Różne sposoby definiowania autyzmu. Przegląd stanowisk

• Autorzy: Maja Drzazga-Lech , Monika Kłeczek , Marta Ir

Warianty tytułu

Overview of Different Definitions of Autism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autyzm jest pojęciem wieloznacznym, nieostrym. W nomenklaturze medycznej kilkakrotnie już zmieniał się jego zakres semantyczny. W artykule przedstawiono sposoby występowania tego pojęcia w klasyfikacjach międzynarodowych DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) i ICD (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems). Cechą wspólną tych definicji jest redukcjonistyczne podejście do pacjenta (jednostki zredukowanej do objawów chorobowych) i myślenie w kategoriach choroby bądź zaburzenia (ASD - Autism Spectrum Disorder). Obecnie istnieją również inne ujęcia autyzmu, o uznanie prawomocności których zabiegają aktorzy społeczni/grupy interesu spoza establishmentu medycznego. W opinii publicznej silnie zakorzenione jest skojarzenie autyzmu z puzzlem bądź kolorem niebieskim spopularyzowane przez fundację Autism Speaks. Ponadto w wydarzeniach medialnych, publikacjach o charakterze popularno-naukowym, naukowym, w tym w literaturze terapeutycznej, coraz częściej występuje określenie "stany ze spektrum autyzmu" (Autism Spectrum Condition). Ukazanie sporu o definicję autyzmu jest istotne, gdyż z argumentacji każdej ze stron wynikają implikacje w stosunku do zdrowia. (abstrakt oryginalny)

EN

Autism is an ambiguous, vague concept. In medical nomenclature, its semantic scope has already changed several times. The article presents the ways in which this concept appears in Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders and International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. The common feature of these definitions is a reductionist approach to the patient and thinking in terms of a disease or disorder (ASD - Autism Spectrum Disorder). Nowadays, there are also other views of autism whose validity is sought by social actors/ interest groups outside the medical establishment. In the public opinion, the association of autism with the puzzle or the blue color popularized by the Autism Speaks foundation is strongly rooted. Moreover, in media events, popular science and scientific publications, including therapeutic literature, the term Autism Spectrum Condition appears. It is important to show the dispute over the definition of autism because the arguments of each side have implications for health.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD); Zdrowie; Choroby psychiczne

EN

Autism spectrum disorders (ASD); Health; Mental disorders

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 79 Zdrowie - Choroba - Życie codzienne
• Strony: 49--62

Twórcy

autor

Maja Drzazga-Lech

• Uniwersytet Śląski

autor

Monika Kłeczek

• Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Osobom Dorosłym z Zespołem Aspergera oraz Zaburzeniami Pokrewnymi "AS", Bielsko-Biała

autor

Marta Ir

• Akademia WSB

Bibliografia

• Asperger H. (1991), 'Autistic psychopathy' in childhood, przeł. U. Frith, [in:] U. Frith (red.), Autism and Asperger syndrome, Cambridge University Press, New York, s. 37-92, https://doi.org/10.1017/CBO9780511526770.002
• Baron-Cohen S. (2000), Is Asperger syndrome/high-functioning autism necessarily a disability?, "Development and psychopathology", t. 12(3), s. 489-500, https://doi.org/10.1017/S0954579400003126
• Baron-Cohen S. (2002), Is Asperger Syndrome Necessarily Viewed as a Disability?, "Focus on autism and other developmental disabilities", t. 17(3), s. 186-191, https://doi.org/10.1177/10883576020170030801
• Baron-Cohen S. (2020), The Pattern Seekers. A New Theory of Human Invention, Allen Lane, Dublin.
• Buchen L. (2011), Scientists and Autism: When Geeks Meet, "Nature", nr 479, s. 25-27, https://doi.org/10.1038/479025a
• Charon R., Weyer P. (2008), The Art of Medicine. Narrative Evidence Based Medicine, "The Lancet", t. 371, s. 296-297, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60156-7
• Conrad P. (1992), Medicalization and Social Control, "Annual Review of Sociology", t. 18, s. 209-232, https://doi.org/10.1146/annurev.so.18.080192.001233
• Conrad P., Tan C.D. (2014), Autism, the internet, and medicalization, [in:] P. Wehling, W. Viehöver (red.), The public shaping of medical research: Patient associations, health movements and biomedicine, Routledge, London, s. 111-131.
• Feinstein A. (2010), A History of Autism. Conversations with the Pioneers, Wiley Blackwell, Chichester, https://doi.org/10.1002/9781444325461
• Furgał E. (2018), Własnym głosem o spektrum autyzmu, https://krytykapolityczna.pl/nauka/wlasnym-glosem-o-spektrum-autyzmu/ (dostęp: 13.11.2021).
• Furgał E. (2019), Neuroróżnorodni. Jak zmieniało się myślenie o autyzmie, "Znak", nr 766, s. 22-27.
• Glynne-Owen R. (2010), Early intervention and autism: The impact of positivism and the call for change, "The International Journal of Children's Rights", t. 18(3), s. 405-416, https://doi.org/10.1163/157181810X497431
• Kanner L. (1943), Autistic disturbances of affective contact, "Nervous Child", s. 217-250.
• Kłos J., Gromadecka-Sutkiewicz M., Zysnarska M. (2014), Medykalizacja - wyzwanie XXI wieku, "Hygeia Public Health", t. 49(3), s. 382-383.
• Ławicka J. (2019), Człowiek w spektrum autyzmu. Podręcznik pedagogiki empatycznej, Wydawnictwo i Drukarnia Św. Krzyża, Opole.
• Ławicka J. (2020), 18 czerwca to Dzień Autystycznej Dumy. Oto manifest samorzeczników!, http://www.niepełnosprawni.pl (dostęp: 15.04.2021).
• McGuire A.E., Michalko R. (2011), Minds between us: Autism, mindblindness and the uncertainty of communication, "Educational Philosophy and Theory", t. 43(2), s. 162-177, https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.2009.00537.x
• Nowakowski M. (2013), Medykalizacja we współczesnych społeczeństwach. Studium literatury przedmiotu, praca doktorska, http://phavi.umcs.pl/at/attachments/2014/0117/100934-michal-nowakowski-praca-doktorska.pdf (dostęp: 20.03.2017).
• Omyła-Rudzka M. (red.) (2018), Społeczny obraz autyzmu, Komunikat z badań Centrum Badania Opinii Społecznej nr 44/2018, Warszawa.
• Płatos M. (2018), Autyzm odcieleśniony. Historia społecznego konstruowania autyzmu jako choroby, zaburzenia i niepełnosprawności, "Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura", t. 10(1), s. 100-112, https://doi.org/10.24917/20837275.10.1.8
• Sacks O. (1999), Antropolog na Marsie, przeł. P. Amsterdamski i in., Zysk i S-ka, Poznań.
• Silberman S. (2020), Neuroplemiona. Dziedzictwo autyzmu i przyszłość neuroróżnorodności, przeł. B. Kotarski, Vivante, Białystok.
• Sinclair J. (1993), Don't Mourn For Us, "Our Voice", t. 1(3), s. 1-4.
• Wróblewski M. (2018), Medykalizacja nadpobudliwości. Od globalnego standardu do peryferyjnych praktyk, Universitas, Kraków.
• Zurzycka P., Radzik T. (2015), Medycyna narracyjna - zarys problematyki, "Problemy Pielęgniarstwa", t. 23(3), s. 428-432, https://doi.org/10.5603/PP.2015.0070

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/0208-600X.79.03