"Poznawcze aspekty uprzedzeń" Henri Tajfela a psychologia dogmatyzmu

• Autorzy: Michael Billig

Warianty tytułu

Henri Tajfel's 'Cognitive aspects of prejudice' and the psychology of bigotry

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł ten jest hołdem złożonym klasycznej pracy Henri Tajfela zatytułowanej "Poznawcze aspekty uprzedzeń" (ang. "Cognitive Aspects of Prejudice"), w którym ponownej analizie podano najważniejsze argumenty w niej zawarte. Praca Tajfela jest znacząca ze względu na zarysowanie społecznego podejścia poznawczego do badań nad uprzedzeniami oraz obalenie postawy, którą Tajfel nazwał metodą "z krwi i kości" (ang. blood and guts). Przyjmując punkt widzenia Tajfela, iż psychologia społeczna nie jest obiektywna (dost, "nie jest wolna od wartości", ang. "is not value free"), w niniejszym artykule przeanalizowano moralną i polityczną perspektywę "Poznawczych Aspektów" oraz luki zawarte w takim podejściu do badań nad uprzedzeniami. Prezentowany tekst sugeruje, że w owym podejściu (poznawczym) trudnością jest ujęcie skrajnego dogmatyzmu bez uciekania się do tematu motywacji, które właśnie w omawianym podejściu usiłuje się wykluczyć. Dokładniej mówiąc, podejście to miałoby ograniczone zastosowanie w zrozumieniu Holokaustu. W rzeczy samej, Tajfel nie podjął próby takiego zastosowania z powodów, które tu podano. Teoria tożsamości społecznej Tajfela ma podobne ograniczenia. W niniejszej pracy zanalizowano również zastosowanie przez Tajfela terminu 'depersonalizacja ', którą opisywał jako "łagodniejszą" formę dehumanizacji grup obcych. Późniejsi teoretycy tożsamości społecznej różnie stosowali termin 'depersonalizacja', skupiając się na grupach własnych, a nie obcych. Ich sposób patrzenia na to zagadnienie nie jest zbieżny z pojmowaniem kwestii uprzedzeń w sposób, jaki można znaleźć w "Poznawczych aspektach uprzedzeń" Tajfela. Wreszcie, artykuł ten proponuje sposób badania skrajnych uprzedzeń bez powracania do motywacyjnej metody 'rozbebesze-nia' którą Tajfel tak przekonująco krytykował.(abstrakt oryginalny)

EN

This paper pays tribute to Tajfel's classic article 'Cognitive aspects of prejudice' and re-examines its central arguments. Tajfel's paper is important for outlining a social cognitive approach to the study of prejudice and also for refuting of what Tajfel called the 'blood-and-guts' approach. Taking Tajfel's proposition that social psychology is not value-free, the current paper examines the moral and political view of 'Cognitive aspects' and also the gaps in its approach to the study of prejudice. It is suggested that this cognitive approach has difficulty in accounting for extreme bigotry, at least without recourse to the motivational themes that the approach seeks to exclude. In particular, there would be limitations in applying this approach in order to understand the Holocaust. Indeed, Tajfel did not attempt to do so, for reasons that are discussed. Tajfel's Social Identity Theory (SIT) has similar limitations. The paper also examines Tajfel's use of the term 'depersonalization', which he described as a 'milder' form of dehumanization of out-groups. Later social identity theorists have tended to use 'depersonalization' differently, shifting their attention to in-groups. Their perspective moves away from understanding the topic of prejudice in the way that can be found in Tajfel's 'Cognitive aspects of prejudice'. Finally, the present paper suggests how extreme prejudice might be studied without returning to the motivational 'blood-and-guts' approach that Tajfel so cogently criticized.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stereotypy; Psychologia społeczna

EN

Stereotypes; Social psychology

• Czasopismo: Problemy Zarządzania
• Rocznik: 2006
• Tom: 4
• Numer: nr 1(11) Jakościowe badania
• Strony: 26--47

Twórcy

autor

Michael Billig

• Loughborough University

Bibliografia

• Billig, M. 1978. Fascists: A Social Psychological View of the National Front, London: Academic Press.
• Billig, M. 1985. Prejudice, categorization and particularization: from a perceptual to a rhetorical approach. European Journal of Social Psychology, Nr 15, s. 79-103.
• Billig, M. 1987a. Arguing and Thinking, Cambridge: Cambridge University Press.
• Billig, M. 1987b. Antisemitic themes and the British far left: some social-psychological observations on indirect aspects of the conspiracy tradition, w: Graumann, C.F. i S. Mosco-vici (red.) Changing Conceptions of Conspiracy, New York: Springer Verlag.
• Billig, M. 1991. Ideology and Opinions, London: Sage Publications.
• Billig, M. 1996. Remembering the background of Social Identity Theory, w: Robinson WP. (red.) Social Groups and ldentities: developing the legacy of Henri Tajfel, London: Butter-worth-Heinemann.
• Billig, M. 1997. The clialogic unconscious: psychoanalysis, discursive psychology and the nature of repression. British Journal of Social Psychology, Nr 36, s. 139-159.
• Billig, M. 1999. Freudian Repression, Cambridge: Cambridge University Press.
• Billig, M. 2000. Rock'n'Roll Jews, Nottingham: Five Leaves.
• Billig, M. 2001. Humour and hatred: the racist jokes of the Ku Klux Klan. Discourse and Society, Nr 12(3), s. 267-289.
• Brewer, M.B. 1999. The psychology of prejudice: ingroup love or outgroup hate? Journal of Social Issues" Nr 55, s. 429-444.
• Brown, R. i D. Capozza. 2000. Social identity theory in retrospect and prospect, w: Brown, R. i D. Capozza (red.) Social Identi.ty Processes, London: Sage.
• Burke, K. 1962. A Grammar of Motives, Cleveland: Meriden Books.
• Cohen, D. 1977. Psychologists on Psychology, London: Routledge and Kegan Paul.
• Edwards, D. 1991. Categories are for talking. Theory and Psychology, Nr 1, s. 515-542.
• Edwards, D. 1997. Discourse and Cognition, London: Sage.
• Eisenberg, L. 1972. The human nature of human nature. Science, Nr 176, s. 123-28.
• Eiser, J.R. 1996. Accentuation Revisited, w: Robinson, W.P. (red.) Social Groups and Identities: developing the legacy of Henri Tajfel, London: Butterworth-Heinemann.
• Goldhagen, D .J. 1998. Hitler's Willing Executioners, London: Abacus.
• Harrć, R. i G. Gillett. 1994. The Discursive Mind, London: Sage.
• Hogg, M.A. 1996. Intragroup processes, group structure and social identity, w: Robinson, W.P. (red.) Social Groups and Identities: developing the legacy of Henri Tajfel, London: Butterworth-Heinemann.
• James, C.L.R. 1964. Beyond a Boundary, London: Sportsmans Book Club.
• Levi, P. 1987. If This is a Man, London: Abacus.
• Lorenz, K. 1940. Durch Domestikation verursachte Storungen arteigenen Verhaltens. Zeitschrift jur angewandte Psychologie und Charakterkunde, Nr 59, s. 2-81.
• Lorenz, K. 1943. Die angeborenen Formen moglicher Erfahrung. Zeitschrift fur Tierpsychologie, Nr 5, s. 235-409.
• Lorenz, K 1974. Civilized Man's Eight Deadly Sins, Methuen: London.
• Lorenz, K. 1976. Behind the Minor, Methuen: London.
• Maas, A i M. Schaller. 1991. Intergroup biases and the cognitive dynamics of stereotype formation. European Review of Social Psychology, Nr 2, s. 189-209.
• Mandel, D.R. 1998. The obedience alibi: Milgram's account of the Holocaust reconsidered. Analyse & Kritik, Nr 20, s. 74-94.
• Mandel, D.R. 2002. Instigators of genocide: examining Hitler from a social psychological perspective, w: Newman, L. i R. Erber (red.) Understanding genocide: The social psychology of the Holocaust, New York, Oxford: Oxford University Press, s. 259-284.
• Nisbett, A. 1976. Konrad Lorenz, London: J.M. Dent.
• Postmes, T., Spears, R. i M. Lea, M. 1999. Social identity, normative content and 'deindivi-duation' in computer mediated groups, w: Ellemers, N., Spears R. i B. Doosje (red.) Social Identity: context, commitment, content, Oxford: Blackwell.
• Potter, J. i M. Wetherell. 1987. Discourse and Social Psychology, London: Sage.
• Robinson, W.P (red.) 1996. Social Groups and Identities: developing the legacy of Henri Tajfel, London: Butterworth-Heinemann.
• Sartre, J.P. 1948. Portrait of the Anti-Semite, London: Secker and Warburg.
• Stangor, C. 1995. Content and application inaccuracy in social stereotyping, w: Lee, Y.-T., Jussim, L.J. i C.R. McCauley (red.) Stereotype Accuracy, Washington: American Psychological Association.
• Stephan, W.G. i C.W. Stephan. 1985. Intergroup anxiety. Journal of Social Issues, Nr 41, s. 157-175.
• Tajfel, H. 1969a. Cognitive aspects of prejudice. Journal of Biosocial Sciences, Supplement No. 1, s. 173-91.
• Tajfel, H. 1969b. Social and cultural factors in perception, w: Lindzey G. i E. Aronson (red.), The Handbook of Social Psychology, 2. wyd., Reading, Mass.: Addison-Wesley.
• Tajfel, H. 1970. Experiments in intergroup discrimination. Scientific American, Nr 223(5), s. 96-102.
• Tajfel, H. 1981. Human Groups and Social Categories, Cambridge: Cambridge University Press.
• Tajfel, H. 1984. Intergroup relations, social myths and social justice in social psychology, w: Tajfel, H. (red.) The Social Dimension, Cambridge: Cambridge University Press.
• Tajfel, H. i J.C. Turner. 1979. An integrative theory of intergroup conflict, w: Austin, WG. i S. Worchel (red.) The Social Psychology of Intergroup Relations, Monterey: Brooks/Cole.
• Tajfel, H. i A.L. Wilkes. 1963. Classification and quantitative judgement. British Journal of Psychology, Nr 54, s. 101-114.
• Tajfel, H., Billig, M., Bundy, R.P. i C. Flament. 1971. Social categorization and intergroup behaviour. European Journal of Social Psychology, Nr 1, s. 149-78.
• Turner, J.C. 1984. Social identification and psychological group formation, w: Tujfel, H. (red.) The Social Dimension, Cambridge: Cambridge University Press.
• Turner, J.C. 1999. Some current issues in research on social identity and se]f-categorization theories, w: Ellemers, N., Spears, R. i B. Doosje (red.) Social Idenrity: context, commitment, content, Oxford: Blackwell.
• Turner, J.C., Hogg, M.A., Oakes, P.J., Reicher, S.D. i M. Wetherell. 1987. Rediscovering the Social Group, Oxford: Blackwell.
• Wetherell, M. 1996. Constructing social identities: the individual/social binary in Henri Tajfel's social psychology, w: Robinson, W.P (red.) Social Groups and Identities: developing the legacy of Henri Tajfel, London: Butterworth-Heinemann.
• Whillock, R.K. i D. Slayden. 1995. Hate Speech, Thousand Oaks: Sage.
• Zimbardo, P. 1969. The human choice: individuation, reason and order versus deindividuation, impulse and chaos. Nebraska Symposium on Motivation, Nr 17, s. 237-307.
• ---