Zasada proporcjonalności reakcji państwa na naruszenie prawa - rozważania na kanwie problematyki zbiegu reżimów odpowiedzialności administracyjnej i karnej

• Autorzy: Maciej Hadel

Warianty tytułu

The Principle of Proportionality of the State's Reaction to a Breach of the Law - Considerations in the Context of the Matter of the Convergence of the Administrative and Criminal Liability Regimes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Problematyka prawnego charakteru sankcji administracyjnych (w szczególności administracyjnych kar pieniężnych, immanentnie związanych również z istotą odpowiedzialności administracyjnej) od wielu lat budzi zainteresowanie doktryny zarówno prawa administracyjnego, jak i prawa karnego. Stanowiska przedstawicieli doktryny obu tych dziedzin prawa w tym zakresie wykazują pewne rozbieżności (wynikają one z naturalnych, historycznie uwarunkowanych odrębności między prawem administracyjnym i prawem karnym), co jest potęgowane również po części przez brak spójności orzeczniczej sądownictwa konstytucyjnego oraz samego ustawodawcy, który z roku na rok kreuje kolejne typy administracyjnych kar pieniężnych, nie biorąc jednocześnie pod uwagę doktrynalnej poprawności. Nie ulega wątpliwości, że podstawowym problemem w tym zakresie jest kwestia przesądzenia dopuszczalności kumulacji sankcji administracyjnych i penalnych (tj. zbiegu obu typów reżimów odpowiedzialności represyjnej) w kontekście zakazu ne bis in idem oraz zasady proporcjonalności. Kwestie te poprzedzą rozważania dotyczące ogólnego umiejscowienia reżimu odpowiedzialności administracyjno-karnej w systemie prawa oraz czynników determinujących represyjny charakter danego typu sankcji, w ramach swoistego testu represyjności. Powyższe zostanie osadzone w szerszym kontekście orzeczniczym (Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Najwyższego Sądu Administracyjnego, Trybunału Sprawiedliwości UE). (abstrakt oryginalny)

EN

The issue of the legal nature of administrative sanctions (particularly administrative fines, inherently also related to the essence of administrative liability) has aroused the interest of the legal doctrine in both administrative law and criminal law for many years. The doctrinal point of view of both of these branches of law in this respect demonstrate certain differences (they arise from natural, historically conditioned differences between administrative law and criminal law), which is also partly aggravated by the lack of consistency of the case law of the constitutional judicature and the legislator itself, which creates successive types of administrative fines from year to year without simultaneously taking into account doctrinal correctness. There is no doubt that the fundamental problem in this respect is the matter of prejudging the admissibility of combining administrative and penal sanctions (i.e. the coincidence of the two types of regime of repressive liability) in the context of the ne bis in idem principle and the principle of proportionality. These matters are preceded by considerations regarding the general position of the administrative/ penal liability regime in the system of law and the factors determining the repressive nature of the given type of sanction, as part of a kind of test of repressiveness. The above will be set in a broader context of the case law (of the Constitutional Tribunal, Supreme Court, Supreme Administrative Court and Court of Justice of the EU). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sankcje administracyjne; Odpowiedzialność karna

EN

Administrative sanction; Criminal liability

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 3
• Strony: 58--67

Twórcy

autor

Maciej Hadel

• Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury, aplikant

Bibliografia

• Błachnio-Parzych A., Zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjno-karnej jako zbieg reżimów odpowiedzialności represyjnej, Warszawa 2016.
• Hadel M., Zakład usług publicznych. Studium administracyjnoprawne, Warszawa 2020.
• Jaworowicz-Rudolf A., Funkcje sankcji administracyjnej i odpowiedzialności administracyjnej w ochronie środowiska, Warszawa 2012.
• Lang W., Struktura odpowiedzialności prawnej, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika" 1968/31.
• Marek A., Istota i zasady odpowiedzialności za wykroczenia - na tle ustawy o przekazaniu niektórych drobnych przestępstw do orzecznictwa karno-administracyjnego, "Palestra" 1967/5.
• Niżnik-Dobosz I., Aksjologia sankcji w prawie administracyjnym [w:] Sankcje administracyjne, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011.
• Nowicki H., Sankcje administracyjne [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 7, Prawo administracyjne materialne, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2017.
• Radecki W., Wprowadzenie. Miejsce prawa wykroczeń w systemie prawa [w:] M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2016.
• Szumiło-Kulczycka D., Prawo administracyjno-karne, Kraków 2004.
• Szumiło-Kulczycka D., Czarnecki P., Balcer P., Leszczyńska A., Analiza obrazu normatywnego deliktów administracyjnych, Warszawa 2016.
• Waltoś S., Kolizja postępowania karnego i karno-administracyjnego, "Palestra" 1961/12.
• Wincenciak M., Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008.
• Wróbel W., Komentarz do art. 53 [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2, Komentarz do art. 53-116, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016.
• Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013.
• Zimmermann M., Art. 72 Konstytucji a dotychczasowe ustawodawstwo polskie, Lwów 1930.