Czasopismo
Tytuł artykułu
Autorzy
Warianty tytułu
Gombrowicz in the Confrontation with "The Worst of Wild Monkeys" - About the Limits of Interpreting Literature from the Perspective of Social Sciences
Języki publikacji
Abstrakty
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie ograniczeń w interdyscyplinarnym interpretowaniu dorobku literackiego Witolda Gombrowicza.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Omawiam w nim problematykę zasadności odczytywania twórczości Gombrowicza z perspektywy nauk o polityce i socjologii. Wskazuję na ograniczenia i niebezpieczeństwa związane z takim kierunkiem interpretacji. Mimo że analizie podlegają dzieła literackie, zostają one potraktowane jako swoisty zapis politologicznych i socjologicznych obserwacji. W związku z tym, zastosowana metodologia wykorzystuje narzędzia właściwe zarówno dla literaturoznawstwa, jak i nauk społecznych.
PROCES WYWODU: Punkt wyjścia stanowi stwierdzenie o niejednoznaczności przekazu jako cesze charakterystycznej dla twórczości autora Ferdydurke. Następnie ukazane zostaną jaskrawe przykłady nadinterpretacji i zideologizowania twórczości Gombrowicza. Na tej podstawie określam pewne granice, w ramach których można mniej ryzykownie analizować poszczególne utwory.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Deklarowana przez pisarza apolityczność wyraża się w niechęci do zajmowania określonego stanowiska w konkretnych politycznych kwestiach, ale nie w restrykcyjnym pomijaniu problematyki szeroko rozumianej polityczności. Literalne odczytywanie dzieł Gombrowicza niesie za sobą wysokie ryzyko błędu. Nietrafione jest zarówno dobudowywanie ideologicznego zaplecza do jego twórczości, jak i odczytywania jej jako komentarza do konkretnych wydarzeń historycznych.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Kluczem do politologiczno- socjologicznego odczytywania dzieł Gombrowicza może być szerokie rozumienie polityczności przy jednoczesnym poszanowaniu dystansowania się autora od wszelakiej Formy. (abstrakt oryginalny)
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Omawiam w nim problematykę zasadności odczytywania twórczości Gombrowicza z perspektywy nauk o polityce i socjologii. Wskazuję na ograniczenia i niebezpieczeństwa związane z takim kierunkiem interpretacji. Mimo że analizie podlegają dzieła literackie, zostają one potraktowane jako swoisty zapis politologicznych i socjologicznych obserwacji. W związku z tym, zastosowana metodologia wykorzystuje narzędzia właściwe zarówno dla literaturoznawstwa, jak i nauk społecznych.
PROCES WYWODU: Punkt wyjścia stanowi stwierdzenie o niejednoznaczności przekazu jako cesze charakterystycznej dla twórczości autora Ferdydurke. Następnie ukazane zostaną jaskrawe przykłady nadinterpretacji i zideologizowania twórczości Gombrowicza. Na tej podstawie określam pewne granice, w ramach których można mniej ryzykownie analizować poszczególne utwory.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Deklarowana przez pisarza apolityczność wyraża się w niechęci do zajmowania określonego stanowiska w konkretnych politycznych kwestiach, ale nie w restrykcyjnym pomijaniu problematyki szeroko rozumianej polityczności. Literalne odczytywanie dzieł Gombrowicza niesie za sobą wysokie ryzyko błędu. Nietrafione jest zarówno dobudowywanie ideologicznego zaplecza do jego twórczości, jak i odczytywania jej jako komentarza do konkretnych wydarzeń historycznych.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Kluczem do politologiczno- socjologicznego odczytywania dzieł Gombrowicza może być szerokie rozumienie polityczności przy jednoczesnym poszanowaniu dystansowania się autora od wszelakiej Formy. (abstrakt oryginalny)
RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to show the limitations in interdisciplinary interpretation of Witold Gombrowicz's literary output.
RESEARCH PROBLEM AND METHODS: There has been discussed the issue of the legitimacy of reading Gombrowicz's works from the perspective of political science and sociology. I point out the limitations and dangers related to this direction of interpretation. Although literary works are subject to analysis, they are treated as a kind of record of political and sociological observations. Therefore, the applied methodology uses tools appropriate for both literary studies and social sciences.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point is the statement that the message is ambiguous as a characteristic of the literary output of the author of Ferdydurke. Then, there are vivid examples of overinterpretation and ideologization of Gombrowicz's work. On this basis, I define certain boundaries within which it is possible to analyze individual pieces in a less risky manner.
RESEARCH RESULTS: The non-political character declared by the writer is related to the reluctance to examine the position on political points - but not to restrictively ignore the issues of broadly understood politics. Reading Gombrowicz literally carries too high a risk. It is just as wrong to add an ideological background to his works, as well as to read it as a commentary on historical events.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The key to the political and sociological reading of Gombrowicz's works may be a broad understanding of the political aspect, while seeking the author's distancing himself from any Form. (original abstract)
RESEARCH PROBLEM AND METHODS: There has been discussed the issue of the legitimacy of reading Gombrowicz's works from the perspective of political science and sociology. I point out the limitations and dangers related to this direction of interpretation. Although literary works are subject to analysis, they are treated as a kind of record of political and sociological observations. Therefore, the applied methodology uses tools appropriate for both literary studies and social sciences.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point is the statement that the message is ambiguous as a characteristic of the literary output of the author of Ferdydurke. Then, there are vivid examples of overinterpretation and ideologization of Gombrowicz's work. On this basis, I define certain boundaries within which it is possible to analyze individual pieces in a less risky manner.
RESEARCH RESULTS: The non-political character declared by the writer is related to the reluctance to examine the position on political points - but not to restrictively ignore the issues of broadly understood politics. Reading Gombrowicz literally carries too high a risk. It is just as wrong to add an ideological background to his works, as well as to read it as a commentary on historical events.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The key to the political and sociological reading of Gombrowicz's works may be a broad understanding of the political aspect, while seeking the author's distancing himself from any Form. (original abstract)
Słowa kluczowe
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
203--214
Opis fizyczny
Twórcy
autor
- Akademia Ignatianum w Krakowie
Bibliografia
- Franczak, J. (2012). Gombrowicz versus Gombrowicz. W W. Gombrowicz, Testament. Rozmowy z Dominique de Roux. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Goldmann, L. (2021). Krytyka nic nie zrozumiała. Tłum. I. Kania. W W. Gombrowicz, Varia 2. Dyskusje i polemiki. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2004). [Przedmowa do hiszpańskiego wydania Ferdydurke]. W W. Gombrowicz, Varia 1. Czytelnicy i krytycy. Proza, reportaże, krytyka literacka, eseje, przedmowy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2012). Testament. Rozmowy z Dominique de Roux. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2015). Iwona, księżniczka Burgunda. W W. Gombrowicz, Dramaty. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2017a). Ferdydurke. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2017b). Przedmowa do "Trans-Atlantyku" [1957]. W W. Gombrowicz, Trans-Atlantyk. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2018a). Dziennik 1953-1969. Kraków: Wydawnictwo Literackie
- Gombrowicz, W. (2018b). Szczur. W W. Gombrowicz, Bakakaj i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2018c). Zbrodnia z premedytacją. W W. Gombrowicz, Bakakaj i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Gombrowicz, W. (2021). Jaki jest sens Ślubu. W W. Gomrowicz, Varia 2. Dyskusje i polemiki. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Jarzębski, J. (1971). Pojęcie "formy" u Gombrowicza. Pamiętnik Literacki, 62(4), 69-96.
- Jarzębski, J. (2012). Erotyka i polityka. W J. Jarzębski (Red.), Witold Gombrowicz nasz współczesny. Kraków: Universitas.
- Jarzębski, J. (2014). Gombrowicz i Szekspir. Pamiętnik Literacki, 105/3, 79-91.
- Kaute, W. (2016). Polska i Polacy a "duch" nowożytności w Dzienniku Witolda Gombrowicza. Studia humanistyczno-społeczne, 12, 53-90.
- Kulas, P. (2012). Gombrowicz i problem teologiczno-polityczny. Przegląd Polityczny, 114, 147-152.
- Nowak, L. (2000). Gombrowicz: człowiek wobec ludzi. Warszawa: Prószyński i S-ka.
- Suchanow, K. (2017). Gombrowicz. Ja, geniusz. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
- Śniowska, D.A. (2019). Gombrowicz Hobbesem podszyty. Iwona, księżniczka Burgunda w świetle filozofii politycznej. Horyzonty Polityki, 10(32), 73-86.
- Świercz, P. (2020). Between Realism and Nominalism. Gombrowicz and the Debate on Polish and European Archetypes of Political Culture. Horyzonty Polityki, 10(33), 61-79.
- Świercz, P. (2019). The Marriage from the Perspective of Political Philosophy. Horyzonty Polityki, 10(30), 39-64.
- Tischner, Ł. (2013). Gombrowicz poprawia Nietzschego. Kilka uwag o "Szczurze". Teksty Drugie, 1-2, 201-206.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
DOI
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171646346
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.