Aequitas w poglądach Azona

• Autorzy: Konrad Cimachowicz

Warianty tytułu

Aequitas in Azon's Views

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot badań: W doktrynie bolońskiej szkoły glosatorów działającej od drugiej poł. XI w. do poł. XIII w. pojęcie aequitas zajmuje znaczące miejsce. Aequitas zaliczana jest do podstawowych pojęć prawa. Odnosi się zarówno do samej istoty prawa, jak i do jego stosowania. Szeroko prezentowana w poglądach rzymskiej jurysprudencji - w naturalny sposób stała się przedmiotem analiz jurystów ze szkoły glosatorów zajmujących się badaniem kodyfikacji justyniańskiej. Średniowieczni juryści podjęli dyskusję dotyczącą znaczenia pojęć ius, iustitia i aequitas dla praktyki sądowej. Dyskusja przekształciła się w spór, który rozgorzał do tego stopnia, że doprowadził do podziału szkoły na dwa obozy: "bulgarystów" i "martynistów". W nauce polskiej pojęcie słuszności w doktrynie glosatorów było przedmiotem badań E. Szymoszka w relacji do pojęcia iurisdictio. Poza tym w literaturze polskiej analiza ius aequum i ius strictum w twórczości jurystów bolońskich pojawia się jedynie przyczynkowo. Cel badawczy: Celem niniejszego opracowania jest analiza poglądów jednego z najwybitniejszych przedstawicieli bolońskiej szkoły glosatorów - Azona - na temat pojęcia aequitas. Azon (Azzo Porcius), działający w schyłkowym okresie istnienia szkoły bolońskiej, podjął się syntezy poglądów swoich poprzedników, dlatego też przedstawiane przez niego opinie pozwalają na uchwycenie ostatecznego kierunku, jaki nadała szkoła glosatorów swoim rozważaniom, również dotyczącym aequitas. Metoda badań: W pracy dokonano analizy poglądów Azona w zakresie aequitas z wykorzystaniem metody historyczno-prawnej, a także dogmatycznej. Wyniki: W pracy wykazano, że poglądy Azona były częściowo zbieżne z poglądami prezentowanymi przez Bulgarusa i skupionych wokół niego jurystów. Azon odrzucił koncepcję aequitas zaproponowaną przez "martynistów" jako niedającą się pogodzić z normami zawartymi w kodyfikacji justyniańskiej. Był natomiast zwolennikiem stosowania aequitas wtedy tylko, gdy wynikała ona z norm prawa stanowionego.(abstrakt oryginalny)

EN

Background: According to the doctrine of the members of the Bologna school of glossators active from the second half of the 11th c. to the mid-13th c., the concept of aequitas played a significant role. Aequitas is one of the fundamental concepts of the law. It refers to both the very essence of the law as well as its application. Widely presented in the views of Roman jurisprudence, it naturally became the subject of rigid analyses by the glossators when they studied Justinian's codification. Medieval jurists discussed the meaning of ius, iustitia and aequitas for the needs of judicial practice. Their discussion turned into a dispute that reached the point where it split the school into two camps: the so-called Bulgarians and the so-called Martinists. In Polish legal science, the concept of equity in the glossators' doctrine was studied by E. Szymoszek during his wider research on the concept of iurisdictio. Moreover, in the Polish literature, the analysis of ius aequum and ius strictum in the works of Bolognese jurists is undertaken only marginally. Research purpose: The aim of this study is to analyse the views of Azo - one of the most prominent representatives of the Bologna school of glossators - on the concept of aequitas. Azo (Azzo Porcius), being active in the final years of the school's existence, synthesised the views of his predecessors. Therefore the opinions presented by him enable modern scholars to understand the ultimate version of the Glossators' opinions on aequitas. Methods: The study analyses Azo's views on aequitas using historical, legal and dogmatic methods. Conclusions: The study showed that Azo's views were partially consistent with the views expressed earlier by Bulgarus and the jurists who were his disciples. Azo rejected the concept of aequitas put forward by the Martinists as incompatible with the rules assembled in Justinian's codification. On the other hand, he favoured the use of equity when it appeared in the rules of statutory law.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Badania historyczne; Prawo rzymskie; Doktryny prawne; Normy prawne

EN

Historical research; Roman law; Legal doctrines; Legal standards

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2021
• Tom: 119
• Strony: 31--47

Twórcy

autor

Konrad Cimachowicz

• University of Lodz, Poland

Bibliografia

• Brocardica aurea Azonis Bononiensis, Venetiis 1566.
• Bulgari ad digestorum titulum De diversis regulis iuris antiqui commentarius et Placentini ad eum additiones sive exceptiones, Beckhaus F. G. C. (wyd.), Bonnae 1856.
• Digestum Novum Pandectarum Iuris Civilis tomus tertius, Lugduni 1551.
• Digestum Vetus. Digestorum seu Pandectarum Iuris Civilis, tomus primus, Lugduni 1539.
• Fragmentum Pragense, Fitting H. (wyd.) luristische Schriften des früheren Mittelalters, Halle 1876.
• Lectura Azonis et magni apparatus ad singulas leges duodecim librorum codicis iustiniani, Parisiis 1581.
• Quaestiones de iuris subtilitatibus, H. Fitting (wyd.), Berlin 1894.
• Summa Azonis locuples iuris civilis thesaurus, Venetiis 1584.
• Summa Domini Azonis. Iurisconsultorum principis aurea summa, Lugduni 1537.
• Summa super Codicis, Lugdunum 1533.
• Cortese E., La norma giuridica. Spunti teorici nel diritto comune classico, vol. 1-2, 2020.
• Falcón y Tella M.J., Equity and Law, Leiden-Boston 2008.
• Gouron A., Les « Quaestiones De Juris Subtilitatibus »: Une œuvre Du Maître Parisien Albéric, Revue Historique 2001/303/2 (618), s. 343-362.
• Hallebeek J., Audi, domine Martine!: over de aequitas gosiana en het beding ten behoeve van een derde (oratie), Vrije Universiteit Amsterdam 2000, s. 1-32.
• Kantorowicz H., Studies in the Glossators in the Roman Law, Cambridge 1938.
• Korporowicz Ł.J., Kontekst prawniczej wiedzy św. Tomasza z Akwinu, Studia Prawno-Ekonomiczne 2016/XCVIII, s. 49-70.
• Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.
• Kuryłowicz M., Aequitas i iustitia w rzymskiej tradycji prawnej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi Dubelowi, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, Ius 2019/66,1, s. 173-188.
• Kuryłowicz M., Etyka i prawo w sentencjach rzymskich jurystów, w: W kręgu problematyki władzy, państwa i prawa, Lublin 1996, s. 125-134.
• Kuryłowicz M., Wokół pojęcia "aequitas" w prawie rzymskim, Studia Iuridica Lublinensia 2011/15, s. 15-27.
• Lange H., Ius aequum und ius strictum bei den Glossatoren, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung 1954/71.
• Lange H., Römisches Recht im Mittelalter, t. I: Die Glossatoren, München 1997.
• Lefebvre Ch., "Natural Equity and Canonical Equity; Note", Natural Law Forum. Paper 1963/98, s. 127-136.
• Litewski W., Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001.
• Łapicki B., Ideologia rzymska w średniowieczu Europy Zachodniej, Łódź 1964.
• Maniscalco L., The Concept of Equity in Early-Modern European Legal Scholarship, 2019, https://doi.org/10.17863/CAM.35830.
• Padoa-Schioppa A., Equita nel diritto medievale e moderno: spunti della dottrina, Istituto Lombardo - Accademia di Scienze e Lettere - Incontri di Studio, https://doi.org/10.4081/incontri.2017.301, s. 61-103.
• Pawlak W., Z dziejów pojęcia humanitas (do wieku XVII), w: A. Nowicka-Jeżowa (red.), Humanitas w kulturze polskiej. Perspektywy antropologiczne, Warszawa 2009.
• Sobański R., "Scire leges": Uwagi o prawie słusznym i jego słusznym stosowaniu, Kieleckie Studia Teologiczne 2009/8, s. 147-155.
• Szymańska A., Consilia a inne gatunki literatury prawniczej, AUW No 3978, Przegląd Prawa i Administracji 2020/CXX/2, Wrocław.
• Szymańska A., Glossa Ordinaria jako podsumowanie osiągnięć glosatorów, https://doi.org/ 10.34616/23.19.095.
• Szymańska A., O znaczeniu Accursiusa i jego Glossa Magna, Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy 2019/19, s. 273-292.
• Szymoszek E., "Iurisdictio" w poglądach glosatorów, Wrocław 1976.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2021/119/2