Ochrona porządku prawnego przez sądy administracyjne

• Autorzy: Tomasz Grzybowski , Marta Sarnowiec-Cisłak

Warianty tytułu

The Protection of Legal Order by Administrative Courts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pozycja ustrojowa sądownictwa administracyjnego, w kształcie funkcjonującym od 2004 r., sytuuje tę instytucję nie tylko w roli gwaranta legalności działania władzy publicznej w konkretnym przypadku, lecz również koherencji i funkcjonalności systemu prawa administracyjnego jako takiego. Ochrona porządku prawnego przez sądy administracyjne w naturalny sposób wiąże się z zagadnieniem stabilności praktyki orzeczniczej i odpowiedzialnością sędziego za treść orzeczenia, w dalszej kolejności ze skutecznością sądowoadministracyjnego stosowania prawa. Problematyka ta plasuje się tym samym na krawędzi różnych płaszczyzn metodologicznych, obejmując takie wątki analizy, jak: miejsce i rola sądów administracyjnych we współczesnym porządku prawnym (metoda konstytucyjno-prawna), model proceduralny sądowego stosowania prawa i jego efektywność (metoda administracyjno-prawna), czy też teoretyczno-, a nawet etyczno-prawne aspekty sądowego stosowania prawa. W świetle decyzyjnego modelu sądowego stosowania prawa zagadnienie dbałości o ład prawny ujawnia się ze szczególną mocą w warstwie ustaleń walidacyjnych i interpretacyjnych, co nadaje istotne znaczenie motywom uzasadnienia, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę, że wykonanie orzeczenia w zasadzie pozostaje poza kompetencją sądu administracyjnego. Na tym tle autorzy zwracają uwagę na stosunkowo powściągliwe korzystanie przez sądy administracyjne z kompetencji reformatoryjnych i środków dyscyplinujących jako swego rodzaju rozwiązań ostatecznych. Pozwala to sformułować tezę, że sądy administracyjne zasadniczo chronią porządek prawny siłą argumentów, nie zaś argumentem siły. Działania zapewniające pewność i skuteczność decyzji sądowego stosowania prawa traktują zaś jako środki ochrony porządku prawnego.(abstrakt oryginalny)

EN

The position of the administrative judiciary, as it has functioned since 2004, situates this institution not only as a guarantor of the legality of public authority action in a given case, but also of the coherence and functionality of the administrative law system as such. The protection of the legal order by administrative courts is naturally related to the issue of the stability of the judicial practice and the responsibility of the judge for the content of the ruling, and further to the effectiveness of the judicial-administrative application of the law. Thus, this issue is situated on the edge of different methodological planes, covering such threads of analysis as: the place and role of administrative courts in the modern legal order (constitutional-legal method), the procedural model of judicial application of law and its effectiveness (administrative-legal method), or theoretical and even ethical-legal aspects of judicial application of law. In the light of the decisional model of judicial application of law, the issue of care for legal order is revealed with particular force in the layer of validation and interpretation findings, which gives significant importance to the reasons for the justification, especially if one takes into account that the execution of the decision in principle remains outside the competence of the administrative court. Against this background authors pay attention on the relatively restrained use of reformatory powers and disciplinary measures by administrative courts, as a kind of last resort legal remedy. This allows to maintain thesis that administrative courts generally protect the legal order with the force of arguments rather than with the argument of force. On the other hand, they treat measures to ensure the certainty and effectiveness of decisions of judicial application of law as measures to protect the legal order.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sąd administracyjny; Prawo

EN

Administrative court; Law

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 98 Reformy sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji
• Strony: 209--220

Twórcy

autor

Tomasz Grzybowski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

autor

Marta Sarnowiec-Cisłak

• Naczelny Sąd Administracyjny

Bibliografia

• Barber, Nicholas W. 2013. "Self-defence for institutions". Cambridge Law Journal 72: 558-577.
• Bień-Kacała, Agnieszka. 2015. "Bezpieczeństwo w Konstytucji RP z 1997 r. - wstępna diagnoza". Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2: 11-28.
• Biuro Orzecznictwa NSA. 2019. "Sprawozdanie z konferencji sędziów Izby Gospodarczej NSA, Trojanów 27-29 maja 2019". Materiały Szkoleniowe 55: 1-54.
• Brożek, Bartosz. 2011. "Pewność prawa jako stabilność strukturalna". Forum Prawnicze 6: 23-29.
• Bystranowski, Piotr. 2016. "Ekonomiczna analiza prawa wobec problemu optymalnej precyzji dyrektyw prawnych". Państwo i Prawo 5: 18-33.
• Chróścielewski, Wojciech. Zbigniew Kmieciak. 2005. "Kierunki wykładni prawa w działalności orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego". W Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980-2005. Red. Jerzy Góral, Roman Hauser, Janusz Trzciński. 75-89. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny.
• Dębska, Hanna. 2015. Władza, symbol, prawo. Społeczne tworzenie Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Dworkin, Ronald. 2006. Imperium prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Hamilton, Alexander. 1788. "The Judiciary Department". The Federalist Papers 78 https://avalon.law.yale.edu/18th_century/fed78.asp [dostęp: 30.09.2021].
• Hart, Herbert L.A. 1998. Pojęcie prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hauser, Roman. 2007. "Nieporozumienia wokół charakteru orzeczeń sądów administracyjnych". W Ratio est anima legis, Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Trzcińskiego. Red. Jerzy Góral, Roman Hauser, Józef Repel, Marek Zirk-Sadowski. 235-244. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny
• Hauser, Roman. 2010. "Kształtowanie się pozycji i ustroju Naczelnego Sądu Administracyjnego". Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5-6: 157-167.
• Jabłoński, Paweł. Przemysław Kaczmarek. 2013. "O trzech granicach władzy prawniczej". Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 1: 93-108.
• Kmieciak, Zbigniew. 1994. "Idea sprawiedliwości proceduralnej w prawie administracyjnym (założenia teoretyczne i doświadczenia praktyki)". Państwo i Prawo 10: 55-63.
• Kmieciak, Zbigniew. 2010a. "Standardy ochrony praw jednostki w orzecznictwie sądowoadministracyjnym". Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5-6: 219-231.
• Kmieciak, Zbigniew. 2010b. Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Kmieciak, Zbigniew. 2011. "Czy sądy administracyjne stosują przepisy prawa materialnego". Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2: 9-20.
• Kowalski, Michał. 2018. "Ustrój sądownictwa administracyjnego i jego praktyczne znaczenie dla poszczególnych etapów postępowania". W Metodyka pracy w sądach administracyjnych. Red. Janusz Drachal, Roman Hauser. 41-78. Warszawa: C.H.Beck.
• Łętowska, Ewa. 1997. "Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego". Państwo i Prawo 5: 3-17.
• Opałek, Kazimierz. Jerzy Wróblewski. 1991. Prawo, metodologia, filozofia, teoria prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Perelman, Chaim. 2002. Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Piątek, Wojciech. Andrzej Skoczylas. 2019. "Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania - kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych". Państwo i Prawo 1: 24-38.
• Spyra, Tomasz. 2006. Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Szczepka, Radosław. 2014. "Instytucje prawne gwarantujące pewność obrotu gospodarczego przy transakcjach międzynarodowych na rynku wewnętrznym w rozumieniu Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej". Rynek - Społeczeństwo - Kultura 3: 36-45.
• Wojciechowski, Maciej. 2014. Pewność prawa. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Wróbel, Andrzej. 2010. "Sądy administracyjne jako sądy Unii Europejskiej". Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5-6: 474-496.
• Wróblewski, Jerzy. 1966. "Postawa filozoficzna i afilozoficzna we współczesnej teorii prawa". Studia Prawnicze 13: 60-89.
• Wróblewski, Jerzy. 1967. "Stosowanie prawa (model teoretyczny)". Państwo i Prawo 3: 375-392.
• Wróblewski, Jerzy. 1973. Wartości a decyzja sądowa. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Zdyb, Marian. 2018. "Pewność prawa". Teka Komisji Prawniczej 1: 421-443.
• Zirk-Sadowski, Marek. 1998. Prawo a uczestniczenie w kulturze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Zirk-Sadowski, Marek. 2005a. "Kontrola administracji publicznej". W Administracja publiczna. Red. Jerzy Hausner. 259-285. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zirk-Sadowski, Marek. 2005b. "Stanowienie prawa sprawiedliwego". W Księga jubileuszowa Jerzego Świątkiewicza. Red. Roman Hauser, Lesław Nawacki. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Zirk-Sadowski, Marek. 2006. "Epistemologia prawa a teorie wykładni". W Prawo - Władza - Społeczeństwo - Polityka. Księga Jubileuszowa Profesora Krzysztofa Pałeckiego. Red. Maria Borucka-Arctowa. 67-78. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/0208-6069.98.14