Umiar, wspólnota i perspektywa nie-ludzka jako ekologiczne strategie (post)sztuki wobec kryzysu klimatycznego

• Autorzy: Barbara Swadzyniak

Warianty tytułu

Moderation, Community and Non-Human Perspective as Ecological Strategies of (Post-)Art Towards Climate Crisis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Od około 2018 roku można zauważyć w Polsce szczególnie wzmożone zainteresowanie tematem katastrofy klimatycznej i zaangażowanie w sprawy środowiskowe1. Są to przede wszystkim rosnąca świadomość polskiego społeczeństwa na temat zmian klimatu oraz znaczący wzrost zaangażowania ogółu społeczeństwa w problematykę kryzysu klimatyczno-ekologicznego, zarówno na poziomie krytyki systemowej, jak i indywidualnych praktyk konsumenckich. Za punkt zwrotny działań dla klimatu można uznać przede wszystkim, daleko wykraczające poza wymiar symboliczny, szkolne strajki klimatyczne zapoczątkowane przez Gretę Thunberg. Jako pozostałe główne przyczyny tego wzmożenia można wskazać późniejszy specjalny raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu z października 2018 roku, dotyczący globalnego ocieplenia o 1,5°C (IPCC 2018) - a warto przypomnieć, iż IPCC bada ocieplenie planety i związane z nim scenariusze już od 1988 roku - oraz następstwo serii wizerunkowych i politycznych porażek kolejnych szczytów klimatycznych i konferencji COP. (fragment tekstu)

EN

The foundations of the culture as well as of the current climate and ecological crisis rely on two paradigms that require deconstruction in context of the anthropocene, namely the capitalistic and anthropocentric paradigms. The author not only criticizes them, but also looks for alternatives among the post-humanistic philosophies and post-artistic practises that exceed modernistic traditions as well as autonomous and representative art. New tools for describing and changing reality can be provided by post-artistic practices which focus on action, social use, communities and immaterial benefits. This situates post-art in contraposition to institutionalized overproduction, anthropocentric individualism and market-based rules. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zmiany klimatyczne; Polityka klimatyczna; Polityka ekologiczna; Sztuka; Posthumanizm

EN

Climate change; Climate policy; Ecological politics; Art; Posthumanism

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2022
• Tom: 23
• Numer: z. 1
• Strony: 1--20

Twórcy

autor

Barbara Swadzyniak

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Araeen Rasheed (2010). Art Beyond Art. London: Third Text Publications.
• Banasiak Jakub, Cichocki Sebastian (2020). Postsztuka w stanie wyjątkowym. Rozmowa z Sebastianem Cichockim. Magazyn Szum, 29, 30-47.
• Bednarek Joanna (2020). Oduczanie się człowieczeństwa: fantastyka i antropocen. Teksty Drugie, 1, 118-133.
• Bennett Jane (2014). Życie w antropocenie. W: Aleksandra Jach, Piotr Juskowiak, Agnieszka Kowalczyk (red.), Ekologie. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 188-198.
• Bińczyk Ewa (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bruguera Tania (2018). Arte Útil. W: steirischer herbst, Florian Malzacher (red.), Prawda jest konkretna. Artystyczne strategie w polityce. Podręcznik. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 241-243.
• Brylska Aleksandra (2020). Społeczne uchwastowienie. W poszukiwaniu sposobów bycia z odrzuconymi. Prace Kulturoznawcze, 24(3), 77-91.
• Choi Binna, Krauss Anette (2017). Unlearning Institution. W: Paul O'Neill, Lucy Steeds, Mick Wilson (red.), How Institutions Think: Between Contemporary Art and Curatorial Discourse. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, 66-78.
• Haraway Donna (2014). Co możemy zrobić, jeżeli nigdy nie byliśmy ludźmi? W: Aleksandra Jach, Piotr Juskowiak, Agnieszka Kowalczyk (red.), Ekologie. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 101-134.
• Hickel Jason (2021). Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Jach Aleksandra, Juskowiak Piotr, Kowalczyk Agnieszka (red.) (2014). Ekologie. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi.
• Latour Bruno (2014). Czekając na Gaję. Komponowanie wspólnego świata poprzez sztukę i politykę. W: Aleksandra Jach, Piotr Juskowiak, Agnieszka Kowalczyk (red.), Ekologie. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 156-173.
• Lippard Lucy R. (1984). Trojan Horses: Activist Art and Power. W: Brian Wallis (red.), Art After Modernism: Rethinking Representation. New York: The New Museum of Contemporary Art, 340-358.
• Łukomski Krzysztof (red.) (2020). Things We Do Together and Their Genesis. W: Marianna Dobkowska, Krzysztof Łukomski (red.), Things We Do Together: The Post-Reader. Warszawa: CSW Zamek Ujazdowski, 64-89.
• Mangasson Andri Snar (2020). O czasie i wodzie. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Marzec Andrzej (2021). Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mirzoeff Nicholas (2016). Jak zobaczyć świat. Kraków-Warszawa: Wydawnictwo Karakter.
• Moore James W. (2015). Capitalism in the Web of Life. Ecology and the Accumulation of Capital. London: Verso Books.
• Morton Timothy (2016). Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence. New York: Columbia University Press.
• Patel Raj, Moore Jason W. (2019). Tania natura. W: Joanna Bednarek, Przemysław Czapliński, Dawid Gostyński (red.), O jeden las za daleko. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 311-331.
• Petrešin-Bachelez Nataša (2017). On Slow Institutions. W: Paul O'Neill, Lucy Steeds, Mick Wilson (red.), How Institutions Think: Between Contemporary Art and Curatorial Discourse. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, 38-47.
• Policht Piotr (2019). Czarne słońce. Zwrot ekologiczny wczoraj i dziś. Magazyn Szum, 26, 42-61.
• Rogowska-Stangret Monika (2020). Opowiedzieć świat inaczej. O praktykowaniu utopii w antropocenie. W: Małgorzata Gurowska, Monika Rosińska, Agata Szydłowska (red.), Zoepolis. Budując wspólnotę ludzko-nie-ludzką. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 89-105.
• Rosińska Monika, Szydłowska Agata (2020). ZOEpolis; Słowniczek ZOEpolis: Kapitałocen. W: Małgorzata Gurowska, Monika Rosińska, Agata Szydłowska (red.), Zoepolis. Budując wspólnotę ludzko-nie-ludzką. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, 41-42.
• Stefańska Bogna, Depczyński Jakub (2021). Sztuka użyteczna. Praktyki artystyczne wobec kryzysu klimatycznego. Quart, 1, 66-86.
• Szreder Kuba (2021). Postsztuka dzisiaj, czyli dziwne narzędzia w powszechnym użyciu. Quart, 1, 26-51.
• Tsing Anna (2020). Sztuki uważności. Teksty Drugie, 1, 204-214.
• Tsing Anna, Swanson Heather A., Gan Elaine, Bubandt Nils (red.) (2017). Arts of Living on a Damaged Planet. Ghosts and Monsters of the Anthropocene. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Wielgosz Przemysław (2020). Wyleczmy się z kapitalizmu. Magazyn Pismo, 8, 52-56.
• Wójtowicz Aleksy (2021). Aby do Potopii. Młoda sztuka wobec dekady 2010-2020. Magazyn Szum, 32, 24-45.
• Wright Christopher, Nyberg Daniel (2015). Climate Change, Capitalism and Corporations. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bednarek Joanna (2018). Pełzająca katastrofa. Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej, 22, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2018/22-zobaczyc-antropocen/pelzajaca- -katastrofa [odczyt: 30.05.2021].
• Bieńkowska Zofia, Drygas Piotr, Sadura Przemysław (2021). Nie nasza wina, nie nasz problem. Katastrofa klimatyczna w oczach Polek i Polaków. Krytyka Polityczna, 3, https://krytykapolityczna. pl/wp-content/uploads/2021/03/raport-nie-nasza-wina.pdf [odczyt: 7.04.2022].
• Błęcki Paweł (2019). Tymczasowe zagęszczenie materii. Magazyn RTV,

Identyfikatory

DOI

10.4467/20843976ZK.22.001.15867