Humanizacja zarządzania zasobami ludzkimi w Polsce : stare problemy i nowe wyzwania

• Autorzy: Zdzisława Janowska

Warianty tytułu

Humanizing Human Resource Management in Poland : Old Problems and New Challenges

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Lata 70.-80. XX w. to czas światowej rewolucji, przebudowującej sferę stosunków pracy, prowadzącej do zasadniczej zmiany roli człowieka w procesie pracy. Był to rezultat buntu świata pracy wobec pracy w "okruchach", wyniszczającej psychicznie i fizycznie coraz lepiej wykształconego uczestnika tego procesu. Nastąpiła naukowo udowodniona "ucieczka" od pracy rozdrobnionej, monotonnej, degradującej pracownika, do pracy, w której dzięki uzyskanej autonomii mógł decydować o zakresie i sposobie wykonywanej pracy indywidualnej i grupowej. Celem artykułu jest prezentacja światowych i polskich osiągnięć w sferze humanizowania pracy, przywracającej pełnienie podmiotowej roli wykonawcy tego procesu. Podjęto również próbę poszukiwania korzeni dla rozwoju zarządzania zasobami ludzkimi w Polsce. Wskazuje się tutaj różnice między dorobkiem światowym a polskim, którego rozwój przypadał na okres kryzysu gospodarczego i buntu społecznego. Mimo to w ostatecznym rozrachunku należy uznać, że realizowane rozwiązania organizacyjne w naszym kraju (często sterowane odgórnie) miały pożądany wydźwięk humanizacyjny. Duży udział w tym względzie miała determinacja przedstawicieli nauki, którym od początku przyświecała idea humanizacji pracy. (abstrakt oryginalny)

EN

The 1970s and 80s were a time of global revolution. It restructured the sphere of labor relations. This, in turn, led to a fundamental change in the role of people in the work process, the result of a backlash against the "mechanical workstation" negatively affecting the mental and physical wellbeing of increasingly better-educated participants in that process. What happened was an "escape" from piecemeal, monotonous, and degrading working conditions. This was scientifically proved. Thanks to newly attained autonomy, the worker can decide as to the scope and manner of individual and group work. The aim of the article is to present global and Polish achievements in the field of work humanization that have restored the subjective role of people performing work. It also attempts to seek out the roots of the development of human resource management in Poland. It points to the differences between global and Polish achievements-developed during the period of economic crisis and social upheaval. Nevertheless, it should be noted that the organizational innovations implemented in Poland, often introduced in a top-down manner, had a positive humanizing impact. In this case, a significant role was played by the determination of representatives of the world of science who, from the very beginning, were guided by the idea of work humanization. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Humanizacja pracy; Organizacja pracy; Dehumanizacja pracy; Zarządzanie zasobami ludzkimi

EN

Labour humanization; Work organisation; Labour dehumanisation; Human Resources Management (HRM)

• Czasopismo: Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 4 (141)
• Strony: 11--35

Twórcy

autor

Zdzisława Janowska

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych

Bibliografia

• Bąk-Grabowska, D. (2016). Zarządzanie zasobami ludzkimi w warunkach stosowania niestandardowych form zatrudnienia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
• Blauner, R. (1964). Alienation and Freedom. Chicago: The University of Chicago Press.
• Błaszczyk, W., Góral, Z., Janowska, Z. (1987). Uwarunkowania sprawności funkcjonowania samorządnych grup pracowniczych. W: Samorządne grupy pracownicze - Istota, uwarunkowania i wdrażanie. Łódź: TNOiK.
• Borkowska, S. (red.) (2007). Zarządzanie zasobami ludzkimi w Polsce. Przeszłość, teraźniejszość. Kraków: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
• Chmal, Z. (1989). Humanizacja organizacji pracy w warunkach częściowej automatyzacji pracy produkcyjnej. Praca doktorska, Uniwersytet Łódzki.
• Dobrowolska, D. (1984). Wartość pracy dla jednostki w środowisku przemysłowym. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Friedmann, G. (1967). Praca w okruchach. Warszawa: KiW.
• Gableta, M. (2003). Człowiek i praca w zmieniającym się przedsiębiorstwie. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
• Gardell, B. (1975). Technology, Alienation and Mental Health. Summary of Social Psychological Research Programme On Technology and Worker. Stockholm: The University of Stockholm.
• Gardell, B. (1979). Psychological Aspects of Industrial Production, Methods. Stockholm: University of Stockholm.
• Grela, J., Strzemińska, H. (1981). Metody wzbogacania treści pracy na stanowiskach monotonnych. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Studia i Materiały, 15.
• Guest, R. M. (1973). The Man on the Assembly Line: A Generation Later. Dartmouth College.
• Herzberg, F. (1976). The Managerial Choice, to be Efficient and to be Human. Homewood, Ilinois: Dow-Jones-Irwin.
• Hirszel, K. (1983). Robotnicy i inżynierowie. Postawy wobec pracy i wybranych wartości społecznych. Warszawa: KIW.
• Janowska, Z. (1980). Rozszerzanie zakresu zadań i wzbogacanie treści pracy jako forma humanizacji pracy. Humanizacja Pracy, 5-6.
• Janowska, Z. (1980). Wzbogacanie i rozszerzanie pracy jako forma humanizacji pracy. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, opracowanie wewnętrzne.
• Janowska, Z. (1981). Demokracja od dołu. Przegląd Techniczny, Innowacje, 12.
• Janowska, Z. (1984). A munkafolyamant demoktarizalasa Lengyelorszagbam. Munka o gyi szamle, 1-2.
• Janowska, Z. (1984). Democratisation of the Process of Work in Poland. Analysis of Functioning of Autonomous and Semi-autonomous Groups. International Workshop on New Forms of Work Organisation and their Socio-Economic Environment, Siofok, Vienna Centre and Institute of Labour Research Budapest, Doc. No. 17.
• Janowska, Z. (1984). Motywowanie poprzez zmianę form i metod organizacji pracy (wzbogacenie treści pracy, autonomię zespołów roboczych). TNOiK, Oddział w Bydgoszczy, Instytut Organizacji, Zarządzania i Doskonalenia Kadr w Warszawie (materiały konferencyjne).
• Janowska, Z. (1984). Organizacyjne formy humanizacji pracy produkcyjnej. Warszawa: PWE.
• Janowska, Z. (1984). Praca z ludzką twarzą. Zarządzanie, 10.
• Janowska, Z. (1986). Humanizowanie organizacji pracy (II). Przegląd Organizacji, 8.
• Janowska, Z. (1986). Organizacijski vidiki humanizacije dela - poljske iskusnje. Organizacjja in Kadri, 1-2.
• Janowska, Z. (1987). Metodyka wdrażania samorządnych grup pracowniczych do praktyki przedsiębiorstw. W: Samorządne grupy pracownicze - istota, uwarunkowania i wdrażanie, Łódź: TNOiK.
• Janowska, Z. (1987). New Collective Forms of Work Organization (The polish experience). Budapest, Subregional expert meeting on New collective forms of Work Organization.
• Janowska, Z. (2010). Zarządzanie zasobami ludzkimi. Warszawa: PWE.
• Janowska, Z. (2013). Dehumanizujące aspekty elastycznych form zatrudnienia. Humanizacja Pracy, 273 (3).
• Janowska, Z. (red.). (1981). Grupowe formy organizacji pracy w gospodarce polskiej (analiza i ocena funkcjonowania). Warszawa: Instytut Planowania, materiał do użytku wewnętrznego, 50.
• Janowska, Z. (red.). (1989). Kierunki przeobrażeń w formach i metodach pracy w strukturach organizacyjnych, sprzyjających humanizacji pracy (rozwiązania modelowe). Warszawa: opracowanie w ramach realizowanego projektu CPBR.09.09 "Polityka społeczna w PRL, Człowiek we współczesnej organizacji zakładu pracy".
• Janowska, Z. (red.). (1989). Projekt organizacyjny autonomicznej jednostki produkcyjnej wydziału form w Łódzkich Zakładach Przemysłu Gumowego "Fagum-Stomil". Opracowanie w ramach Problemu CPBP nr 08.01 "Humanizujące formy organizacji pracy produkcyjnej", II etap.
• Janowska, Z. (red.). (1989). Samorządne grupy pracownicze w zakładzie pracy. Warszawa: PWE, TNOiK.
• Janowska, Z. (red.). (2007). Dysfunkcje i patologie w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Janowska, Z. (red.). (2008). Dysfunkcje i patologie w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Tom 2. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Janowska, Z. (red.). (2010). Dysfunkcje i patologie w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Tom 3. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Janowska, Z. (red.). (2011). Dysfunkcje i patologie w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Tom 4. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Janowska, Z. (red.). (2013). Dysfunkcje i patologie w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Tom 5. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Janowska, Z., Bednarski, J. (1979). Finezja z gniazda. Przegląd Techniczny, Innowacje, 26.
• Janowska, Z., Cewińska, J., Wojtaszczyk, K. (red.). (2005). Dysfunkcje zarządzania zasobami ludzkimi. Tom 1. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Janowska, Z., Kulpińska, J. (1989). New Forms of Work Organization in Poland. W: P. Grootings, B. Gustavsen, L. Hethy, New Forms of Work Organization in Europe, New Brunswick, Oxford.
• Janowska, Z., Kulpińska, J. Strzemińska, H. (1986). Humanization of Work Organization - The polish experience. Budapest: Vienna Centre and Institute of Labour Research Budapest.
• Janowska, Z., Rudolf, S. (1988). Grupy partnerskie w Polsce. Przegląd Organizacji, 3.
• Kordaszewski, J. (1979). Przystosowanie systemu pracy do kwalifikacji potrzeb i aspiracji rozwojowych społeczeństwa. Nauka Polska, 9.
• Kulpińska, J. (1975). Humanizacja pracy. Problemy, 5.
• Laborem exercens (1981). Jan Paweł II, Encyklika: O pracy ludzkiej, Rzym.
• Ławrynowicz, M., Szambelańczyk, J. (2013). Problemy efektywności zarządzania zasobami ludzkimi. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 3-4.
• Owczarek, D., Chełstowska, A. (2016). Amazon po polsku, warunki pracy, stosunki z pracownikami. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, Friedrich Ebert Stiftung.
• Pocztowski, A. (2016). Zrównoważone zarządzanie zasobami ludzkimi w teorii i praktyce. Zarządzanie i Finanse. Journal of Management and Finance, 14 (2).
• Romanowicz, M. (2005). Warunki tworzenia zespołów autonomicznych w przedsiębiorstwach. Łódź: Uniwersytet Łódzki, rozprawa doktorska.
• Rudolf, S. (red.). (1980). Nowe formy i metody organizacji pracy w krajach zachodnich. Warszawa: Instytut Planowania, materiał do użytku wewnętrznego, 39.
• Rudolf, S., Piotrowski, S. (1988). Grupowe formy organizacji pracy i wynagrodzenia. Raport z badań. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Sarapata, A. (1985). Praca robotnika. Warszawa: Instytut Organizacji i Doskonalenia Kadr.
• Sarapata, A. (1987). Robotnicy o brygadowym systemie pracy. Warszawa: Instytut Administracji i Zarządzania (maszynopis).
• Schmidt, Cz. (1987). Humanizacja pracy wysoce podzielonej. Łódź: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
• Sims, H. P, Manz, Ch. (1996). Company of Heroes. Unleashing the Power of Self-Leadership. Chichester: John Wiley and Sons.
• Sułkowski, Ł. (2011). Praktyka zarządzania zasobami ludzkimi z perspektywy krytycznych studiów zarządzania. W: Z. Janowska (red.), Dysfunkcje i patologie w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Sułkowski, Ł., Zawadzki, M. (red.). (2014). Krytyczny nurt zarządzania. Warszawa: Difin.
• Szczepański, J. (1961). Uwagi o przedmiocie i zadaniach socjologii pracy. W: B. Biegeleisen-Żelazowski, T. Tomaszewski, A. Sarapata, J. Rosner (red.), Jak pracuje człowiek. Z badań polskich socjologów, psychologów i ekonomistów. Warszawa: KIW.
• Szostak, P. (2021). Po świętach ludzie wylecą. Magazyn Wyborczej, Wolna Sobota, 2-3 stycznia.
• Tichy, N. M. (1974). Organizational Innovations in Sweden. Columbia Journal of World Business, Summer.
• Tobera, P., Tyszkiewicz, K., Janowska, Z., Piotrowski, S. (1987). Istota samorządnych grup pracowniczych. W: Samorządne grupy pracownicze - istota, uwarunkowania i wdrażanie. Łódź: TNOiK.
• Walczak-Duraj, D. (2013). Czy konieczny nowy paradygmat w humanizowaniu pracy i stosunków pracy. Humanizacja Pracy, 3.
• Wytyczne nr 28 Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21 sierpnia 1985 r. w sprawie zasad grupowej organizacji pracy wdrażanej w przedsiębiorstwach państwowych, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych 1985, nr 5, poz. 16.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.2758