
• Börsch-Supan A., 2020, Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe (SHARE), Wave 2. Release version: 7.1.0. SHARE-ERIC. Data set. DOI: 10.6103/SHARE.w2.710.
• Börsch-Supan A., Brugiavini A., Jürges H., Kapteyn A, Mackenbach J., Siegrist J., G. Weber G., 2008, First results from the Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe (2004-2007), Starting the longitudinal dimension, Mannheim Research Institute for the Economics of Aging (MEA), Mannheim.
• Cantor M.H., 1979, Neighbors and friends: An overlooked resource in the informal support system, Research on Aging, 1(4), 434-463. https://doi.org/10.1177/016402757914002.
• Człapiński J., 2016, Zjawisko pauperyzacji autorytetu a poczucie jakości życia seniorów, [w:] M.H. Herudzińska, I. Błaszczak, Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 259-267.
• Człapiński J., Błędowski P., 2014, Aktywność społeczna osób starszych w kontekście percepcji Polaków, publikacja Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej i Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
• Dawid W., 2019, Dostępność i jakość przestrzeni publicznych w tkance miejskiej wybranych dzielnic Krakowa w kontekście użytkowania ich przez osoby starsze, Prace Geograficzne, 156, 101-119. https://doi.org/10.4467/20833113pg.19.005.10309.
• Dawid W., Dawid M., Kudłacz K., 2021, Kosztochłonność suburbanizacji - ujęcie holistyczne, Urban Development Issues, 70, 75-85. https://doi.org/10.51733/udi.2021.70.07.
• Dragan A., 2011, Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, Warszawa.
• EUROFAMCARE, 2006, Services for Supporting Family Carers of Elderly People in Europe: Characteristics, Coverage and Usage - Summary of main findings from Eurofamcare, Hamburg.
• Fava S.F., 1956, Suburbanism as a Way of Life, American Sociological Review, 21(1), 34-37. https://doi.org/10.2307/2089337.
• Flavin M., Nakagawa S., 2008, A Model of Housing in the Presence of Adjustment Costs: A Structural Interpretation of Habit Persistence, American Economic Review, 98(1), 474-95. https://doi.org/10.3386/w10458.
• Gajda A i in., 2019, Effects and consequences of unbalanced territorial development in Poland, prezentacja na konferencji pt. Warsaw Regional Forum 2019 w Warszawie
• Glass T., Balfour J., 2003, Neighborhoods, Aging, and Functional Limitations, [w:] I. Kawachi, L.F. Bergman (red.), Neighborhoods and Health, Oxford University Press, Oksford, 303-334. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195138382.003.0014.
• Główny Urząd Statystyczny, 2018, Informacja o sytuacji osób starszych na podstawie badań Głównego Urzędu Statystycznego. Dostępne na: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/informacja-o-sytuacji-osob-starszych-na-podstawie-badan-glownego-urzedu-statystycznego,1,2.html [data dostępu: 05.11.2021].
• Gobillon L., le Blanc D., 2008, Economic effects of upfront subsidies to ownership: the case of the Prêt à Taux Zéro in France, Journal of Housing Economics, 17(1), 1-33. https://doi.org/10.1016/j.jhe.2007.06.003.
• Heffner K., 2016, Proces suburbanizacji a polityka miejska, [w:] T. Marszał (red.), Miasto - region - gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 75-110. https://doi.org/10.18778/8088-005-4.05.
• Holtzclaw J., 1994, Using Residential Patterns and Transit to Decrease Auto Dependence and Costs, Resources Defense Council, San Francisco.
• Hunt M.E., Hunt G.G, 1986, Naturally Occurring Retirement Communities, Journal of Housing For the Elderly, 3:3-4, 3-22.
• Isengard, B., Szydlik, M., 2012, Living Apart (or) Together? Coresidence of Elderly Parents and Their Adult Children in Europe, Research on Aging, 34(4), 449-474. https://doi.org/10.1177/0164027511428455.
• Kajdanek K., 2012, Suburbanizacja po polsku, NOMOS, Kraków.
• Kilian M., 2016, Otoczenie przyjazne osobom w starszym wieku w świetle koncepcji Aging-in-Place, [w:] M.H. Herudzińska, I. Błaszczak (red.), Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 216-228.
• Kotowska I.E., Sztanderska U., 2007, Zmiany demograficzne a zmiany na rynku pracy w Polsce, [w:] I.E. Kotowska, U. Sztanderska, I. Wóycicka (red.), Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce w świetle badań empirycznych, Wydawnictwo SCHOLAR, Warszawa, 430-478.
• Kubicki P., 2016, Miasto przyjazne seniorom, Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu. Dostępne na: www.centrumis.pl/assets/files/konferencja-04-2016/1-Miasta_i_gminy_przyjazne_starzeniu.pdf [data dostępu: 20.09.2018].
• Kurek S., 2008, Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym, Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków.
• Kurek S., Gałka J., Wójtowicz M., 2014, Wpływ suburbanizacji na przemiany wybranych struktur demograficznych i powiązań funkcjonalno-przestrzennych w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym (Prace Monograficzne, 724), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Litman T., 1995, Transportation Cost Analysis: Techniques, Estimates and Implications, Victoria Transport Policy Institute, Wiktoria.
• Magdziak M., 2017, Miasto dostępne dla osób starszych, Studia KPZK PAN, 176, 195-210.
• Mantey D., 2011, Żywiołowość lokalizacji osiedli mieszkaniowych na terenach wiejskich obszaru metropolitalnego Warszawy, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
• Marcińczak S., 2012, The evolution of spatial patterns of residential segregation in Central European Cities: The Łódź Functional Urban Region from mature socialism to mature post-socialism, Cities, 29(5), 300-309. https://doi.org/10.1016/j.cities.2011.08.008.
• Marcińczak S., Gentile M., Stępniak M., 2013, Residential segregation in metropolitan Poland, Urban Geography, 34(3), 327-352.
• Mariotti I., Brouwer, A., Gelormini M., 2018, Is Milan a City for Elderly? Mobility for Aging in Place, TeMA - Journal of Land Use, Mobility and Environment, Special issue 2.2018, 95-104.
• Mossakowska M., Więcek A., Błędowski P., (red.) 2012, Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań.
• Niezabitowski M., 2014, Znaczenie miejsca zamieszkania w życiu ludzi starszych, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 24(1), 81-101.
• Ourednicek M., 2007, Differential Suburban Development in the Prague Urban Region, Geografiska Annaler: Human Geography, 89B(2), 111-125.
• Palak M., 2016, Nowe oblicza przedmieść. Socjologiczne studium suburbanizacji w Polsce na przykładzie Rzeszowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Phillips M., 2010, Counterurbanisation and rural gentrification: an exploration of the terms, Population, Space and Place, 16, 539-558.
• Pikuła N., Białożyt K., 2012, Aktywność społeczna seniorów a bariery środowiska architektonicznego, Debata Edukacyjna, 5, 33-39.
• Pytel S., 2014, Osiedla Mieszkaniowe dla seniorów w przestrzeni miast, prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Raczyńska-Buława E., 2017, Mobilność osób starszych. Dlaczego nie transport publiczny?, TTS Technika Transportu Szynowego, 24(1-2), 24-34.
• Shucksmith M., 2011, Exclusive rurality: planners as agents of gentrification, Interface, Planning, Theory and Practice, 12(4), 605-611.
• Stockdale A., Catney G., 2014, A life course perspective on urban-rural migration: the importance of the local context, Population, Space and Place, 20, 83-98. https://doi.org/10.1002/psp.1758.
• Stowarzyszenie Pracownia Obywatelska, 2015, Senioralny Audyt Przestrzeni, Kraków.
• Surmiak-Domańska K., 02.10.2007, Polsko, otwórz się, Gazeta Wyborcza. Dostępne na: https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,4530848.html [data dostępu:20.10.2021].
• Susłowska M., 1975, Dorobek i perspektywy rozwojowe polskiej psychologii klinicznej, Przegląd Psychologiczny, 2, 141-153.
• Sutor-Głodzik P., Wnęk J., 2008, Obraz najstarszego pokolenia w percepcji małych dzieci, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 6, 33-37.
• Szatur-Jaworskska B., Błędowski P., 2017, System wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania - przegląd sytuacji, propozycja modelu. SYNTEZA, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
• Szelenyi I., 1983, Urban inequalities under state socialism, Oxford University Press, Oksford-Nowy Jork.
• Szukalski P., 2017, Ludzie bardzo starzy - "kłopotliwa" kategoria klientów pracowników zawodów pomocowych?, Zeszyty Pracy Socjalnej, 1, 55-69.
• Węcławowicz G., Bański J., Komornicki T., Korcelli P., Śleszyński P., 2006, Przestrzenne zagospodarowanie Polski na początku XXI wieku (Monografie IGiPZ PAN, 6), Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Więcław-Michniewska J., 2006, Krakowskie suburbia i ich społeczność, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Wysocki M., 2010, Projektowanie otoczenia dla osób niewidomych. Pozawzrokowa percepcja przestrzeni, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
• Zborowski A., 2005, Przemiany struktury społecznoprzestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Zrałek M., 2012, Przestrzenie starości, Oficyna Wydawnicza "Humanitas", Sosnowiec.
• Zubrzycka-Czarnecka A., 2012, Polityka miejska wobec starzenia się populacji miast - na przykładzie Polski, Francji i Kanady, Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 18, 119-128.

Identyfikatory

DOI

10.51733/udi.2021.72.05