Aspekty prawne związane ze stosowaniem substancji słodzących, w tym polioli

• Autorzy: Agnieszka Ciekańska , Tomasz Lesiów

Warianty tytułu

Legal Aspects Related to the Use of Sweeteners Including Polyols

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Słodki smak jest jednym z pięciu podstawowych, obok kwaśnego, gorzkiego, słonego i umami. Towarzyszy nam już od pierwszych dni życia, ponieważ w mleku matki obecna jest laktoza. Nadmierne spożycie węglowodanów ma jednak negatywny wpływ na zdrowie. Skłania to konsumentów do wyboru substancji słodzących i produktów, w których są one zawarte. W pracy przedstawiono substancje słodzące, ze szczególnym uwzględnieniem polioli, w świetle aktualnej wiedzy i aspektów prawnych. Omówiono warunki stosowania, podział, kwestie dotyczące bezpieczeństwa spożycia, intensywności słodzenia, etykietowania produktów, do których zostały dodane oraz podatku cukrowego wprowadzonego od stycznia 2021 roku. Wspomniano również o naturalnej zawartości polioli w żywności oraz ich wpływie na zdrowie. Są to substancje dobrze przebadane i bezpieczne. Mają działanie prebiotyczne, nie powodują próchnicy, ich wartość energetyczna, indeks insulinowy oraz glikemiczny są niższe niż w odniesieniu do sacharozy. Warto więc włączyć je do swojej diety.(abstrakt oryginalny)

EN

Sweet taste is one of five basic ones: sour, bitter, salty, and umami. It accompanies us from the first days of life because lactose is present in mother's milk. However, excessive carbohydrate consumption has adverse effects on health. This prompts consumers to choose sweeteners and the products in which they are contained. This paper presents sweeteners, with particular emphasis on polyols, in the light of current knowledge and legal aspects. It discusses conditions of use, allocation, safety issues of consumption, sweetening intensity, labeling of products to which they are added, and the sugar tax introduced from January 2021. The natural content of polyols in food and their effects on health were also mentioned. These substances are well studied and safe. They have a prebiotic effect, do not cause caries; their energy value, insulin index, and glycemic index are lower than sucrose. Thus, it is worth including them in a diet.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Żywność; Technologia produkcji żywności; Dodatki funkcjonalne do żywności; Bezpieczeństwo zdrowotne żywności

EN

Food; Food production technology; Functional food additives; Food health safety

• Czasopismo: Nauki Inżynierskie i Technologie / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 36
• Strony: 27--56

Twórcy

autor

Agnieszka Ciekańska

• Santander Bank Polska

autor

Tomasz Lesiów

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Afshin, A. J., Peñalvo, L., Del Gobbo, L., Silva, J., Michaelson, M., O ́Flaherty, M., Capewell, S., Spiegelman, D., Danaei, G. i Mozaffarian, D. (2017). The prospective impact of food pricing on improving dietary consumption: A systematic review and meta-analysis. PLoS One, 12(3).
• Antoniewska, A., Rutkowska, J. i Adamska, A. (2017). Charakterystyka owoców pigwowca japońskiego oraz ich zastosowanie w przemyśle spożywczym, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 111(2), 5-15.
• Asif, M. (2013). Low caloric sweeteners for diabetes and obesity care and their clinical inferences for tackle the prevalence. Journal of Pharmaceutical Care, 1(3), 104-113.
• Baranowski, D., Rutkowska, J. i Antoniewska, A. (2020). Ksylitol - rola technologiczna i żywieniowa, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 123(2), 5-21.
• Borucki, B. (2021). Słodzone napoje gazowane droższe nawet o 35%, czyli podatki i opłaty w 2021 roku. Pobrane z https://finanse.rankomat.pl/
• Center for Food Safety and Applied Nutrition (2020). Food labeling: Revision of the nutrition and supplement facts labels: Guidance for industry, FDA Guidance Documents, FDA-2012-N-1210, 11-12.
• Chukwuma, C. I. i Islam, M. S. (2018). Xylitol: One name, numerous benefits. W: J.-M. Mérillon i K. G. Ramawat (red.), Sweeteners. Pharmacology, biotechnology, and applications (s. 409-435). Cham: Springer.
• Ciok, J. i Dolna, A. (2006). Indeks glikemiczny w patogenezie i leczeniu dietetycznym cukrzycy. Diabetologia Praktyczna, 7(2), 78-85.
• Cock, P. de (2012). Erythritol. W: O'Donnell, K., Kearsley, M.W., (red.), Sweeteners and sugar alternatives in food technology (s. 215-243). West Sussex: Wiley Blackwell.
• Colchero, M., A., Molina, M. i Guerrero-López, C. M. (2017). After Mexico implemented a tax, purchases of sugar-sweetened beverages decreased and water increased: Difference by place of residence, household composition, and income level. The Journal of Nutrition, 147(8), 1552-1557.
• Das, A. i Chakrabort, R. (2018). An introduction to sweetener. W: J. M. Mérilloni K. G. Ramawat (red.), Sweeteners. Pharmacology, biotechnology, and application. Cham: Springer.
• Dejnaka, A. (2019). Sposoby odżywiania się przez konsumentów - nowe trendy. W: W. Nowak i K. Szalonka (red.), Zdrowie i style życia. Wyzwania ekonomiczne i społeczne (s. 97-110). Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Deska, M. (2009). Substancje decydujące o smaku. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, (13), 17-28.
• Dobosz, A. (2019). Dawki toksyczne, czyli skąd wiadomo, że to, co jemy, nas nie zabije?, broszury Jagiellońskiego Centrum Innowacji. Pobrane z https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp- -content/uploads/2019/11/dawki-toksycznosci_112019-003.pdf
• Dobreva, V., Hadjikinova, M., Slavov, A., Hadjikinov, D., Dobrev, G. i Zhekova, B. (2013). Functional properties of maltitol. Agricultural Science and Technology, 5(2), 168-172.
• Drzewiecka, A. (2016). Sztuczne i naturalne środki słodzące. Kosmetologia Estetyczna, 5(4), 365-368.
• Dyrektywa Rady 2001/111/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. odnosząca się do niektórych cukrów przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz.U.UE.L.2002.10.53, ze zm.).
• EFSA. (2011). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to the sugar replacers xylitol, sorbitol, mannitol, maltitol, lactitol, isomalt, erythritol, D-tagatose, isomaltulose, sucralose and polydextrose and maintenance of tooth mineralisation by decreasing tooth demineralisation (ID 463, 464, 563, 618, 647, 1182, 1591, 2907, 2921, 4300),and reduction of post-prandial glycaemic responses (ID 617, 619, 669, 1590, 1762, 2903, 2908, 2920)pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC)No 1924/2006. EFSA Journal, 9(4), 2076.
• EFSA. (2019). Call for technical data on sweeteners authorised as food additives in the EU. Pobrane z https://www.efsa.europa.eu
• EFSA. (2020). Summary table of permitted food additives and status of their re-evaluation by EFSA (status as of 17 December 2020) Pobrane z https://www.efsa.europa.eu
• EFSA. (b.d.). Food additive re-evaluations. Pobrane z https://www.efsa.europa.eu
• EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). (2010). Scientific opinion on dietary reference values for carbohydrates and dietary fibre. EFSA Journal, 8(3).
• EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS) (2009). The use of polyglycitol syrup as a food additive. EFSA Journal, 7(12).
• EUFIC (The European Food Information Council). (2013). What is an Acceptable Daily Intake (ADI)? Pobrane z https://www.eufic.org
• Future Market Insights. (2019). Polyol sweeteners market, 2019 Analysis and review polyol sweeteners market by type - sorbitol, maltitol, isomalt, erythritol and xylitol for 2019-2029. Pobrane z https:// www.futuremarketinsights.com/reports/polyol-sweeteners-market
• Gajda-Wyrębek, J. (2020). Substancje słodzące w żywności. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 64(4-5), 25-28.
• García-Almeida, J. M., Casado Fdez, G. M. i García Alemán, J. (2013). A current and global review of sweeteners; regulatory aspects. Nutricion Hospitalaria, 28(1), 17-31.
• Goluch-Koniuszy, Z. i Rygielska, M. (2014). Ocena wpływu na modelu zwierzęcym zamiany sacharozy w diecie sukralozą (E 955) na wybrane tory metaboliczne ustroju. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 47(1), 96-105.
• Gostner, A., Blaut, M., Schäffer, V., Kozianowski, G., Theis, S., Klingeberg, M., Dombrowski, Y., Martin, D., Ehrhardt, S., Taras, D., Schwiertz, A., Kleessen, B., Lührs, H., Schauber, J., Dorbath, D., Menzel, T. i Scheppach, W. (2006). Effect of isomalt consumption on faecal microflora and colonic metabolism in healthy volunteers. British Journal of Nutrition, 95(1), 40-50.
• Górecka, D., Korczak, J. i Borowska-Parus, A. (2007). Zastosowanie substancji słodzących w wyrobach ciastkarskich. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6(55), 210-218.
• Grabda, M. (2018). Poliole - słodycz bez wyrzeczeń. Pobrane z https://dietetycy.org.pl/poliole-slodycz- -bez-wyrzeczen/
• Grembecka, M. (2015). Natural sweeteners in a human diet. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 66(3), 195-202.
• Grembecka, M. (2018). Sugar alcohols as sugar substitutes in food industry. W: J.- M. Mérillon i K. G. Ramawat (red.), Sweeteners. Pharmacology, biotechnology, and applications (s. 547-574). Cham: Springer
• Grupińska, J., Grzelak, T., Walczak, M., Kramkowska, M. i Czyżewska, K. (2015). Korzyści i zagrożenia związane z konsumpcją naturalnych zamienników sacharozy. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVII(1), 1-10.
• Hattersley, L., Thiebaud, A., Fuchs, A., Gonima, A., Silver, L. i Mandeville, K. (2020). Taxes on sugar- sweetened beverages: International evidence and experiences. Washington, D.C.: The World Bank.
• Hawkes, C., Smith, T. G., Jewell, J., Wardle, J., Hammond, R. A., Friel, S., Thow, A. M. i Kain, J. (2015). Smart food policies for obesity prevention. Lancet, 385(9985), 2410-2421.
• Jarosz, M., Sajór, I., Gugała-Mirosz, S. i Nagel, P. (2019). Czy wiesz, ile potrzebujesz węglowodanów? Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 7-8, Pobrane z https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/ 2021/03/broszura_weglowodany-2.pdf
• JECFA. (2020). Evaluations of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA). Pobrane z https://apps.who.int
• Jeznach, M., Jeżewska-Zychowicz, M. i Kosicka-Gębska, M. (2011). Konsumpcja słodyczy i jej społeczno- kulturowe warunkowania. Problemy Higieny i Epidemiologii, 92(4), 806-809.
• Kearsley, M. W. i Deis, R. C. (2012). Maltitol powder. W: K. O'Donnell, M. W., Kearsley (red.), Sweeteners and sugar alternatives in food technology (s. 295-308). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Kostecka, M. (2018). Zespół policystycznych jajników - rola diety i suplementacji we wspomaganiu leczenia. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, 67(4), 855-862.
• Koślicki, K. (2021). Firmy płacą podatek cukrowy, ale nie wiedzą, jak go prawidłowo liczyć. Pobrane z https://www.prawo.pl/podatki/jakie-wplywy-z-podatku-cukrowego-obliczenie-wysokosci-oplaty, 509676.html
• Kot-Wasik, A., Wasik, A. i Namieśnik, J. (2008). Wykorzystanie techniki LC-MS do oznaczania słodzików w produktach spożywczych, materiały z III Konferencji pt. Analityczne Zastosowania Chromatografii Cieczowej, Warszawa.
• Lee, H. (2006). Guidance for industry: Estimating dietary intake of substances in Food, CFSAN (Center for Food Safety and Applied Nutrition), Guidance Document. Pobrane z http://www.fda.gov
• Livesey, G. (2003). Health potential of polyols as sugar replacers, with emphasis on low glycaemic properties. Nutrition Research Reviews, (16), 163-191.
• Łada, L. (2021). Czy podatek cukrowy jest skuteczny? Pobrane z https://tenpoznan.pl
• Małecki, M. T. (2006). Otyłość - insulinooporność - cukrzyca typu 2. Kardiologia Polska, 64(10), 561-566.
• Marsh, K. A., Steinbeck, K. S., Atkinson, F. S., Petocz, P. i Brand-Miller, J. C. (2010). Effect of a low glycemic index compared with a conventional healthy diet on polycystic ovary syndrome. The American Journal of Clinical Nutrition, 92(1), 83-92.
• Mazurkiewicz, P. (2021). Budżet nie pożywi się na cukrze. Znacznie mniejsze wpływy z podatku. Pobrane z http://grm-scweb.newscyclecloud.com/Budzet-i-Podatki/210319415-Budzet-nie-pozywi-siena- cukrze-Znacznie-mniejsze-wplywy-z-podatku.html
• Mortensen, A. (2006). Sweeteners permitted in the European Union: Safety aspects. Scandinavian Journal of Food and Nutrition, 50(3), 104-116.
• Moskwik, K., Połącarz, E. i Roszkowski, M. (2020). Podatek cukrowy a walka o zdrowie Polaków. Analiza. Pobrane z http://jagiellonski.pl
• Myszkowska-Ryciak, J., Harton, A., Gajewska, D. i Bawa, S. (2010). Środki słodzące w profilaktyce i leczeniu otyłości. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, 59(3-4), 365-374.
• Nowotnik, A. (2012). Wielowymiarowość doświadczenia zespołu policystycznych jajników u kobiet w wieku rozrodczym: przegląd badań. Nowiny Lekarskie, 81(3), 268-272.
• Oleksy, A. (2020). Światowy rynek polioli w 2029 r. przekroczy wartość 3 mld USD. Pobrane z https:// foodfakty.pl/swiatowy-rynek-polioli-w-2029-r-przekroczy-wartosc-3-mld-usd
• Ostrowska, J. i Jeznach-Steinhagen, A. (2016). Czynniki wpływające na wartość indeksu glikemicznego oraz jego zastosowanie w leczeniu dietetycznym cukrzycy. Forum Medycyny Rodzinnej, 10(2), 84-90.
• Pawlak, K., Rudzik, R., Lewiński, M., Majcher, S. i Słuczanowska-Głąbowska, S. (2017). Dieta L-FOODMAP w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, L (2), 179-183.
• Portalspozywczy.pl (2014). Manager Hoop Polska: Dodatki do żywności nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Pobrane z https://www.portalspozywczy.pl/
• Radeloff, M. A. i Beck, R. (2013). Polyols - more than sweeteners. Sugar Industry, 138(4), 226-234.
• Rapaille, A., Goosens, J. i Heume, M. (2003). Sugar alcohols. W: L. Trugo i P. M. Finglas, Encyclopedia of Food Sciences and Nutrition (s. 5665-5671). Second Edition. Academic Press.
• Regnat, K., Mach, R. L. i Mach-Aigner, A. R. (2018). Erythritol as sweetener - where from and where to? Applied Microbiology and Biotechnology, 102(2), 587-595.
• Rehman, S.-ur., Murtaza, M. A. i Mushtaq, Z. (2018). Xylitol as sweetener. W: J.-M. Mérillon i K. G. Ramawat (red.), Sweeteners. Pharmacology, biotechnology, and applications (s. 129-150). Cham: Springer.
• Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1049/2012 z dnia 8 listopada 2012 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do stosowania syropu poliglucitolowego w kilku kategoriach żywności (Dz.U.UE L 310.41).
• Rozporządzenie Komisji (UE) nr 234/2011 z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1331/2008 ustanawiającego jednolitą procedurę wydawania zezwoleń na stosowanie dodatków do żywności, enzymów spożywczych i środków aromatyzujących (Dz.U.UE L 2011.64.15 ze zm.).
• Rozporządzenie Komisji (UE) nr 257/2010 z dnia 25 marca 2010 r. ustanawiające program ponownej oceny dopuszczonych dodatków do żywności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w sprawie dodatków do żywności (Dz.U.UE L 2010.80.19 ze zm.).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2010.232.1525 ze zm.).
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz.U.UE L 2011.304.18 ze zm.).
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz.U.UE L 2008.354.16 ze zm.).
• Rutkowski, A. (2012). Dodatki do żywności. W: Z. Sikorski (red.), Chemia żywności. Składniki żywności (s. 137-139). Warszawa: WNT.
• Salli, K., Lehtinen, M. J., Tiihonen, K. i Ouwehand, A. C. (2019). Xylitol's health benefits beyond dental health: A comprehensive review. Nutrients, 11(8), 1813.
• Senteko, A. i Willibald-Ettle, I. (2012). Isomalt. W: K. O'Donnell i M. W. Kearsley (red.), Sweeteners and sugar alternatives in food technology (s. 243-274). West Sussex: Wiley Blackwell.
• Sooch, B. S. i Lugani, Y. (2017). Xylitol, an emerging prebiotic: A review. International Journal of Applied Pharmaceutical and Biological Research, 2(2), 67-73.
• Staroszczyk, H. (2017). Sacharydy - występowanie i znaczenie. W: Z. Sikorski i H. Staroszczyk (red.), Główne składniki żywności. Chemia żywności. T. 1 (s.105-150). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Stolarczyk, A. (2015). Składniki FODMAP w żywności. Standardy Medyczne/Pediatria, (12), 235-243.
• Świąder, K. i Waszkiewicz-Robak, B. (2006). Intensywność słodyczy wybranych substancji słodzących. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 46(1) Supl., 183-191.
• Świąder, K., Waszkiewicz-Robak, B. i Świderski, F. (2011). Substancje intensywnie słodzące - korzyści i zagrożenia. Problemy Higieny i Epidemiologii, 92(3), 392-396.
• Świderski, F. (2018). Wprowadzenie do substancji dodatkowych. W: F. Świderski (red.), Żywność wygodna i żywność funkcjonalna. Warszawa: WNT.
• Świerczek, U., Borowiecka, A. i Feder-Kubis, J. (2016). Struktura, właściwości i przykłady zastosowań syntetycznych substancji słodzących. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 107(4), 15-25.
• Tennant, D. R. (2014). Potential intakes of total polyols based on UK usage survey data. Food Additives & Contaminants: Part A: Chemistry, Analysis, Control, Exposure & Risk Assessment. Foreword, 31(4), 574-586.
• Tiefenbacher, K. (2017). The technology of wafers and waffles I: Operational aspects. London: Academic Press.
• Unton, A. (2021). Błyskawiczne podwyżki. Podatek cukrowy daje o sobie znać. Sprawdzamy ceny. Pobrane z https://finanse.wp.pl
• Ustawa z dnia 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów (Dz.U. 2020.1492 ze zm.).
• Waszkiewicz-Robak, B. (2018). Substancje słodzące. W: F. Świderski (red.), Żywność wygodna i żywność funkcjonalna. Warszawa: WNT.
• Waszkiewicz-Robak, B., Świąder, K. i Świderski, F. (2007). Substancje intensywnie słodzące. Cz. I. Właściwości i warunki ich stosowania w żywności. Przemysł Spożywczy, 61(5), 22-26.
• Waterlander, W., Jiang, E. Y., Nghiem, N., Eyles, H., Wilson, N. i Cleghorn, C. (2019). The effect of food price changes on consumer purchases: A randomised experiment. Lancet Public Health, 8(4), 394-405.
• WHO (World Health Organization) i FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) (2009). Principles and Methods for the Risk Assessment of Chemicals in Food. Environmental Health Criteria 240. Annex 1 Glossary of Terms, A-2. Pobrane z https://apps.who.int
• Zacharis, C. (2012a). Lactitol. W: K. O'Donnell i M. W. Kearsley (red.), Sweeteners and sugar alternatives in food technology (s. 275-294). West Sussex: Wiley Blackwell.
• Zacharis, C. (2012b). Xylitol. W: K. O'Donnell i M. W. Kearsley (red.), Sweeteners and sugar alternatives in food technology (s. 347-371). West Sussex; Wiley Blackwell.
• Zymetria. (2021). Podatek cukrowy oczami konsumentów. Pobrane z https://www.dlahandlu.pl

Identyfikatory

DOI

10.15611/nit.2020.36.02