Wartości życiowe i ich bilans u osób starszych

• Autorzy: Ryszard Cibor

Warianty tytułu

Life Values and their Balance in the Elderly

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W okresie starzenia się i starości postawy wobec własnego życia nabierają szczególnego znaczenia (Straś-Romanowska, 2000). Nasila się wówczas tendencja do oglądania się wstecz i dokonywania bilansu życiowego, który zależy od stopnia realizacji celów, dojrzałości emocjonalnej i społecznej jednostki (rozumianej jako ład wewnętrzny) i jej aktualnej sytuacji życiowej (Susułowska, 1989). Perspektywy odrobienia ewentualnych zaległości są coraz mniejsze, o ile w ogóle możliwe. Trzeba zatem zaakceptować to, co się robiło, i co udało się osiągnąć. Eric Erikson (1968, s. 139) nazywa to zdolnością do integracji ego, która przejawia się między innymi w akceptacji swych wyborów oraz związanych z nimi sukcesów i porażek, "jako czegoś, co być musiało". Tak rozumiana integracja nie jest statyczna, uzyskana raz na zawsze, ale to proces dynamiczny, wspomagany przez punkty odniesienia i wsparcia, takie jak: wiedza naukowa, sztuka, koncepcje filozoficzne, systemy aksjologiczne czy religijne (por. Szczukiewicz, 1998). Zadowolenie z życia, jego akceptację można traktować zatem jako cel rozwojowy, znacząco wpływający na sposób przeżywania życia w okresie starzenia się i starości (por. Błachnio, 2002; Kowalik, 2000, 2001). Poziom zadowolenia z życia stanowi efekt bilansu psychologicznego, swoistej buchalterii psychologicznej, w której wyniku pojawia się poczucie satysfakcji (bilans pozytywny) bądź frustracji (bilans negatywny) (Cibor, 2000). Ocenie podlegają różne dziedziny, aspekty życia ("wymiary"), które dla określonego człowieka mogą być bardziej lub mniej ważne. Wymiary te tworzą u poszczególnych osób układy hierarchiczne; są dziedziny i sprawy ważniejsze, mniej ważne i całkiem nieistotne. Inne psychologiczne znaczenie ma niezadowolenie lub zadowolenie z tych wymiarów życia, które są dla jednostki znaczące, niż z tych, które są mało istotne bądź zupełnie nieważne. Na przykład jeżeli ktoś uznaje własne dzieci za wartość najwyższą w hierarchii swego sytemu wartości, to zadowolenie bądź niezadowolenie z nich będzie miało inne konsekwencje dla bilansu psychologicznego niż wówczas kiedy "własne dzieci" zajmują w hierarchii wartości pozycję niską lub nie mają dla danej osoby żadnego znaczenia (fragment tekstu)

EN

The article presents the results of research into the values hierarchy in the elderly. It also attempts to assess the participation of specific values in their psychological balance. It has been agreed that to shape a positive life balance in the elderly such values as 'family' and 'religious practice' have significant importance as they compensate for the negative assessment connected with physical condition, social usefulness and economic status(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ludzie starsi; Zadowolenie społeczeństwa; Psychologia jednostki

EN

Elderly people; Society satisfaction; Individual psychology

• Czasopismo: Chowanna
• Rocznik: 2008
• Tom: 1(30)
• Strony: 93--105

Twórcy

autor

Ryszard Cibor

• Wyższa Szkoła "Humanitas" w Sosnowcu

Bibliografia

• Banach Cz., 2002: Człowiek wobec wyzwań globalizacji i transformacji ustrojowej w Polsce. W: Pedagogika wobec zagrożeń kryzysów i nadziei. Red. T. Borowska. Kraków.
• Bauman Z., 2004: Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika. Warszawa.
• Bocheński J.M., 1992: Sto zabobonów. Kraków.
• Bosmans P, 1997: Miłość sprawia codziennie cuda. Warszawa.
• Czyżewski T., 1967: Filozofia na rozdrożu. Analizy metodologiczne. Warszawa. Dziewiecki M., 2000: Zasady wychowania w abstynecji. "Eleuteria", nr 1.
• Gajda J., 1995: Wychowywać do prawdy? Lublin.
• Galarowicz J., 1992: Na ścieżkach prawdy. Kraków.
• Głuszyński J., 1983: Wartości a wychowanie. "Chowanna", T. 2.
• Gordon T., 1995: Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa.
• Homplewicz J., 1996: Etyka pedagogiczna. Warszawa.
• Homplewicz J., 2000: Etyka pedagogiczna. Warszawa.
• Jan Paweł II, 1980: Audiencja dla uczestników XII Krajowego Zjazdu Włoskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Katolickich. Watykan, 7grudnia 1979. "L'Osservatore Romano", nr 2.
• Jan Paweł II, 1991: Orędzie na XVIII Światowy Dzień Pokoju (1 stycznia 1985). W: Wy jesteście moją nadzieją. Wybór wypowiedzi Ojca Świętego Jana Pawła II do młodzieży. Warszawa.
• Jan Paweł II, 1998: List do młodych, 7.
• Jastrzębski J. 2004: Spór o wartości w epoce globalizacji. W: Wychowanie ku wartościom. Red. A. Szeląg. Kraków.
• Kocowski T, 1991: Szkice z teorii twórczości i motywacji. Red. H. Sękowa, A. Tokarz. Kraków.
• Kotarbiński T., 1937: Czynniki kształtujące metodę myśliciela. W: Kultura i nauka. Warszawa.
• Krzysteczko H., 1995: Osobowość. W: Psychologia osobowości. Red. J. Makselon. Kraków.
• Łobocki M., 1993: Pedagogika wobec wartości. W: Kontestacje pedagogiczne. Red. B. Sliwerski. Kraków.
• Mariański J., 2003: Socjalizacja religijna i moralna w rodzinie współczesnej - stan aktualny i perspektywy. W: Pedagogika pastoralna. Red. M. Marczewski.Lublin.
• Mastalski J., 2002: Zarys teorii wychowania. Kraków.
• Mastalski J., 2005: Syndromy wychowawcze w dobie kryzysu wartości. W: Materiały z sympozjum "Wartości w wychowaniu". Miejsce Piastowe.
• Mastalski J., 2006: Szkolne interakcje zaburzające skuteczne wychowanie. Kraków. Mezzena G., 1995: Rodzice i dzieci. Kraków.
• Misztal M., 1980: Problematyka wartości w socjologii. Warszawa.
• Olbrycht K., 2000: Dlaczego boimy się wartości w wychowaniu. "Edukacja i Dialog", nr 2.
• Ostrowska U., 2002: Relacje interpersonalne jako problem edukacyjny. W: Aksjologiczne aspekty relacji interpersonalnych w edukacji. Red. U. Ostrowska. Kraków.
• Stróżewski W. 1965: Filozofia wartości. "Znak", nr 4.
• Stróżewski W. 1992: W kręgu wartości. Kraków.
• Tarnowska B., 2002: Etyka zawodu nauczyciela. "Wychowawca", nr 2.
• Tischner J. 1982: Myślenie według wartości. Kraków.
• Wojtyła K., 1979: Poezje i dramaty. Kraków.
• Wojtyła K., 1985: Osoba i czyn. Kraków.
• Wrońska K, 1999: Karola Wojtyły personalistyczna filozofia wychowania. W: Wychowanie na rozdrożu. Red. F. Adamski. Kraków.
• Wrońska K., 2000: Osoba i wychowanie. Kraków.
• Zurakowski B., 1999: Wychowanie do wyboru wartości. W: Wychowanie na rozdrożu. Red. F. Adamski. Kraków.