Wpływ poziomu wiedzy o ubezpieczeniach społecznych na dodatkowe oszczędzanie na emeryturę w Polsce

• Autorzy: Sylwia Pieńkowska-Kamieniecka , Patrycja Kowalczyk-Rólczyńska , Joanna Rutecka-Góra

Warianty tytułu

Impact of social insurance knowledge on supplementary old-age saving in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przeanalizowano wpływ wiedzy osób indywidualnych o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym o systemie emerytalnym, na skłonność do gromadzenia dodatkowych oszczędności emerytalnych. Skorzystano z danych pochodzących z badania przeprowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w 2016 roku na reprezentatywnej próbie 1 030 Polaków. Stosując model regresji logistycznej i test niezależności chi-kwadrat, ustalono, że wraz z wyższym poziomem wiedzy o ubezpieczeniach społecznych zwiększa się również skłonność do oszczędzania. Ponadto, na poziom tej wiedzy wpływają źródła informacji, z których jest ona nabywana. Najwyższą wiedzę o ubezpieczeniach społecznych mają osoby, które pozyskują ją od rodziny i znajomych, z ZUS-u oraz z rozmów ze specjalistami. Uzyskane wyniki wydają się istotne dla wszystkich instytucji rynku finansowego, które oferują długoterminowe produkty oszczędnościowo-inwestycyjne, w szczególności dla zakładów ubezpieczeń na życie, których oferta w zakresie gromadzenia oszczędności na starość jest coraz bogatsza i które zatrudniają specjalistów edukujących potencjalnych ubezpieczonych.(abstrakt oryginalny)

EN

In the article we assess the impact of social insurance literacy and pension awareness on propensity to collect supplementary old-age savings. Having used the data from representative quantitative research conducted by Zakład Ubezpieczeń Społecznych in 2016 (N=1 030) and having applied logistic regression model with χ2 test of independence, we found that the higher the social insurance knowledge is, the higher the aptitude for additional pension saving is. Moreover, the social insurance literacy level is affected by the sources of information about the social security system. The highest knowledge was observed among people that are provided with information by family and friends, representatives of Social Insurance Institution (ZUS) and social security experts. The obtained results are important for financial institutions that provide individuals with long-term investment and savings products, in particular for life insurers that have a broad offer of retirement products and employ experts who can educate individual savers.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ubezpieczenia społeczne; System emerytalny; Oszczędności emerytalne; Ubezpieczenia na życie

EN

Social insurance; Pension schemes; Retirement savings; Life insurance

• Czasopismo: Wiadomości Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 4
• Strony: 79--100

Twórcy

autor

Sylwia Pieńkowska-Kamieniecka

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

autor

Patrycja Kowalczyk-Rólczyńska

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

autor

Joanna Rutecka-Góra

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Adiev D.M., Sanderson W.C., Scherbov S., The inverse relationship between life expectancy-induced changes in the old-age dependency ratio and the prospective old-age dependency ratio, "Theoretical Population Biology" 2019, No. 125.
• Anioła A., Gołaś Z., Zastosowanie wielowymiarowych metod statystycznych w typologii strategii oszczędnościowych gospodarstw domowych w Polsce, "Materiały i Studia. Narodowy Bank Polski" 2012, z. 282.
• Behrman J.R., Mitchell O.S., Soo C., Bravo D., Financial Literacy, Schooling, and Wealth Accumulation, "NBER Working Paper" 2010, No. 16452.
• Bowen C.F., Financial Knowledge Of Teens And Their Parents, "Financial Counseling and Planning" 2002, No. 13(2).
• Bucher-Koenen T., Financial Literacy and Private Old-Age Provision in Germany Evidence from Save 2008, "Mannheim Research Institute for the Economics of Aging" 2009, https://madoc. bib.uni-mannheim.de/2572/1/meadp_192_09.pdf [dostęp: 15.07.2021].
• Buchholtz S., Rutecka-Gora J., The Impact of Framing and Anchoring on Postponing Labour Market exit - evidence from Polish NDC+FDC Pension Scheme, "European Research Studies Journal" 2021, Vol. XXIV, Issue 2.
• Canova L., Rattazzi A.M.M., Webley P., The hierarchical structure of saving motives, "Journal of Economic Psychology" 2005, No. 26.
• Chłoń A., Gora M., Rutkowski M., Shaping Pension Reform in Poland: Security Through Diversity, "SP Discussion Paper" 1999, No. 9923, World Bank, Washington.
• Chłoń-Domińczak A., Chybalski F., Rutkowski M., The retirement age and the pension system, the labor market and the economy, "mBank-CASE Seminar Proceedings" 2021, No. 167.
• Chybalski F., Pensionable age vs cross-country diversity of economic activity of the near-elderly, "Journal of Economics, Finance and Administrative Science" 2021, Vol. 26, Issue 51.
• Cichowicz E., Rutecka-Gora J., Świadomość Polaków dotycząca dodatkowego oszczędzania na starość-próba oceny oraz identyfikacji niezbędnych działań, "Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje" 2017, nr 3, https://doi.org/10.33119/PPSSID.2017.38.3 [dostęp: 17.12.2021].
• Clark R., d'Ambrosio M., Saving for Retirement: The Role of Financial education, TIAA-CREF Institute Working Paper 4-070102-A 2002.
• Czapiński J., Gora M., Świadomość "emerytalna" Polaków. Raport z badania ilościowego, Publikacje Europejskiego Kongresu Finansowego, Warszawa 2016.
• Danieluk B., Zastosowanie regresji logistycznej w badaniach eksperymentalnych, "Psychologia Społeczna" 2010, tom 5, 2-3(14).
• Finansowy barometr ING, ING, Warszawa 2018, https://www.ing.pl/_fileserver/item/1124121 [dostęp: 15.07.2021].
• Finansowy barometr ING, ING, Warszawa 2019, https://www.ing.pl/_fileserver/item/1126898 [dostęp: 15.07.2021].
• Fisher P.J., Anong S., Relationship of Saving Motives to Saving Habits, "Journal of Financial Counseling and Planning" 2012, No. 23(1).
• Foster L., Young People and Attitudes towards Pension Planning, "Social Policy & Society" 2017, No. 16(1).
• Furnham A., Argyle M., The psychology of money, Routledge, New York 1998.
• Furnham A., Cheng H., 2019. Factors influencing adult savings and investments: Findings from a nationally representative sample, "Personality and Individual Preferences" 2019, No. 151.
• Gatnar E., Walesiak M., Analiza danych jakościowych i symbolicznych z wykorzystaniem programu R, CH Beck, Warszawa 2011.
• Gora M., Palmer E., NDC: The Generic Old-Age Pension Scheme, Progress and Challenges of Nonfinancial Defined Contribution Pension Schemes Volume 1: Addressing Marginalization, Polarization, and the Labor Market, [w:] Holzmann R., Palmer E., Palacios R., Sacchi S. [ed.], World Bank, Washington 2019, doi: 10.1596/978-1-4648-1453-2 [dostęp: 18.12.2021].
• Gora M., Rutecka J., Elastyczny system emerytalny a obecne i przyszłe potrzeby jego uczestników, "Ekonomista" 2013, nr 6, http://hdl.handle.net/20.500.12182/932 [dostęp: 10.12.2021].
• Góra M., System emerytalny, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• Gustman A.L., Steinmeier T.L., Imperfect Knowledge, Retirement and Saving, "NBER Working Paper" 2001, No. 8406, https://www.nber.org/system/files/working_papers/w8406/w8406.pdf [dostęp: 12.07.2021].
• Hadyniak B., Monkiewicz J., Fundusze emerytalne. II filar, Poltext, Warszawa 1999.
• Hosmer D.W., Lemeshow S., Applied Logistic Regression, Wiley, New York 2000. Jaime-Castillo A.M., Public opinion and the reform of the pension systems in Europe: the influence of solidarity principles, "Journal of European Social Policy" 2013, No. 23(4).
• Lee J.M., Sherman D., Savings Goals and Saving Behavior From a Perspective of Maslow's Hierarchy of Needs, "Journal of Financial Counseling and Planning" 2015, No. 26(2).
• Liberda B., Oszczędności gospodarstw domowych - analiza przekrojowa i analiza kohort, [w:] Długoterminowe oszczędzanie. Postawy, strategie i wyzwania, Rutecka-Góra J. [red.], Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2016.
• Lin C., Hsiao Y.-J., Yeh C.-Y., Financial literacy, financial advisors, and information sources on demand for life insurance, "Pacific-Basin Finance Journal" 2017, No. 43.
• Lindner F., Saving does not finance Investment: Accounting as an indispensable guide to economic theory, "IMK Working Paper" 2012, No. 100, http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:101:1-201211143729 [dostęp: 14.07.2021].
• Liu Z., Li W., Zhang T., Internet and private insurance participation, "International Journal of Finance & Economics" 28.08.2020.
• Lusardi A., Michaud P.-C., Mitchell O.S., Optimal Financial Knowledge and Wealth Inequality, "Journal of Political Economy" 2017, No. 125(2).
• Lusardi A., Mitchell O.S., Financial Literacy and Retirement Preparedness: evidence and Implications for Financial Education Programs, "Wharton Pension Research Council Working Papers" 2007, No. 568.
• Mączyńska A., Šebo J., Voicu S.D., Carlucci E., Christoff L., Christensen L., Deinema M., Hagen J., Herce J. A., Houdmont A., Gabaut L., Popova Y., Grange-Hansen L., Mešťan M., Naacke G., Nacheva D., Nava C., Joab M., Prache G., Rutecka-Gora J., Url T., Long-Term and Pension Savings. The Real Return. 2020 Edition, Better Finance, Brussels 2020.
• Maddala G.S., Ekonometria, PWN, Warszawa 2013.
• Marcinkiewicz E., Chybalski F., How to measure and compare pension expenditures in cross-country analyses? Some methodological remarks, "International Journal of Business and Management" 2014, Vol. II(4).
• Marcinkiewicz E., Uwarunkowania rozwoju dobrowolnych programów emerytalnych. Perspektywa makro- i mikroekonomiczna, Wydawnictwo Politechniki Łodzkiej, Łodź 2018.
• Marcinkiewicz E., Does the retirement saving motive foster higher savings? The evidence from the Polish household survey, "Business and Economic Horizons" 2018, No. 14(1).
• Marczak R., Przegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych, ZUS, Krakow, 7 marca 2018, https://www.zus.pl/documents/10182/1507934/02+- -+Robert+Marczak.pdf/b751258d-c30a-4c2d-bb16-42cd647fee71 [dostęp: 15.08.2021].
• Marczak R., Wiedza Polaków o systemie emerytalnym. Wyniki badań empirycznych, "Polityka Społeczna" 2016, nr 1.
• Międzypokoleniowe rozmowy o długach, raport dla Grupy KRUK, TNS Polska, Warszawa 2016.
• Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Gruszczyński M. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Mimura Y., Koonce J., Plunkett S.W., Pleskus L., Financial Information Source, Knowledge, and Practices of College Students from Diverse Backgrounds, "Journal of Financial Counseling and Planning" 2015, No. 26(1).
• Monticone C., How Much Does Wealth Matter in the Acquisition of Financial Literacy?, "The Journal of Consumer Affairs" 2010, No. 44(2).
• Nolan A., Doorley K., Financial Literacy and Preparation for Retirement, IZA DP 2019, No. 12187.
• OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, Paris 2016, www. oecd.org/finance/OECD-INFE-International-Survey-of-Adult-Financial-Literacy-Competencies. pdf [dostęp: 15.07.2021].
• Otwarte fundusze emerytalne w Polsce. Analiza działalności inwestycyjnej, finansów i decyzji członków, Chybalski F. [red.], CH Beck, Warszawa 2009.
• Owczarek D., Niski poziom wiedzy a wyrazista postawa Polaków wobec ubezpieczeń społecznych i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, "Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka" 2017, Nr 1.
• Pieńkowska-Kamieniecka S., Rutecka-Gora J., Kowalczyk-Rolczyńska P., Hadryan M., Readability, efficiency and costliness of individual retirement products in Poland, "Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy" 2021, No. 16(1), https://doi.org/10.24136/ eq.2021.002 [dostęp: 18.12.2021].
• Pieńkowska-Kamieniecka S., Walczak D., Schnabel R., Social insurance knowledge: implications for education, "Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka" 2021, nr 2.
• Prast H.M., van Soest A.H.O., Financial Literacy and Preparation for Retirement, "Intereconomics" 2016, No. 51(3).
• Prezentacja wyników "Badania świadomości i wiedzy ekonomicznej Polaków", NBP 2020. https:// www.nbp.pl/edukacja/badania/wiedza-ekonomiczna-polakow.pdf [dostęp: 12.07.2021].
• Rajan D., Aziz F., Manab N., Service Quality of Social Insurance Industry and Customer Satisfaction from Malaysian Perspective: Customer Knowledge as a Moderator, "International Academic Research Journal of Business and Technology" 2018, No. 4(1).
• Rutecka-Góra J., Bielawska K., Hadryan M., Kowalczyk-Rolczyńska P., Pieńkowska-Kamieniecka S., Zrozumiałość, przejrzystość i efektywność indywidualnych produktów emerytalnych w Polsce, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2020, https://doi.org/10.33119/978-83-8030-378- ostęp: 18.12.2021].
• Stanisz A., Modele regresji logistycznej. Zastosowanie w medycynie, naukach przyrodniczych i społecznych, StatSoft Polska, Krakow 2016.
• Świecka B., Grzesiuk A., Korczak D., Wyszkowska-Kaniewska O., Financial literacy and financial education. Theory and Survey, De Guyter Oldenbourg, Berlin 2019.
• Walczak D., Pieńkowska-Kamieniecka S., Gender Differences in Financial Behaviours, "Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics" 2018, No. 29(1).
• Warneryd K.-E., The psychology of saving. A study of economic psychology, Edward Elgar Publishing, Cheltenham 1999.
• Wiedza i postawy o ubezpieczeniach społecznych. Raport z badań, ZUS, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2016, https://www.zus.pl/documents/10182/44573/Raport+wiedza+system+eme rytalny/040bd2a1-094a-4d97-9d77-e0bddc19e845 [dostęp: 18.12.2021].
• Yuh Y., Hanna S. D., Which households think they save?, "Journal of Consumer Affairs" 2010, No. 44.
• Yunikawati N.A., Priambodo M.P., Puspasari E.Y., Istiqomah N., Is it Important for elementary School Students to Learn the Basics of Finance?, 'IRCEB International Research Conference on Economics and Business. KnE Social Sciences' 2021.
• Zaleśkiewicz T., Psychologia ekonomiczna, PWN, Warszawa 2015.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.33995/wu2021.4.6