Przegląd wybranych badań nad moralnością podatkową : wpływ moralności na rozmiary luk podatkowych

• Autorzy: Adam Kędrzyński

Warianty tytułu

A Review of Selected Studies on Tax Morality : the Impact of Morality on the Size of Tax Gaps

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejsze opracowanie ma na celu (1) wykazanie, że moralność podatkowa posiada wpływ na wielkość luk podatkowych (tax gaps), określenie skali tego wpływu wymaga jednak dalszych badań empirycznych. Luki podatkowe stanowią różnicę między potencjalnymi a rzeczywistymi wpływami podatkowymi. Pierwszy poboczny cel to (2a) dostrzeżenie licznych trudności metodologicznych przy tego typu badaniach i otwarcie szerszej dyskusji nad tymi zagadnieniami. Drugi cel dodatkowy to ukazanie, że w świetle dotychczasowych wyników i trendów wydaje się zasadne (2b) skierowanie uwagi badaczy na problemy sprawiedliwości proceduralnej. Dotychczas w ekonomii częściej analizowano sprawiedliwość dystrybutywną. (fragment tekstu)

EN

It is commonly stated that the behavioral aspect is problematic for economists. Nevertheless, a large strand of the literature on the topic exists, and it is high time we started making use of this fact. Using a simple literature review, the article presents some of the recent psychological discoveries from the fields of social psychology and behavioral economics that can be applied to macroeconomics in the context of estimating and reducing tax gaps (aim 1). Also, some fundamental methodological issues (aim 2a) and ethical distinctions between different mean-ings of procedural justice are raised (aim 2b). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Moralność; Luka podatkowa; Opodatkowanie

EN

Morality; Tax gap; Taxation

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2020
• Tom: 23
• Numer: nr 4
• Strony: 65--80

Twórcy

autor

Adam Kędrzyński

• University of Lodz

Bibliografia

• Allingham, M. G. & Sandmo, A. (1972). Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis. Journal of Public Economics, 1(3/4), 323-338. https://doi.org/10.1016/0047-2727(72)90010-2
• Alm, J. & Torgler, B. (2006). Culture differences and tax morale in the United States and in Europe. Journal of Economic Psychology, 27(2), 224-246. https://doi.org/10.1016/j.joep.2005.09.002
• Andreoni, J., Erard, B. & Feinstein, J. (1998). Tax compliance. Journal of Eco-nomic Literature, 36(2), 818-860.
• Antonides, G. & Robben, H. S. J. (1995). True positives and false alarms in the detection of tax evasion. Journal of Economic Psychology, 16(4), 617-640. https://doi.org/10.1016/0167-4870(95)00027-4
• Ariely, D. (2017). Szczera prawda o nieuczciwości (A. Nowak-Młynikowska, tłum.). Sopot: Smak Słowa.
• Becker, G. S. (1968). Crime and punishment: An economic approach. Journal of Political Economy, 76(2), 169-217.
• Braak, H. van de. (1983). Taxation and tax resistance. Journal of Economic Psy-chology, 3(2), 95-111. https://doi.org/10.1016/0167-4870(83)90067-3
• Braithwaite, V. (2003). Dancing with tax authorities: Motivational postures and non-compliant actions. W: V. Braithwaite (red.), Taxing Democracy: Understanding tax avoidance and tax evasion (s. 15-39). London: Routledge.
• Carlsmith, K. M., Wilson, T. D. & Gilbert, D. T. (2008). The paradoxical consequences of revenge. Journal of Personality and Social Psychology, 95(6), 1316-1324. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0012165
• Carnes, G. A. & Englebrecht, T. D. (1995). An Investigation of the Effect of Detection Risk Perceptions, Penalty Sanctions, and Income Visibility on Tax Compliance. The Journal of the American Taxation Association, 17(1), 26-41.
• Cialdini, R., Goldstein, N. & Martin, S. (2017). Tak! 60 sekretów nauki perswazji (M. Lipa, tłum.). Warszawa: MT Biznes.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O. L. H. & Ng, K. Y. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of the organizational research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425-445. https://doi.org/10.1037/0021-9010.86.3.425
• Cowell, F. A. (1992). Tax evasion and inequity. Journal of Economic Psychology, 13(4), 521-543. https://doi.org/10.1016/0167-4870(92)90010-5
• Cummings, R. G., Martinez-Vazquez, J., McKee, M. & Torgler, B. (2009). Tax morale affects tax compliance: Evidence from surveys and an artefactual field experiment. Journal of Economic Behavior & Organization, 70(3), 447-457. https://doi:10.1016/j.jebo.2008.02.010
• Dorobek, G. (2013). Uogólniona jakościowa teoria informacji w zastosowaniu do wybranych zagadnień filozoficznych. Kielce: Perpetuum Mobile.
• Elffers, H. (2000). But Taxpayers Do Cooperate! W: M. Van Vught, M. Snyder, T. R. Tyler and A. Biel (red.), Cooperation in Modern Society. Promoting the Welfare of Communities, States and Organizations (s. 184-194). Lon-don: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203354254
• Frey, B. S. (1992). Economics as a Science of Human Behaviour. Boston-Dordrecht-London: Kluwer Academic Publishers.
• Gorazda, M. (2019). Sprawiedliwość podatkowa. W: T. Kwarciński, A. Wincewicz-Price (red.), Metaekonomia II. Zagadnienia z filozofii makroekonomii (s. 316-347). Kraków: Copernicus Center Press.
• Hayek, F. von. (1974). The Pretence of Knowledge. From Nobel Lectures, Economics 1969-1980. https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/1974/hayek/lecture/
• Hernandez, M., Jamison, J., Korczyc, E., Mazar, N. & Sormani, R. (2017). Applying Behavioral Insights to Improve Tax Collection. Experimental Evidence from Poland. Washington, DC: The World Bank.
• Jackson, B. R. & Milliron, V. (1986). Tax compliance research: Findings, problems, and prospects. Journal of Accounting Literature, 5, 125-165.
• Jost, J. T. & Kay, A. C. (2010). Social justice. W: S. T. Fiske, D. T. Gilbert, & G. Lindzey (red.), Handbook of social psychology (s. 1122-1165). New York: John Wiley and Sons.
• Kahneman, D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym (P. Szymczak, tłum.). Poznań: Media Rodzina.
• Kahneman, D. & Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk. Econometrica, 47(2), 263-291.
• Kahneman, D. & Tversky, A. (1992). Advances in Prospect Theory: Cumulative Rep-resentation of Uncertainty. Journal of Risk and Uncertainty, 5(4), 297-323.
• Kelm, R. (2020). Determinanty luki w dochodach z podatku VAT w krajach Unii Europejskiej 2000-2016. Zeszyty Naukowe IEEF, 3, Łódź: IEEF.
• Kirchler, E. (2007). The Economic Psychology of Tax Behaviour. Cambridge: Cambridge University Press.
• Long, S. & Swingen, J. (1991). The Conduct of Tax-Evasion Experiments: Validation, Analytical Methods, and Experimental Realism. W: P. Webley, H. Robben, H. Elffers and D. Hessing (red.), Tax Evasion: An Experimental Approach (s. 128-138). Cambridge: Cambridge University Press.
• Luka podatkowa w VAT - jak to zwalczać? Raport PwC. (2014). Warszawa: PwC. https://www.pwc.pl/pl/publikacje/2014/luka-podatkowa-w-vat-jak-to-zwalczac.html
• Niesiobędzka, M. (2009). Relacje podatnik-państwo jako predyktory moralności podatkowej. Psychologia Społeczna, 4/3(11), 123-132.
• Niesiobędzka, M. (2016). Wpływ perspektywy, prawdopodobieństwa kontroli skarbowej i moralności podatkowej na zachowanie podatników. Studia Psychologiczne, 54(1), 55-66.
• Nikulin, D. (2020). Tax Evasion, Tax Morale, and Trade Regulations: Company-Level Evidence from Poland. Entrepreneurial Business and Economics Review, 8(1), 111-125.
• Pasternak-Malicka, M. (2013). Mentalność i moralność podatkowa a reakcje gospodarstw domowych na obowiązek podatkowy. Modern Management Re-view, 18(20), 87-98.
• Persson, T. & Tabellini, G. (2005). The economic effects of constitutions. Cambridge: The MIT Press.
• Robinson, P. H. & Kurzban, R. (2007). Concordance and conflict in intuitions of justice. Minnesota Law Review, 91(654), 1829-1907.
• Schmölders, G. (1960). Das Irrationale in der öffentlichen Finanzwirtschaft. Frankfurt: Suhrkampf.
• Schneider, F. (2012). The Shadow Economy and Work in the Shadow: What Do We (Not) Know? Discussion Paper 6423(2012). Bonn: Institute for the Study of Labor
• Soto, J. H. de (2006). Spór metodologiczny (Methodenstreit) Szkoły Austriackiej (J. Lewiński, M. Zieliński, tłum.). www.mises.pl/280
• Stiglitz, J. E. (1985). The general theory of tax avoidance. National Tax Journal, 38, 325-337.
• Study to Quantify and Analyse the VAT Gap in the EU-25 Member States. (2009). London: Reckon LLP.
• Szara strefa w Polsce. (2020). Warszawa: EY. https://assets.ey.com/content/dam/ey-sites/ey-com/en_pl/topics/eat/pdf/03/ey-szara-strefa-w-polsce-final.pdf
• Szymański, D. (2020). Uszczelnienie VAT się zacięło. "Doszliśmy do ściany". Business Insider, 20 lutego. https://businessinsider.com.pl/firmy/podatki/luka-podatkowa-vat-w-2019-r-slawomir-dudek-uszczelnienie-podatkow-w-polsce/ttmrbt5
• Taleb, N. N. (2019). Na własne ryzyko. Ukryte asymetrie w codziennym życiu (A. Unterschuetz, M. Krzak, tłum.). Poznań: Zysk i S-ka.
• Tax Morale: What Drives People and Businesses to Pay Tax? (2019). Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/f3d8ea10-en
• Thaler, R. H. (2018). Zachowania niepoprawne. Tworzenie ekonomii behawioralnej (J. Konieczny, tłum.). Poznań: Media Rodzina.
• The Concept of Tax Gaps. Report II: Corporate Income Tax Gap Estimation Method-logies. (2018). Bruksela: FISCALIS Tax Gap Project Group (FPG/041). https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/161065/Part II _ Estimation Methodologies.pdf
• Torgler, B. (2003). Tax Morale and Institutions, Working Paper 09(2003). Zürich: Center for Research in Economics, Management and the Arts. https:// doi.org/10.2139/ssrn.663686
• Voigt, S. (2013). How (Not) to Measure Institutions. Journal of Institutional Economics, 9(1). https://doi.org/10.2139/ssrn.1336272
• Wenzel, M. (2004). An analysis of norm processes in tax compliance. Journal of Economic Psychology, 25(2), 213-228. https://doi.org/10.1016/S0167-4870(02)00168-X
• Wojciszke, B. (2019). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Załuski, W. (2009). Ewolucyjna filozofia prawa. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/1899-2226.23.4.04