Rola filozofii prawa w podejmowaniu decyzji sędziowskiej - rozważania w oparciu o filozofię Gustava Radbrucha

• Autorzy: Agata Dąbrowska

Warianty tytułu

The Importance of the Philosophy of Law in Judicial Decision - Considerations Based on the Philosophy of Gustav Radbruch

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł ma na celu poruszenie problematyki filozofii prawa i jej wpływu na kształtowanie decyzji sędziowskiej na tle filozofii Gustava Radbrucha. Niejednokrotnie w sposób nieświadomy to przyjmowana przez sędziego postawa filozoficzna wobec prawa determinuje sposób wykładni norm, co wpływa na decyzję finalną. Poprzez analizę filozofii Gustava Radbrucha i zestawienie jej z poglądami Hansa Kelsena dowiedzione zostanie, że poglądy filozoficzne sędziów nie pozostają bez znaczenia dla decyzji sędziowskiej. Do uwidocznienia wspomnianego problemu zostanie wykorzystana analiza artykułu Lona Fullera "sprawa grotołazów". Posłuży ona do przedstawienia zależności między przyjmowaniem pozytywistycznego paradygmatu a wykładnią formalistyczną, a także paradygmatów realistycznych lub prawonaturalnych a wykładnią antyformalistyczną. Zatem aby wykazać, że filozofia prawa jest czynnikiem wpływającym na decyzję sędziowską podjęte zostaną dwa zasadnicze problemy - przemiany myśli filozoficzno-prawnej pod wpływem wydarzeń historycznych oraz korespondencja między filozofią prawa a sposobem prowadzenia wykładni przez sędziów.(abstrakt oryginalny)

EN

This article aims to discuss the influence that personal views on philosophy of law held by individual judges exerts on their judicial decisions in a connection with philosophy of Gustav Radbruch. Commonly, the subconscious philosophical position held by the judge towards the law determines the statutory interpretation and, thus, the final decision. Through the juxtaposition of Gustav Radbruch's and Hans Kelsen's schools of thinking, it is proven that philosophical outlook of the judges is very much relevant for the process of making judicial decisions. Lon Fuller's notorious article "The Case of Speluncean Explorers" is used to illustrate the problem and demonstrate the causality between accepting the positivistic paradigm and the preference for formalistic interpretation of the law and, conversely, between the adherence to legal realism or naturalism and the preference for antiformalistic interpretation. Therefore, two key issues are introduced to prove the significance of philosophy of law for judicial decisions: the developments in philosophical and legal thought under the influence of law held by particular judges. historical events and the relationship between statutory interpretation and views on philosophy of law held by particular judges. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia prawa; Prawo naturalne; Podejmowanie decyzji; Orzecznictwo sądu; Sądownictwo

EN

Law philosophy; Natural law; Decision making; Judicial decision; Judicature

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 97 Varia
• Strony: 183--198

Twórcy

autor

Agata Dąbrowska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Arystoteles. 2012. Etyka nikomachejska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chauvin, Tatiana. 1999. "Sprawiedliwość: między celowością a bezpieczeństwem prawnym. Ewolucja poglądów Gustawa Radbrucha". Studia Iuridica 37: 15-39.
• Crowe, Jonathan. 2019. "Not-so-easy cases". Statute Law Rewiew 40(1): 79-82.
• Fuller, Lon Luvois. 1949. "The case of speluncean explorers". Harvard Law Review 62(4): 616-645.
• Haldemann, Frank. 2005. "Gustav Radbruch vs. Hans Kelsen: A Debate on Nazi Law". Ratio Jurisprudence 18(2): 162-178.
• Kelsen, Hans. 2014. Czysta teoria prawa. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Kosielińska-Grabowska, Urszula. 2008. "Idea sprawiedliwości u Gustawa Radbrucha". W Rozdroża sprawiedliwości we współczesnej myśli filozoficznoprawnej. Red. Bartosz Wojciechowski, Mariusz J. Golecki. 75-96. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kulesza, Witold. 2013. Crimen laesea iustitiae odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kurasz, Adriana. 2007. "Czy istnieje prawo naturalne?" Studia Ełckie 9: 35-51.
• Lipowicz, Agata. 2009. "Formalne i materialne gwarancje niezawisłości sędziowskiej jako element systemu praworządności demokratycznej". Homines Hominibus 5: 163-170.
• Łętowska, Ewa. 1993. "Dekalog dobrego sędziego". Gazeta Wyborcza (6-7 lutego): 5-8.
• Paulson, Stanley L. 1994. "Lon L. Fuller, Gustav Radbruch, and the 'positivist' theses". Law and Philosophy 13: 313-359.
• Radbruch, Gustav. 2009. Filozofia prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sanetra, Walerian. 2010. "Swoboda decyzji sędziowskiej z perspektywy Sądu Najwyższego". W Dyskrecjonalność w prawie - materiały XVIII Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Teorii i Filozofii Prawa. Red. Wiesław Staśkiewicz, Tomasz Stawecki. 34-52. Warszawa: LexisNexis Polska.
• Widłak, Tomasz. 2016. Fuller. Sopot: Horyzonty Filozofii Prawa.
• Widłak, Tomasz. 2019. "Egzemplaryzm sędziowski w literaturze prawniczej na przykładzie Sprawy Grotołazów L.L. Fullera". Prawo i literatura. Parerga. Red. Joanna Kamień, Jerzy Zajadło, Kamil Zeidler. 95-107. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Zajadło, Jerzy. Red. 2008. Co to są hard cases? Fascynujące ścieżki filozofii prawa. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Zajadło, Jerzy. 2016. Radbruch. Sopot: Horyzonty Filozofii Prawa.
• Zajadło, Jerzy. 2019. Minima iuridica Refleksje o pewnych (nie)oczywistościach prawniczych. Sopot: Arche, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Zajadło, Jerzy. Kamil Zeidler. 2021. Fascynujące ścieżki filozofii prawa 2. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Zalewska, Monika. 2015. "Czysta teoria wykładni prawa? Hans Kelsen - teoretyk i konstytucjonalista". Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty. Red. Tomasz Stawecki, Jan Winczorek. Wolters Kluwer Polska.
• Zalewska, Monika. 2018. "Does Hans Kelsen's Pure Theory of Law Support the Rule of Law and Democracy?" W Archiv fur Rechts- und Sozialphilosophie (ARSP-B) 161 The Rule of Law and Democracy. Red. Hirohide Takikawa. 203-215. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Zirk-Sadowski, Marek. 1998. Prawo a uczestniczenie w kulturze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Zirk-Sadowski, Marek. 2011. Wprowadzenie do filozofii prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/0208-6069.97.11