Status mniejszości w świetle prawa europejskiego i polskiego - język migowy podstawą uznania społeczności g/Głuchych za mniejszość językową/językowo-kulturową

• Autorzy: Anna Lewandowska

Warianty tytułu

Minority Status under European and Polish Law - Sign Language as a Basis for Recognising the Deaf Community as a Linguistic/Linguistic-Cultural Minority

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Osoby z dysfunkcją słuchu jako jedyna grupa osób dotkniętych niepełnosprawnością wykształciła swój własny język, będący wyznacznikiem ich tożsamości. Z tego też względu g/Głusi domagają się uznania ich języka za równoprawnego w stosunku do języków fonicznych, w tym nadania im statusu mniejszości językowej/językowo-kulturowej. Za uznaniem g/Głuchych za mniejszość przemawiają cechy takie jak: stosunkowo jednorodny charakter społeczności; posiadanie odrębnego języka, kultury oraz tradycji; dążenie do edukacji w naturalnym języku migowym. Niniejszy artykuł przedstawia status języka migowego na tle prawa europejskiego oraz polskiego. Wskazuje czynniki wskazujące za słusznością określania g/Głuchych w kategoriach członków mniejszości językowej/ językowo-kulturowej. Jednocześnie stanowi głos w dyskusji na temat konieczności zmian ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym w prawie polskim.(abstrakt oryginalny)

EN

Hearing impaired people are the only group of people with disabilities who have developed their own language, which is a marker of their identity. For this reason d/Deaf people demand that their language be recognised as equal to phonic languages, including granting it the status of a linguistic / linguistic-cultural minority. Features such as: the relatively homogeneous nature of the community; the possession of a distinct language, culture and traditions; and the pursuit of education in natural sign language argue in favour of the recognition of d/Deaf people as a minority. This article presents the status of sign language in the context of European and Polish law. It points out the factors supporting the rightness of defining d/Deaf people as members of a linguistic/linguistic-cultural minority. At the same time, it is a voice in the discussion on the necessity to amend the Act on National and Ethnic Minorities and Regional Language in Polish law.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczności lokalne; Zróżnicowanie kulturowe; Język migowy

EN

Local community; Cultural diversity; Sign language

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 1
• Strony: 25--37

Twórcy

autor

Anna Lewandowska

• Uniwersytet Gdański, doktorantka

Bibliografia

• Bartnikowska U., Głuchota - mniejszość językowa, kulturowa, pogranicze..., czyli społeczny kontekst badania zjawisk związanych z uszkodzeniem słuchu, "Niepełnosprawność" 2010/4.
• Brukselska Deklaracja Języka Migowego w Unii Europejskiej 2010, http://www.towarzystwogest.eu/ fotki/files/pdf/02.Deklaracja-brukselska-pl.pdf.
• Burszta W., Od wielokulturowości do międzykulturowości z monokulturą w tle, "Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka" 2008/2.
• Chrościcka A., Ochrona praw mniejszości narodowych w systemie Rady Europy, "Ius Novum" 2013/4.
• Czech F., Wiącek E., Kultura Głuchych, "Znak" 2014/10.
• Dołowy-Rybińska N., Mniejszości kulturowe i językowe we współczesnym świecie - w stronę animacji kultury, "Sprawy Narodowościowe. Seria nowa" 2010/36.
• Grzegorz J., Definiowanie mniejszości w dokumentach międzynarodowych i aktach prawa wewnętrznego, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia" 2008/15 (2).
• http://niepelnosprawni.gov.pl/p,91,polska-rada-jezyka-migowego.
• Kossewska J., Językowe i kulturowe wyznaczniki rozwoju teorii umysłu u dzieci głuchych, "Annales Univer****sitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica" 2012/5.
• Krausneker V., Has something changed? Sign Languages in Europe: The case of minorised minority languages, "Deaf Worlds. International Journal of Deaf Studies" 2003/19 (2).
• Kundera W., Mniejszości narodowe w Polsce - zarys historyczno-prawny, "Studia Prawa Publicznego" 2016/4 (16).
• Łodziński S., Ochrona praw osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych - perspektywa europejska, Raport BSE nr 208, Kancelaria Sejmu, Warszawa 2002.
• Major M.C. (red.), La reconnaissance officielle des langues des signes: état de la situation dans le monde et ses implications, Quebec 2014.
• Moreńca E., Podsumowanie konferencji naukowej "Głusi jako mniejszość językowa i kulturowa", "Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania" 2015/4 (17).
• Moroń E., Zarzeczny G., Głuchy - językowe podstawy stereotypu [w:] Edukacja Głuchych, red. M. Sak, Warszawa 2014.
• Mucha J., Oblicza etniczności. Studia teoretyczne i empiryczne, Kraków 2005.
• Opinia dotycząca petycji w sprawie nowelizacji ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku re****gionalnym, BAS-WASGiPU-592/16, http://orka.sejm.gov.pl/petycje.nsf/nazwa/BAS64/$file/BAS64.pdf.
• Petycja dotycząca nowelizacji ustawy z 6.01.2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym, http://orka.sejm.gov.pl/petycje.nsf/nazwa/145-64-16/$file/145-64-16.pdf.
• Stokoe W., Sign Language Structure: An Outline of the Visual Systems of the American Deaf, "Studies in Linguistics: Occasional Papers" 1960/8.
• Timmermans N., Le status des langues des signes en Europe, Strasbourg 2005.
• Witkowski T., Prawa mniejszości w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie [w:] Aktualne problemy ochrony wolności praw mniejszości w Polsce i na świecie, red. J. Banach-Gutierrez, M. Ja****błoński, Wrocław 2017.