Zmiany w strukturze organizacyjnej spółdzielczości spożywców regionu lubelskiego w okresie PRL

• Autorzy: Zbigniew Mitura

Warianty tytułu

Izmeneniâ v organizacionnoj strukture potrebitelʹskoj kooperacii Lûblinskogo regiona posle 1944 goda

Changes in Organizational Structure of Consumer Co-operative Movement of the Lublin Region in the Period of the Polish People's Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Spółdzielczość spożywców reprezentowana obecnie w polskim ruchu spółdzielczym przez "Społem" Centralny Związek Spółdzielczości Spożywców jest - poza handlem państwowym i wiejską spółdzielczością zaopatrzenia i zbytu - jedną z trzech największych organizacji handlu detalicznego w Polsce. Działając na terenie miast wspólnie z handlem państwowym musiała w toku swego rozwoju stale udowadniać swą rację bytu i społeczną przydatność. Spółdzielczość spożywców jest z jednej strony przedsiębiorstwem o charakterze gospodarczym, z drugiej zaś organizacją społeczną zrzeszającą konsumentów prowadzącą rozległą działalność społeczno-wychowawczą. Węzłowe problemy rozwoju spółdzielczości spożywców wypływają zatem z jej rozlicznych funkcji gospodarczych i społecznych, realizowanych w zmiennych warunkach społeczno-gospodarczych i organizacyjnych determinowanych przez różnorodne czynniki, w tym także stałe współzawodnictwo z innymi formami własności. Specyficzna rola spółdzielczości spożywców w ruchu spółdzielczym wynika także z jej genezy. Spółdzielczość spożywców zapoczątkowała ruch spółdzielczy w gospodarce kapitalistycznej, a także odegrała wiodącą rolę w rozwoju spółdzielczości socjalistycznej.3 Odzwierciedleniem złożonych procesów rozwoju tej formy działalności gospodarczej są przeobrażenia organizacyjne, jakie dokonały się w spółdzielczości spożywców w kraju i regionie lubelskim w okresie czterdziestolecia PRL. (fragment tekstu)

EN

The purpose of this paper is to point to the changes in organizational structure of consumer co-operative movement of the Lublin region against the background of structural-organizational changes of the whole sector of consumer co-operative movement of the Polish People's Republic. The paper distinguishes the following stages of development: 1) the period of re-building the economy after the war destructions, 2) character of organizational changes in the years 1950-1956, 3) directions of organizational changes in the years 1957-1966, 4) concentration of consumer cooperations between the years 1966-1975, 5) organizational changes between the years 1975-1982, 6) the process of the revival of co-operative movement started after 1981. The analysis of changes in organizational structure of consumer co-operative movement, apart from undeniable achievements in economic and social-educational activities, exposes significant faults concerning organizational solutions. These faults include especially the following: bureaucratic-centralist deformations in steering co-operative movement, excessive concentration of consumer cooperations, monopolization of the turnover of food articles in towns, a leading role of central authorities in initiating organizational solutions in co-operative movement. So far, organizational experience of consumer co-operative movement marks out the direction of the revival of co-operative movement. The direction of this revival is convergent with the assumptions of economic reform as regards the programs of both.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Struktura organizacyjna; Spółdzielczość

EN

Organisational structure; Cooperative movement

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia
• Rocznik: 1986
• Tom: 20
• Strony: 355--378

Twórcy

autor

Zbigniew Mitura

• Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• H. Chołaj: Teoria spółdzielczej własności socjalistycznej [w] Spółdzielczość w Polsce Ludowej. Wybrane zagadnienia społeczno-ekonomiczne. Praca zbiorowa pod red. T. Kowalaka, Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1969, s. 31
• J. Kleer: Zarys ekonomicznej teorii spółdzielczości w socjalizmie, PWN, Warszawa 1969, s. 88
• K. Boczar: Spółdzielczość. PWE, Warszawa 1973, s. 41
• J. Drozdowiecz: Organizacja spółdzielczości w gospodarce socjalistycznej. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1962, s. 11-15
• E. Garbacik: Spółdzielczość spożywców w Polsce Ludowej. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1973, s. 44 i n.
• J. Gójski, L. Marszałek: Spółdzielczość. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1968, s. 112.
• R. Malinowski: Państwo a spółdzielczość (środki prawne włączania spółdzielczości w system gospodarki planowej w PRL). PWN. Warszawa 1966, s. 19
• Z. Rybicki, K. Sobczak: Elementy wzajemnego stosunku rad narodowych i organizacji spółdzielczych. ZWS, Warszawa 1960, s. 16
• A. Hodoly, B. Trąmpczyński: Handel państwowy a handel spółdzielczy. "Przegląd Spółdzielczy" 1957, nr 2, s. 34 i n.
• B. Augustyn: Spółdzielczość spożywców w minionym czterdziestoleciu. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1984, nr 4, s. 13.
• K. Z. Sowa: Spółdzielnia spożywców w środowisku miejskim. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1974, s. 112.
• O. Lange: Rola spółdzielczości w budowie socjalizmu [w] Pisma ekonomiczne i społeczne 1930-1960. PWN, Warszawa 1961, s. 427.
• M. Dufaniec: Dorobek 40-lecia spółdzielczości spożywców na ziemi lubelskiej [w] 40 lat "Społem" w PRL, Wyd. "Społem" CZSS, Warszawa 1984, s. 65 i n.
• J. Kaliński: Lubelski Kongres Spółdzielczy. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1984, nr 4, s. 3 i n.
• J. Kleer: Co dalej ze spółdzielczością. Wyd. Spółdz. Warszawa 1981, s. 60.
• I. Strzelecka: Spółdzielcza własność w handlu socjalistycznym. Problemy teorii i praktyki. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1969, s. 118.
• L. Buczowski: Doświadczenia koncentracji spółdzielczości spożywców w Polsce. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1967, nr 1
• L. Buczowski: Tendencje i formy koncentracji w miejskiej spółdzielczości handlowej w Polsce [w:] Koncentracja w spółdzielczości. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1965, s. 74.
• H. Nurowski: Wpływ wielkości przedsiębiorstw spółdzielni spożywców na ich efektywność ekonomiczną. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1964, s. 206
• T. Kowalak: Dorobek spółdzielczości w trzydziestoleciu Polski Ludowej. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1975, s. 115.
• M. Strużycki: Kierunki przemian w spółdzielczości. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1982, nr 1-2, s. 53
• K. Z. Sowa, A. Maliszewski: Przemiany strukturalne spółdzielczości spożywców a samorząd i kształtowanie się więzi członkowskiej. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1982, Nr 1-2, s. 70 i n.
• A. Maliszewski: Przyczynek do dyskusji na temat samorządu spółdzielczego. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1981, nr 1, s. 47.
• E. Garbacik: Reforma funkcjonowania gospodarki a spółdzielczość spożywców. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1982, nr 1-2, s. 43-44
• K. Pietrzak-Pawłowski: Współczesne tendencje w spółdzielczości spożywców w systemie wysoko rozwiniętego kapitalizmu [w] Socjalistyczna spółdzielczość spożywców w Polsce Ludowej. Zakład Wyd. CRS, Warszawa 1970, s. 125 i n. 133 i n.
• R. Bauer: Spółdzielczość spożywców w warunkach nowego ładu gospodarczego i społecznego. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1982, nr 1-2, s. 61.
• J. Кleer: Spółdzielczość: między partycypacją a wzrostem. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1981, nr 4, s. 24 i n.
• B. Augustyn: Spółdzielczość spożywców przed reformą. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1981, nr 4, s. 37
• B. Strużek: Spółdzielczość w procesie socjalistycznej odnowy. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1981, nr 1, s. 4 i n.
• S. Dyka: O rzeczywistą odnową spółdzielczości. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1981, nr 4, s. 31 i n.
• M. Gersdorf: O projekcie nowej ustawy o spółdzielniach i ich związkach. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1981, Nr 4, s. 4 i n.
• Cz. Niewadzi: Uwarunkowania rozwoju spółdzielczości w aktualnej sytuacji. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1983, nr 1, s. 43 i n.
• M. Strużycki: Problemy ekonomiczno-organizacyjne spółdzielczości spożywców w warunkach reformy gospodarczej. "Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy" 1984, nr 1, s. 19 i n.
• E. Garbacik: Czterdzieści lat spółdzielczości spożywców (1944- 1984) [w] 40 lat "Społem" w PRL, Wyd. "Społem" CZSS, Warszawa 1984, s. 40