Krystalizacja struktury przestrzennej Krakowa na kanwie zieleni

• Autorzy: Bożena Degórska

Warianty tytułu

Enhancement of Cracow Spatial Structure Based on Green Areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Żywiołowy rozwój zabudowy oraz inne negatywne czynniki, których oddziaływanie kumuluje się na obszarze dużego miasta zagrażają zarówno funkcjonowaniu systemu przyrodniczego i jakości życia, jak i konkurencyjności ośrodków w europejskiej i światowej przestrzeni metropolitalnej. Nie spełniające oczekiwań części mieszkańców standardy życia w bardzo intensywnie zabudowanej przestrzeni, ograniczany dostęp do terenów zieleni i ich uszczuplanie oraz ogólnie niska jakość środowiska stają się jednym z czynników dezurbanizacji, ujawniającej się uruchomieniem procesów depopulacji, a niekiedy osłabienia gospodarczego. W takiej sytuacji jednym z podstawowych warunków koniecznych do osiągnięcia trwałej i zrównoważonej struktury przestrzennej jest zabezpieczenie przed degradacją obszarów przyrodniczych o ważnych funkcjach ekologicznych i rewitalizacja wybranych zdegradowanych fragmentów miasta ukierunkowana na kształtowanie przyrodniczych terenów otwartych. W miastach o znacznym udziale gruntów niezabudowanych, do jakich należy większość dużych ośrodków miejskich na terenie Polski, w tym także Kraków i Warszawa, cel ten można osiągnąć przez wyznaczenie terenów trwale wyłączonych z zabudowy, tworzących wielofunkcyjny i terytorialnie spójny układ przestrzenny. Funkcję taką powinna pełnić sieć ekologiczna (sieć przyrodniczych terenów otwartych), zapewniająca stabilność ekologiczną ekosystemom w warunkach stresu miejskiego, a człowiekowi biologiczną podstawę życia w mieście. (fragment tekstu)

EN

The major aim of this analysis is to determine the optimal pattern of green areas in Cracow. In the first version thereof it was taken into account to create the wide green belt out- side the most urbanized parts of Cracow. However, the confrontation with the urban policy showed that there is only a possibility to create the narrow green belt within the outer zone of the city. The western wedge of green areas as well as river valleys are believed to be the basis of green structures. In this system the Vistula River Ecological Corridor, being of European significance, takes the role of a main axis. Apart from areas under legal protection, city parks and relatively small forest areas great significance is also attributed to the river parks. Not only this fundamental structure but also other corridors and smaller green spots build the Ecological Stability Network of Cracow, which on the other hand should be protected against the urban sprawl. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Struktura przestrzenna; Krajobraz miasta; Przestrzenne zagospodarowanie miasta; Ochrona terenów zielonych

EN

Spatial structure; City landscape; Town spatial development; Protection of green areas

• Czasopismo: Biuletyn Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 245
• Strony: 70--84

Twórcy

autor

Bożena Degórska

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN w Warszawie

Bibliografia

• Bogdanowski J., 1979, Warownie i zieleń Twierdzy Kraków. Wyd. Literackie Kraków.
• Bogdanowski J., Łuczyńska-Bruzda A., Novak Z., 1979, Architektura krajobrazu. PWN, Warszawa.
• Böhm A., 2001, Parki rzeczne w krajobrazie Krakowa. Architektura Krajobrazu, 2-3, s. 17-22.
• Chmielewski J. M., Węcławowicz G., Bartoszczuk W., Brzosko-Sermak A., Degórska B., Wesołowska J., 2010, Projekt zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa (w opracowaniu).
• Constanza R., d'Arge R., de Froot R., Farber S., Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem S., O'Neil R., Paruelo J., Raskin R. G., Sutton P., van de Belt M., 1997, The Value of the World's Ecosystem Services and Natura1 Capital. Naturę 387, s. 253-260.
• Degórska B., 2003, Przyrodniczy system terenów otwartych jako element stabilizujący strukturę przestrzenną obszarów metropolitarnych, [w:] Społeczno-gospodarcze i przyrodnicze aspekty ładu przestrzennego, Z. Zioło, T. Ślęzak (red.). Biuletyn KPZK PAN, z. 205, Warszawa, s. 207-219.
• Degórska B., 2007, Spontaniczny rozwój zabudowy na obszarze metropolitalnym Warszawy jako przykład istotnego problemu planowania przestrzennego, [w:] Planowanie przestrzenne - szanse i zagrożenia społeczno-środowiskowe, S. Kozłowski, P. Legutko-Kobus (red.). KUL, s. 292-311.
• Degórska B., Deręgowska A., 2008, Zmiany krajobrazu Obszaru Metropolitalnego Warszawy na przełomie XX i XXI wieku. Atlas Warszawy, nr 10, IGiPZ PAN.
• Graczyk A., 1996, Straty w gospodarce leśnej spowodowane zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego, [w:] Ekonomiczna wycena środowiska przyrodniczego, G. Andersen, J. Śleszyński (red.). Ekonomia i Środowisko, Białystok, s. 95-109.
• Kudłek, J., Pępkowska A., Walasz K., Weiner J., 2005, Koncepcja ochrony różnorodności biotycznej miasta Krakowa. InoŚ, UJ, Kraków.
• Mumford L., 1961, The City in History. Harcourt, Brace & World, New York.
• Ravetz J., 2000, City Region 2020. Integrated Planning for a Sustainable Invironment. Earthscan Publications Ltd, London.
• Ryszkowski L., 2005, Znaczenie funkcjonalnej analizy krajobrazu dla zagospodarowania przestrzennego, [w:] Ochrona środowiska w gospodarce przestrzennej, L. Ryszkowski, A. Kędziora (red.). PRODRUK, Poznań, s. 49-72.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, Urząd Miasta Krakowa, 2003.
• Szwałko P., 2005, Parki rzeczne. Poradnik ochrony dziedzictwa wodnego. Fundacja Partnerstwa dla Środowiska Kraków, s. 31-38.
• Tołwiński T., 1963, Urbanistyka, t. III: Zieleń w urbanistyce. PWN, Warszawa.
• Walasz K., 2003, Program działań na rzecz środowiska Krakowa. Biuletyn PKE, 5, s. 24-28.
• Zając S., Kwiecień R., 1998, Ekonomiczne aspekty zrównoważonego rozwoju leśnictwa. Materiały i dokumenty. T. II, cz. 1, Wyd. AR-W. A. Grzegorczyk, s. 79-91.