Pieniądz jako towar fikcyjny - utopia liberalizmu według Karla Polanyiego

• Autorzy: Jan Kozubowski

Warianty tytułu

Money as a Fictitious Commodity - Liberal Utopia According to Karl Polanyi

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ideologiczność liberalizmu najlepiej można zobrazować na przykładzie fikcyjności pieniądza towarowego. Chociaż teoria Polanyiego dotycząca pieniądza jako towaru fikcyjnego nie została kompleksowo opracowana przez jego komentatorów, w ramach teoretycznej recepcji tej idei można wyróżnić dwa nurty interpretacyjne. Pierwszy z nich tworzą autorzy analizujący fragmenty Wielkiej transformacji, w których Polanyi dekonspiruje ortodoksyjną ideologię postrzegającą pieniądz jako towar. Kluczowe znaczenie ma w tym kontekście analiza historyczna systemu waluty złotej. Drugi nurt "uwspółcześnia" analizę Polanyiego, wskazując, że współczesne rynki finansowe są najlepszym przykładem utowarowienia pieniądza. Niniejszy artykuł będzie próbą połączenia tych dwóch perspektyw, na wstępie zrekonstruuję więc teorię pieniądza jako to-waru fikcyjnego, w dalszej części postaram się zaaplikować narzędzia teoretyczne Polanyiego i innych przedstawicieli czartyzmu do analizy współczesnego kapitalizmu. Omawiane perspektywy - teoretyczną (historyczną) i praktyczną (współczesną) - łączy wspólna podstawa: obie wskazują, że liberalizm gospodarczy traktuje pieniądz jak rzecz - towar mający pewną wartość wewnętrzną. (fragment tekstu)

EN

This article concerns Karl Polanyi's theory of money as a fictitious commodity and its importance for understanding liberal ideology. According to the Hungarian economist, money is not a commodity but a social relation between the debtor and the creditor. Therefore, the complete commodification of money is part of a liberal utopia, as it is associated with a counter-movement and an economic crisis, two processes that make impossible the constitution of a market society. The author analyzes the problem of counter-movement through the prism of Karl Mannheim's theory of utopia and ideology. The final part of the article deals with the problem of economic crises, Polanyi's views on the nature of economic breakdown are compared with contemporary reflection on the role of money in financial markets. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Pieniądz; Liberalizm; Filozofia ekonomii; Poglądy filozoficzne

EN

Money; Liberalism; Philosophy of economics; Philosophical thought

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2020
• Tom: 23
• Numer: nr 3
• Strony: 21--36

Twórcy

autor

Jan Kozubowski

• University of Warsaw

Bibliografia

• Benedict, R. (2007). Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki. W: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper (red.), Świat człowieka, świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (s. 372-402). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Block, F. (2016). The Contradictory Logics of Financialization: Bringing Together Hyman Minsky and Karl Polanyi. Politics & Society, 44(1), 3-13.
• Block, F., & Somers, M. (2020). Karl Polanyi. Krytyka wolnorynkowego fundamentalizmu. Poznań: Wydawnictwo Ekonomiczne "Heterodox".
• Codere, H. (1968). Money-exchange systems and a theory of money. Man, 3(4), 557-577.
• Commons, J. (1959). Institutional economics; Its place in political economy. Madison: University of Wisconsin Press.
• Dalton, G. (1961). Economic theory and primitive society. American Anthropologist, 63(1), 1-25.
• Drucker, P. F. (1993). Concept of the Corporation. New York: Routledge.
• Ferguson, S. (2018). Money's Laws of Motion. https://arcade.stanford.edu/blogs/moneys-laws-motion
• Graeber, D. (2018). Dług. Pierwsze pięć tysięcy lat. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Ingham, G. (2013). The Nature of Money. Cambridge: Polity Press.
• Jessop, B. (2019). A Polanyian paradox: Money and credit as fictitious commodities, financialization, finance-dominated accumulation, and financial crises. W: R. Atzmüller, B. Aulenbacher, U. Brand, F. Décieux, K. Fischer, B. Sauer (red.), Capitalism in Transformation: Movements and Counter-movements in the 21st Century (s. 79-90). Cheltenham: Edward Elgar Pu-blishing.
• Kassner, M. (2019). Pragmatyzm i radykalny liberalizm. Studium filozofii politycznej Johna Deweya. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Keynes, J. M. (2013). Treatise on money: Pure theory of money. Vol. I. London: Routledge.
• Kozubowski, J. (2018). Ciągłość czy zerwanie? Przyczynek do rozważań na temat historii polskiej myśli socjalistycznej XIX wieku. Praktyka Teoretyczna, 29(3), 51-77.
• Kregel, J. (2012). Regulating the financial system in a Minskyian perspective. http://bibliotecadigital.fgv.br/dspace;/bitstream/handle/10438/16283/Panel 4 - Jan Kregel_0.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Lewicki, M. (2019). Społeczne życie hipoteki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Macleod, H. D. (1866). The Theory and Practice of Banking. Vol. I. London: Longmans, Green, Reader & Dyer.
• Mannheim, K. (2008). Ideologia i utopia (J. Miziński, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Marks, K. (1951). Kapitał, t. 1. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Maucourant, J. (1995). The substantive economy of money: Karl Polanyi in the tradition of "old institutionalism". https://halshs.archives-ouvertes.fr/file/ index/docid/569422/filename/WP_Walras_nA_177.pdfHal
• Mazzucato, M. (2018). The value of everything: Making and taking in the global economy. New York: PublicAffairs.
• Mellor, M. (2010). The future of money: From financial crisis to public resource. London: Pluto Press.
• Mill, J. S. (1885). Principles of political economy. London: Longmans, Green, & Co.
• Polanyi, K. (1957). Aristotle discovers the economy. W: K. Polanyi, C. M. Arensberg, H. W. Pearson (red.), Trade and market in the early empires: Economies in history and theory (s. 64-96). Glencoe: Free Press and Falcon's Wing Press.
• Polanyi, K. (1977). The Livelihood of Man. New York: Academic Press.
• Polanyi, K. (2010). Wielka transformacja (M. Zawadzka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Savevska, M. (2019). The fictitious commodification of money and the Euro experiment. Culture, Practice & Europeanization, 4(1), 29-42.
• Schumpeter, J. A. (2006). History of economic analysis. London: Routledge.
• Seccareccia, M., & Correa, E. (2015). Supra-National Money and the Euro Crisis: Lessons from Karl Polanyi. Forum for Social Economics, 46(3), 1-23. https://doi.org/10.1080/07360932.2015.1075896
• Simmel, G. (2012). Filozofia pieniądza (A. Przyłębski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Skrzypek, M. (1992). Rozwój teorii fetyszyzmu od De Brossesa do Freuda. W: Ch. de Brosses, O kulcie fetyszów (M. Skrzypek, tłum.) (s. VII-XXX). Warszawa: PAN.
• Strange, S. (1997). Casino Capitalism. Manchester: Manchester University Press.
• Walter, T., & Wansleben, L. (2020). How central bankers learned to love financialization: The Fed, the Bank, and the enlisting of unfettered markets in the conduct of monetary policy. Socio-Economic Review, 18(3), 625-653. https://doi.org/10.1093/ser/mwz011
• Wennerlind, C. (2001). Money talks, but what is it saying? Semiotics of money and social control. Journal of Economic Issues, 35(3), 557-574.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/1899-2226.23.3.02