Prasa w służbie nazizmu. Z dziejów "Völkischer Beobachter" - organu prasowego NSDAP

• Autorzy: Iwona Kulikowska , Zbigniew Jędrzejewski

Warianty tytułu

Press in Service of Nazism. From the History of "Völkischer Beobachter" - a Press Organ of the NSDAP

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule przedstawiono zarys dziejów "Völkischer Beobachter" - organu prasowego NSDAP, od formalnego początku pisma w 1887 r., poprzez przejęcie w 1920 r. przez działaczy partii narodowosocjalistycznej, aż do likwidacji z końcem II wojny światowej. Pismo, będące w początkowym okresie tygodnikiem, przemianowano w lutym 1923 r. na dziennik i opatrzono podtytułem "Pismo bojowe ruchu narodowosocjalistycznego". Przełomem zarówno w działalności Adolfa Hitlera, jak i "Völkischer Beobachter" stał się pucz monachijski 8-9 listopada 1923 r. Skutkiem nieudanego przewrotu było aresztowanie jego przywódców, delegalizacja NSDAP oraz zakaz działalności partyjnego pisma. Ponownie dziennik wznowił działalność po wyjściu Hitlera na wolność w 1925 r., stając się z czasem symbolem narodowosocjalistycznej propagandy, i osiągając w szczytowym okresie nakład dochodzący do 1.700 tys. egzemplarzy. (abstrakt oryginalny)

EN

In this paper was presented the outline of history of "Völkischer Beobachter" - a press organ of the NSDAP, from the formal beginning of the newspaper in 1887, through taking over by National Socialist Party activists, until it was disestablished as the World War II ended. It first appeared weekly, then daily (from February 1923) and then a subtitle was added: a "fighting paper of the National Socialist movement". A turning point in Hitler's and "Völkischer Beobachter" activity was the Munich Putsch of November 8-9, 1923. The result of the unsuccessful coup d'état attempt was arresting of its leaders, the prohibition of the NSDAP; the party's paper also had to cease publication. As Hitler was released in 1925, the paper resumed and became a symbol of the national socialist propaganda. In its peak period the circulation reached 1.7 million. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ideologia; Prasa; Polityka

EN

Ideology; Press; Politics

• Czasopismo: Studia Społeczne
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 1 (4)
• Strony: 41--56

Twórcy

autor

Iwona Kulikowska

• Akademia Obrony Narodowej w Warszawie

autor

Zbigniew Jędrzejewski

Bibliografia

• Archiwum Akt Nowych, Konsulat Generalny RP w Monachium (1920-1939), sygn. 9, Pismo konsula generalnego L. Malczewskiego do Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 2 października 1923 r.; sygn. 72, Raport prasowopropagandowy z 20 lutego 1928 r. (rok budż. 1927/1928).
• Banaszkiewicz J., Powstanie partii hitlerowskiej. Studium socjologiczne genezy faszyzmu niemieckiego 1919-1923, Poznań 1968.
• Borejsza J.W., Szkoły nienawiści. Historia faszyzmów europejskich 1919-1945, Wrocław 2000.
• Bullock A., Hitler - studium tyranii, Warszawa 1975.
• Burleigh M., Trzecia Rzesza. Nowa historia, Warszawa 2002.
• Czarnik A., Prasa pod znakiem swastyki "Zapiski Koszalińskie" 1967 nr 3.
• Czarnik A., Prasa w Trzeciej Rzeszy, Gdańsk 1976.
• Centralne Archiwum Wojskowe, Oddział II Sztabu Generalnego i Głównego (1919-1939), I.303.2853, Raport placówki wywiadowczej "Huber" z 20 października 1923 r. "Fall Lossow".
• Hawranek F., Kwiatek A., Lesiuk W. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982.
• Fest J.C., Oblicze Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1970.
• Grunberger R., Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1994.
• "llustierter Beobachter" z 12 marca 1936 r.
• Keiser F., Die deutsche Zeitung. Presse im Dienst d. Volksgemeinschaft, Münster 1939.
• Kershaw I., Hitler. 1889-1936 Hybris, Poznań 2001.
• Kotłowski T., Kryzys 1923 roku w Niemczech, Poznań 1988.
• Krasuski J., Historia Niemiec, Wrocław 2002.
• Król E.C., Propaganda i indoktrynacja narodowego socjalizmu w Niemczech 1919-1945. Studium organizacji, treści, metod i technik masowego oddziaływania, Warszawa 1999.
• Lauryssen S., Człowiek który wymyślił Trzecią Rzeszę, Wrocław 2000.
• Maciejewski M., Początki partii hitlerowskiej w relacjach konsula generalnego RP w Monachium (do 1924 r.), "Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi", t. II 1975.
• Maciejewski M., Ruch i ideologia narodowych socjalistów w Republice Weimarskiej. O źródłach i początkach nazizmu 1919-1924, Warszawa-Wrocław 1985.
• Maciejewski M., Żydzi w doktrynie nazistowskiej w latach 1919-1933, "Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi", t. XV 1992.
• Roberts A., Hitler i Churchill. Sekrety przywództwa, Wrocław 2004.
• Shirer W.L., Powstanie i upadek Trzeciej Rzeszy. Historia hitlerowskich Niemiec, Kraków 1995.