Nowe sieci tramwajowe we Włoszech jako próba odpowiedzi na wyzwania transportowe w miastach

• Autorzy: Jakub Taczanowski

Warianty tytułu

New Tram Networks in Italy as a Response to Transport Challenges in Cities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Włochy, charakteryzujące się bardzo dobrze rozwiniętą, policentryczną siecią miast, a przy tym znajdujące się w czołówce najbardziej zmotoryzowanych krajów w Europie, posiadają bardzo wysoki potencjał do budowy nowych systemów miejskiej komunikacji szynowej. Jakkolwiek nigdy nie zlikwidowano tu całkowicie komunikacji tramwajowej, to jednak zadecydowana większość sieci została zamknięta po II wojnie światowej. W 2003 r. rozpoczęto budowę nowych systemów tramwajowych. Do dziś powstało ich osiem: w Bergamo, Cagliari, Florencji, Messynie, Padwie, Palermo, Sassari i Wenecji o łącznej długość 101,8 km. Uruchomione sieci są krótkie, jedynie w Wenecji, Palermo i Florencji powstały systemy długości ponad 15 km. Wybudowano zarówno linie tramwaju klasycznego, szybkiego, jak i dwusystemowego. Z racji dość niewielkiej długości i ograniczonej obsługi centrów miast wpływ nowych sieci tramwajowych na funkcjonowanie transportu w miastach jest w większości przypadków umiarkowany. Szczególnie linie o dobrze dobranym przebiegu, łączące centrum aglomeracji z ośrodkami satelickimi lub przecinające całe miasto z przejściem przez ścisłe śródmieście odniosły niewątpliwy sukces, przyciągając w skali roku miliony pasażerów wcześniej korzystających z transportu indywidualnego z niewątpliwą korzyścią dla środowiska naturalnego i bezpieczeństwa ruchu na drogach. Na uwagę zasługuje także zaprzęgnięcie tramwaju do procesu rewitalizacji miast, szczególnie przestrzeni publicznych, które przywraca się pieszym i rowerzystom. Nowe włoskie systemy tramwajowe znajdują się ciągle jeszcze na początkowym etapie rozwoju, stąd też jest zbyt wcześnie, by stwierdzić ich szersze oddziaływanie na podział zadań przewozowych i współczynnik motoryzacji w skali całego miasta, a tym bardziej kraju. O znacznym potencjale włoskich miast pod względem dalszego rozwoju komunikacji tramwajowej świadczą jednak ambitne plany rozbudowy większości istniejących sieci, a także zamierzenia realizacji całkowicie nowych systemów. (abstrakt oryginalny)

EN

Italy, characterised by a very well developed polycentric urban network and being among the most motorised countries in Europe, has a very high potential for the development of new light rail systems. Although tram networks have never been completely dismantled there, the vast majority of them was closed after the Second World War. In 2003, the construction of new tram systems began. To date, eight networks have been built: in Bergamo, Cagliari, Florence, Messina, Padua, Palermo, Sassari and Venice with a total length of 101.8 km. The networks are rather short - only the systems in Venice, Palermo and Florence have more than 15 km of track. Both classic and fast tram as well as tram-train lines were built. Due to their rather short length and limited service of city centres, their impact on urban transport is mostly moderate. It should be stressed, however, that especially lines with a well-chosen route, connecting the city with satellite centres or crossing the entire city with a passage through the centre, are undoubtedly successful, attracting millions of passengers a year who used to use individual transport which results in an unquestionable benefit for the environment and traffic safety. Also the important role of new tram systems as catalysers of urban regeneration should be highlighted. It applies in particular to public spaces that are being given back to pedestrians and cyclists. Italy's new tram systems are still in their infancy, so it is too early to evaluate their wider impact on modal share and motorisation rates across the city, let alone in the country. Nevertheless, the considerable potential of Italian cities for the further development of light rail systems is demonstrated by ambitious expansion plans for most existing networks, as well as the intention to implement completely new systems. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Transport miejski; Transport publiczny; Komunikacja tramwajowa

EN

City transport; Public transport; Tram communication

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 24(4)
• Strony: 57--74

Twórcy

autor

Jakub Taczanowski

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Babalik-Sutcliffe E., 2002, Urban rail systems: analysis of the factors behind success, Transport Reviews, 22, 4, 415-447.
• Beria P. (ed.), 2018, Atlante trasporti italiani, Libreria Geografica, Novara.
• Città di Palermo. Servizio Trasporto Pubblico di Massa.
• Comune di Firenze. Piano Struttarale. Quadro conoscitivo 2. Sistema della mobilità, 2003, https://pianostrutturale.comune.fi.it.
• Comune di Palermo. Area infrastrutture e territorio. Metropolitana automatica leggera per la città di Palermo - prima linea, 2010, https://www.comune.palermo.it.
• Conferenza dei Sindaci della Città metropolitana Presentazione dei lineamenti strategici del PUMS, 2019, https://www.cittametropolitana.fi.it.
• Corposanto P., 2015, Il Translohr arriva a Venezia, www.ferrovie.it.
• De Bruijn H., Veeneman W., 2009, Decision-making for light rail, Transportation Research Part A, 43, 349-359.
• Dossier di progetto linea tranviaria SIR 2 e sistema metropolitano a rete tranviaria -Smart, 2022, Comune di Padova.
• Dossier trasporto passeggeri e mobilità, 2020, ANFIA, Roma, Torino.
• Ecco il nuovo progetto del tram della città di Messina, Stampa Libera, 20.09.2021, https://www.stampalibera.it.
• e Piano Urbano del Traffico, Piano Urbamo della Mobilità sostenibile, Scenario di Piano, 2019, https://mobilitasostenibile.comune.palermo.it.
• Eurostat, https://ec.europa.eu, 2022.
• Ferrara E., 2018, Dario Nardella: Per la tramvia non si spende tre volte tanto ecco perchè le linee 2 e 3 costano meno della 1, La Repubblica, 16.02.2018.
• Ferrara E., 2021, Tram per San Marco, ecco il piano completo: 22 mesi di cantieri, La Repubblica, 9.12.2021.
• Formigiari V., Muscolino P., 1999, Tram e filobus a Roma. Storia dalle origini, Calosci, Cortona.
• Giglio G., 2009, Pronti, partenza, tramVia! Inaugurato il tram Bergamo-Albino, Il Pendolare magazine, 05.05.2009.
• González R. C. L., Otón M. P., Wolff J.-P., 2013, Le tramway entre politique de transport et outil de réhabilitation urbanistique dans quelques pays européens: Allemagne, Espagne, France et Suisse, Annales de Géographie, 6, 694, 619-643.
• Gouin T., 2007, Planification urbaine et tramway en France: les leçons de l'expérience du tramway français moderne, Rapport Technique, CERTU, Lyon.
• Hass-Klau C., Crampton G., Benjari R., 2004, Economic impact of light rail. The Results of 15 Urban Areas in France, Germany, UK and North America, Environmental and Transport Planning, Brighton.
• Hass-Klau C., Crampton G., Biereth C., Deutsch V., 2003, Bus or light rail: making the right choice, Environmental and Transport Planning, Brighton.
• ISTAT, https://www.istat.it.
• Khabazi M., Nilsson I., 2021, Connecting people with jobs: Light rail's impact on commuting patterns, Travel Behaviour and Society, 24, 132-142.
• Knowles R., 1996, Transport impacts of Greater Manchester's Metrolink light rail system, Journal of Transport Geography, 4 (1), 1-14.
• Knowles R., 2007, What future for light rail in the UK after ten year transport plan targets are scrapped? Transport Policy, 14, 81-93.
• Kołoś A., Taczanowski J., 2016, The feasibility of introducing light rail systems in medium-sized towns in Central Europe, Journal of Transport Geography, 54, 400-413.
• L'impatto economico della Tramvia, 2019, https://www.comune.fi.it.
• Mackett R., Babalik-Sutcliffe E., 2003, New urban rail systems: a policy-based technique to make them more successful, Journal of Transport Geography, 11,151-164.
• Mackett R., Edwards M., 1998, The impact of new urban public transport systems: Will the expectations be met?, Transportation Research Part A, 32, 4, 231-245.
• Meno di 10 anni per il tram di Brescia: un affare da 363 milioni di euro, 22.01.2021, https://www.bresciatoday.it.
• Modelli di mobilità, strumenti di pianificazione e policy per il trasporto sostenibile nelle aree urbane. Lo stato dell'arte e un'agenda di lavoro, 2020, ISFORT.
• Mugnaini O., 2021, Tramvie d'agosto, due linee alla partenza. Progetto definitivo per Vacs e Leopolda-Piagge, La Nazione, 3.08.2021.
• Nilsson I., Delmelle E., 2018, Transit investments and neighborhood change: On the likelihood of change. Journal of Transport Geography, 66, 167-179.
• Oberti D., 2017, Le ferrovie perdute. Immagini e ricordi nel cinquantesimo anniversario della chiusura delle ferrovie di Valle Brembana e di Valle Seriana, Equa Editrice, Clusone.
• Olesen M., 2014, Framing light rail projects - Case studies from Bergen, Angers and Bern, Case Studies on Transport Policy, 2, 10-19.
• Olivari M., 2008, Il tram-treno sulla rete TPL a scartamento ridotto della Sardegna: vantaggi e problematiche applicative, Trasporti & Territorio, 1-6.
• Pellerito M., 2021, Il Sistema Tranviario della Città di Palermo, https://palermo.ordingegneri.it.
• Pissaloux J.-L., Ducol F., 2012, XII. Réflexions sur le retour récent du tramway comme mode de transport urbain et périurbain, Droit et gestion des collectivités territoriales, Tome 32, Transports et politiques locales de déplacement, 183-196.
• Rapporto Pendolaria 2019, 2019, Legambiente.
• Rapporto Pendolaria 2021, 2021, Legambiente.
• Russo G., 2005, Messina risale in tram, https://www.ferroviesiciliane.it, 1.07.2005.
• Sari F., 2015, Public transit and labor market outcomes: Analysis of the connections in the French agglomeration of Bordeaux, Transportation Research Part A, 78, 231-251.
• Sartori D., 2021, Il tram di Trento va veloce (perché serve a interrare la ferrovia e fare la Tav): 8 chilometri da piazza Centa a Gardolo, 20.05.2021, https://www.ladige.it.
• Spinosa A., 2017, Metropolitane d'Italia, Cityrailways.
• Studio di fattibilità per l'ampliamento del sistema tranviario della città di Palermo - stesura preliminare, 2016, Città di Palermo, Area tecnica della riqualificazione urbana e delle infrastrutture.
• Tantardini P., 2012, Atlante delle tramvie e ferrovie minori, Tgbook, Sandrigo.
• Tram Bergamo - Villa d'Almè, c'è la firma sul contratto per il progetto definitivo, 21.12.2021, https://www.bergamonews.it.
• Tram, Cagliari: la "metropolitana leggera" arriverà fino al Poetto, 03.03.2020, https://www.ferrovie.info.
• Tram di Cagliari, al via i lavori del nuovo tratto Repubblica-Matteotti-Stazione FS, 29.03.2021, https://mobilita.org.
• Tramvia, via libera agli indirizzi per progettare la linea Piazza Libertà - Rovezzano: a Campo di Marte parcheggio da 3mila posti, 2022, https://www.firenzetoday.it.
• Una rete di metrotranvia per l'Area Vasta di Cagliari, Regione Autonoma della Sardegna, http://www.regione.sardegna.it; 1.02.2008.
• 7 anni di tram Bergamo-Albino: il futuro viaggia sui binari, 24.04.2016, http://www.teb.bergamo.it.
• 17° Rapporto sulla mobilità degli italiani. Tra gestione del presente e strategie per il futuro, 2020, ISFORT.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.21.023.15739