Prawne i instytucjonalne aspekty polskiej obecności na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-1949

• Autorzy: Michał Trubas

Warianty tytułu

Legal and Institutional aspects of Polish Existence on West Pomerania 1945-1949

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jednym z najbardziej znaczących czynników wpływających na powojenną rzeczywistość europejską były wprowadzone decyzją wielkich mocarstw przekształcenia terytorialne. W szczególny sposób decyzje te dotyczyły Polski; ustalenia Wielkiej Trójki na dziesięciolecia zdeterminowały jej stosunki z sąsiadami i bezpieczeństwo zewnętrzne państwa. Ich istotą było odłączenie części terytorium leżącego na wschód od linii Curzona i zrekompensowanie tego ubytku przyznaniem ziem niegdyś słowiańskich, lecz od wieków związanych z Niemcami. Innymi słowy przeprowadzona została bezprecedensowa operacja przesunięcia państwa o 100-250 km na zachód. Nie budzi żadnych wątpliwości ocena, że to zdarzenie miało decydujący wpływ także na cywilizacyjny i gospodarczy rozwój naszego kraju oraz określiło kierunki jego polityki zagranicznej i - po części - wewnętrznej (zob. Tejchma, 2012, 16-17). Dodać należy, że to geograficzne i cywilizacyjne przesuniecie na zachód zakończyło się pełnym sukcesem i wystawia dobre świadectwo zarówno społeczeństwu, jak i władzom; jest przykładem celowego i skutecznego działania w skali makro. To ostatnie stwierdzenie jest tym istotniejsze, że w ostatnich latach coraz częściej w materiałach publicystycznych, lecz także w pracach o charakterze naukowym, pojawia się teza, że proces przejmowania przyznanych terenów i ich integrowania z resztą kraju był bezplanowy i chaotyczny a jedyną zorganizowaną dziedziną było funkcjonowanie aparatu represji (1). Ergo - wszelkie, niezaprzeczalne przecież, sukcesy były wynikiem aktywności społeczeństwa bez udziału, a nawet wbrew, opresyjnej władzy. (fragment tekstu)

EN

The task of takeover, developing and integration with the rest of the Poland's regained territories after the decisions of Potsdam Conference was extremely complex. It was yet long before conceptually well prepared. Legal and organizational solutions were accepted accordingly to international process of recognition of Poland's rights to grant of these lands. Despite of numerous errors the so called Regained Territories become an integral part of the Republic of Poland and considerably influenced on its social and economic development within several years. They were too an important factor to shape the Polish - German and Polish - Soviet relations up to 1990s. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo międzynarodowe; Granice państwa

EN

International law; State boundaries

• Czasopismo: Studia Społeczne
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2 (9)
• Strony: 47--53

Twórcy

autor

Michał Trubas

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Ciechanowski J., Dywizje wojsk lądowych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-1968, Szczecin 2012.
• Dominiczak H., Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945-1948, Warszawa 1971.
• Dopierała B., Polskie losy Pomorza Zachodniego, Poznań 1970.
• Duraczyński E., Rząd polski na uchodźstwie. Organizacja - Personalia - Polityka, Warszawa 1993.
• Duraczyński E., Sprawy polskie minionego wieku, Kraków 2011.
• Duraczyński E., Sprawy polskie minionego wieku, Kraków 2011.
• Dziennik Ustaw Ustawa z dnia 15 maja 1945 r. o ratyfikacji podpisanego w Moskwie dnia 21 kwietnia 1945 r. układu między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o przyjaźni, pomocy wzajemnej i powojennej współpracy (Dz.U. 1945, nr 21, poz. 115).
• Dziennik Ustaw, Dekret z dnia 7 maja 1945 r. o częściowej zmianie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 października 1944 r. o utworzeniu Państwowego Urzędu Repatriacyjnego (Dz.U. 1945, nr 18, poz. 101).
• Gąsiorowska-Grabowska N, Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. VIII, Warszawa 1974.
• Gomułka W., Pamiętniki, t. II, Werblan A. (red), Warszawa 1994.
• Jadziak E., Działania bojowe jednostek 1 Armii Wojska Polskiego w północno-zachodniej części Pomorza, "Wojskowy Przegląd Historyczny", 1970, nr 1.
• Kozłowski K., Pierwsze dziesięć lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim, Warszawa 1994.
• Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w sześćdziesięcioleciu (1945-2005). Społeczeństwo - władza - gospodarka - kultura (dalej: Pomorze Zachodnie...), Szczecin 2005.
• Kuropieska J., Obozowe refleksje. Oflag IIC, Warszawa 1974.
• Leśko T., Międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych, Warszawa 1984.
• Maruszczak S., Tworzenie się władzy polskiej w Szczecinie w latach 1945-1947, Szczecin 1972.
• Ogrodowczyk A., Pomorze przywrócone. Wkład Wojska Polskiego w przejęcie i zagospodarowanie Pomorza Zachodniego w latach 1945-1947, Warszawa 1974.
• Orzechowski M., Odra, Nysa Łużycka, Bałtyk w polskiej myśli politycznej okresu II wojny światowej, Wrocław 1969.
• Osmańczyk J. E., Sprawy Polaków, Warszawa 1997.
• Pasierb B., Polska myśl polityczna okresu II wojny światowej wobec Niemiec, Poznań 1990.
• Sowa A. L., Historia polityczna Polski 1944-1991, Kraków 2011.
• Stefaniak M., Działalność aparatu represji na zachodnim pograniczu Polski w latach 1945-1950, Szczecin, 2008.
• Techman R., Armia Radziecka w gospodarce Pomorza Zachodniego w latach 1945-1956, Poznań 2003.
• Tejchma J., Polska Rzeczpospolita Ludowa była Polską, Warszawa 2012.
• Trubas M., Mikołaj Kazimierz Więckowski - żołnierz trzech armii, dowódca płockich kawalerzystów, "Notatki Płockie", 2009, nr 2/219.
• Wojewoda gdański, Dekret z dn. 30 marca 1945 r. o utworzeniu województwa gdańskiego (Dz.U. 1945, nr 11. poz. 57); Apmeйcкие oперации, А. И. Радзиевскии (ред.), Москва 1977.