Wartościowanie niejednoznacznego dziedzictwa modernizmu w mieście na przykładzie stacji kolejowej Warszawa Ochota

• Autorzy: Mariusz E. Sokołowicz

Warianty tytułu

Valuating the Ambiguous Heritage of Modernism in Cities Based on the Case of the Warsaw Ochota Train Station

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jeśli dziedzictwo architektoniczne w miastach jest rozpoznawalne dla szerokiej rzeszy odbiorców, nie budzi zastrzeżeń co do swojej wartości. Jeśli jednak architektura wzbudza kontrowersje, jest relatywnie młoda lub kojarzy się z trudną przeszłością, jej wartościowanie bywa niejednoznaczne. W rozstrzyganiu kontrowersji mogą pomóc niekonwencjonalne metody wartościowania, ułatwiające decydentom podejmowanie trafniejszych decyzji. Artykuł prezentuje propozycję wartościowania modernistycznej warszawskiej stacji kolejowej WKD Ochota. Łączy analizę kosztów i korzyści z tzw. panelem delfickim. Przeprowadzone na potrzeby artykułu badanie ujawniło, że tego rodzaju architektura, choć niejednoznaczna, przez społeczność lokalną traktowana jest jako wartościowa nie tylko w wymiarze ekonomicznym, lecz też społecznym i kulturowym.(abstrakt oryginalny)

EN

If architectural heritage in cities is recognisable for the masses, it does not raise doubts as to its value. However, if the architecture is controversial, relatively young, or can be associated with a problematic legacy and difficult past, its valuation raises ambiguities. Unconventional valuation methods can help resolve these uncertainties, making it easier for local decision-makers to make sounder decisions. This paper presents a proposal for valuing Warsaw's modernist WKD Ochota train station, using a combination of cost-benefit analysis and a Delphi panel. The study carried out for the purposes of this article revealed that such architecture, although ambiguous, is treated by the local community as valuable not only in economic terms, but also in social and cultural terms.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Architektura; Dziedzictwo kulturowe; Dworzec kolejowy

EN

Architecture; Cultural heritage; Railway station

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 1
• Strony: 86--107

Twórcy

autor

Mariusz E. Sokołowicz

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Affelt W.J., 2009, "Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości", Kurier Konserwatorski, nr 5, s. 5-20.
• Báez A., Herrero L.C., 2012, "Using contingent valuation and cost-benefit analysis to design a policy for restoring cultural heritage", Journal of Cultural Heritage, t. 13, s. 235-245.
• Bendyk E., 2020, W Polsce, czyli wszędzie. Rzecz o upadku i przyszłości świata. Warszawa: Polityka.
• Benton-Short L., 2006, "Politics, public space, and memorials: The brawl on the mall", Urban Geography, t. 27, nr 4, s. 297-329.
• Bierwiaczonek K., 2018, "Miejskie przestrzenie publiczne i ich społeczne znaczenia - próba systematyzacji", Przegląd Socjologiczny, t. 67, nr 1, s. 25-48.
• Boardman A.E. i in., 2018, Cost-Benefit Analysis. Concepts and Practice. New York: Cambridge University Press.
• Boltanski L., Thevenot L., 2006, On Justification: Economies of Worth. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Breidert C., Hahsler M., Reutterer T., 2006, "A review of methods for measuring willingness-to-pay", Innovative Marketing, t. 2, nr 4, s. 8-32.
• Buchanan J.M., 1991, "Opportunity cost", w: J. Eatwell, M. Milgate, P.K. Newman (red.), The New Palgrave: The World of Economics. London: Palgrave Macmillan, s. 520-525.
• Choi A.S. i in., 2010, "Economic valuation of cultural heritage sites: A choice modeling approach", Tourism Management, t. 31, nr 2, s. 213-220.
• Ciarkowski B., 2016, "Trudne dziedzictwo Łodzi - historyczna narracja w przestrzeni dawnego Litzmannstadt Ghetto", Przegląd Kulturoznawczy, nr 1(27), s. 49-59.
• Ciarkowski B., 2017a, "Dissonant heritage: Decoding the historical narrative of rationalist architecture in fascist Italy", Acta Academiae Artium Vilnensis, nr 86-87, s. 319-328.
• Ciarkowski B., 2017b, "Harmonia czy dysonans - rozwój architektury uzdrowiskowej w Karpatach i Sudetach w latach 60. i 70. XX wieku", Mazowsze. Studia Regionalne, nr 20, s. 13-24.
• Ciarkowski B., 2017c, "Unwanted heritage and its cultural potential. Values of modernist architecture from the times of the Polish People's Republic", Mazowsze. Studia Regionalne, nr 22, s. 71-83.
• Ciarkowski B., 2019, "Post-war concrete-based architectural heritage in Eastern Europe. InnovaConcrete project", w: Modern Heritage in Concrete - Documentation UNESCO World Heritage Day 03.06.2018. Berlin, s. 36-42, https://www.academia.edu/40197857/Ciarkowski_Innova_Concrete_Project_Modernes_Erbe_in_Beton20190828_3415_z6mtgj.
• Costa A. i in., 2014, "«Piensa» twice: On the foreign language effect in decision making", Cognition, t. 130, nr 2, s. 236-254.
• Czarnecki M., 2017, "Zabytki modernizmu jako zdefiniowany zasób dziedzictwa architektonicznego w kontekście ochrony konserwatorskiej obiektów powojennych", Ochrona Dziedzictwa Kulturowego. Dziedzictwo XX wieku - kryteria wyboru, zasady ochrony, nr 3, s. 179-186.
• Dewey J., 1922, Human Nature and Conduct: An Introduction to Social Psychology. New York: Henry Holt and Co.
• Dewey J., 1939, "Theory of valuation", Philosophy of Science, t. 6, nr 4, s. 490-491.
• Dwyer O.J., 2002, "Location, politics, and the production of civil rights memorial landscapes", Urban Geography, t. 23, nr 1, s. 31-56.
• Encyclopaedia Britannica, 2015, Encyclopaedia Britannica, https://www.britannica.com/ (dostęp: 3.08.2020).
• Fée D., Colenutt B., Schäbitz S.C. (red.), 2020, Lessons from British and French New Towns: Paradise Lost?, Bingley: Emerald Publishing Limited.
• Ferretti V., Bottero M., Mondini G., 2014, "Decision making and cultural heritage: An application of the Multi-Attribute Value Theory for the reuse of historical buildings", Journal of Cultural Heritage, t. 15, s. 644-655.
• Fields L., Slomka M., Shepherd M., 2020, "A formula for success: reviewing the social discount rate", 30.09.2020, https://www.oxera.com/insights/agenda/articles/a-formula-for-success-reviewing-thesocial- discount-rate/ (dostęp: 15.03.2022).
• Forty A., 2012, Concrete and Culture: A Material History. London: Reaktion Books.
• Fredheim L.H., Khalaf M., 2016, "The significance of values: heritage value typologies re-examined", International Journal of Heritage Studies, t. 22, nr 6, s. 466-481.
• Frodl W., 1963, Denkmalbegriffe, Denkmalwerte und ihre Auswirkung auf die Restaurierung, Wien.
• Gadacz T., 2010, "Wartości w czasach zamętu", w: M. Madurowicz (red.), Wartościowanie współczesnej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego - Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, s. 17-30.
• Granovetter M.S., 2017, Society and Economy: Framework and Principles. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Guzmán P.C., Pereira-Roders A.R., Colenbrander B.J.F., 2017, "Measuring links between cultural heritage management and sustainable urban development: An overview of global monitoring tools", Cities, t. 60, s. 192-201.
• Hayakawa S. i in., 2016, "Using a foreign language changes our choices", Trends in Cognitive Sciences, t. 20, nr 11, s. 791-793.
• Hultkrantz L., 2021, "Discounting in economic evaluation of healthcare interventions: What about the risk term?", The European Journal of Health Economics, t. 22, nr 3, s. 357-363.
• Ingerpuu L., 2018, "Socialist architecture as today's dissonant heritage: Administrative buildings of collective farms in Estonia", International Journal of Heritage Studies, t. 24, nr 9, s. 954-968.
• Jędrzejko E., 1987, Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Jevons W.S., 1871, The Theory of Political Economy, London-New York: Macmillan.
• Kaczmarek S., 2012, "Kultura gospodarowania przestrzenią w mieście", Studia Miejskie, nr 5, s. 9-17, https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/sm/article/view/2308 (dostęp: 15.03.2022).
• Kłosek-Kozłowska D., 2017, Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyki, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• Krupowicz J., 2005, "Metody heurystyczne", w: M. Cieślak (red.), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 201-222.
• Lamprakos M., 2014, "Riegl's 'Modern Cult of Monuments' and the problem of value", Change Over Time, t. 4, nr 1, s. 418-435.
• Lewicki J., 2016, "O początkach klasyfikacji zabytków. O wadach i zaletach polskich systemów wartościowania zabytków", Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, nr 2, s. 91-108.
• Lewicki J., 2017a, "Ocena wartości zabytków epoki modernizmu. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość", Wiadomości Konserwatorskie, nr 49, s. 38-50.
• Lewicki J., 2017b, "Ocena wartości zabytków epoki modernizmu z 1 poł. XX wieku. Propozycja metody klasyfikacji", Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, nr 3, s. 107-124.
• Light D., 2000, "An unwanted past: Contemporary tourism and the heritage of communism in Romania", International Journal of Heritage Studies, t. 6, nr 2, s. 145-160.
• Linstone H.A., Turoff M., 1975, The Delphi Method. Techniques and Applications. Addison-Wesley Publishing Company.
• Lipiński J., Lorens P., 2016, Młode Miasto Gdańsk. Laboratorium miejskich procesów rozwojowych. Warszawa: Monoplan.
• Lisiecki S., 2015, "Florian Znaniecki i Janusz Ziółkowski. O tradycji i kontynuacjach badań nad wartościowaniem przestrzeni miasta", Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, t. 77, nr 1, s. 13-26.
• Logan W., Reeves K., 2009, Places of Pain and Shame. Dealing with 'Difficult Heritage. London: Routledge.
• Lyons J., 1989, Semantyka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Marshall A., 2013[1890], Principles of Economics, London: Palgrave Macmillan.
• Marx K., 1906, Capital. A Critique of Political Economy, New York: The Modern Library.
• McDowell S., 2008, "Heritage, memory and identity", The Ashgate Research Companion to Heritage and Identity, Aldershot: Ashgate Publishing, s. 37-53.
• Menger C., 1871, Grundsätze der Volkswirtschaftslehre, Wien: Braumüller.
• Merta-Staszczak A., 2018, Niechciane dziedzictwo. Nieruchomości zabytkowe na Dolnym Śląsku w latach 1945-1989, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mind Tools Content Team, 2021, Cost-Benefit Analysis. Deciding, Quantitatively, Whether to Go Ahead, Mind Tools, http://www.mindtools.com/pages/article/newTED_08.htm (dostęp: 15.03.2022).
• Murzyn-Kupisz M., 2010, "Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii", Zarządzanie Publiczne, nr 3(13), s. 19-32.
• Murzyn-Kupisz M., 2015, "Values of cultural heritage in the context of socio-economics", w: B. Szmygin (red.), Heritage Value Assessment Systems. The Problems and the Current State of Research. Lublin- Warsaw: Lublin University of Technology, Polish National Committee of the International Council on Monuments and Sites (ICOMOS), s. 147-164.
• Murzyn M., 2016, "Zarządzanie dziedzictwem kulturowym na podstawie wartości", Zarządzanie w Kulturze, t. 17, nr 3, s. 195-213.
• Niżankowski R. i in., 2002, Analiza opłacalności. Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius.
• Nowacki M., 2009, "Skłonność do zapłaty a cena wstępu do atrakcji turystycznej", Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Turystyki, nr 13, s. 101-114.
• Ochkovskaya M., Gerasimenko V., 2018, "Buildings from the socialist past as part of a city's brand identity: The case of Warsaw", Bulletin of Geography, nr 39, s. 113-127.
• Perry R.B., 1926, General Theory of Value, Cambridge: Harvard University Press.
• Rampley M., 2012, Heritage, Ideology, and Identity in Central and Eastern Europe. Contested Pasts, Contested Presents, Woodbridge: The Boydell Press.
• Ready R.C., Navrud S., 2002, "Why value cultural heritage?", w: S. Navrud, R.C. Ready (red.), Valuing Cultural Heritage. Applying Environmental Valuation Techniques to Historic Buildings, Monuments and Artifacts, Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing, s. 3-9.
• Reilly K.D., 1973, "The Delphi technique: Fundamentals and applications", w: H. Borko (red.), Targets for Research in Library Education. Chicago: American Library Association, s. 187-199.
• Ricardo D., 2001, On the Principles of Political Economy and Taxation, Kitchener: Batoche Books.
• Richter R., 2017, "Industrial heritage in urban imaginaries and city images", The Public Historian, t. 39, nr 4, s. 65-84.
• Riegl A., 1903, Der moderne Denkmalkultus: sein Wesen und seine Entstehung, Wien: Verlage von W. Braumüller.
• Riganti P., Nijkamp P., 2004, "Valuing cultural heritage benefits to urban and regional development", w: 44th Congress of the European Regional Science Association: "Regions and Fiscal Federalism", Porto, http://hdl.handle.net/10419/117122 (dostęp: 15.03.2022).
• Schwartz S.H., 1992, "Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries", w: M. Zanna (red.), Advances in Experimental Social Psychology, t. 25, s. 1-65. New York: Academic Press.
• Schwartz S.H., 2015, "Basic individual values: sources and consequences", w: T. Brosch, D. Sander (red.), Handbook of Value. Perspectives from Economics, Neuroscience, Philosophy, Psychology, and Sociology. Oxford: Oxford University Press, s. 63-84.
• Silverman H., 2011, Contested Cultural Heritage. Religion, Nationalism, Erasure, and Exclusion in a Global World, New York: Springer.
• Skalimowski A., Tucholski Z., 2010, "Modernistyczne wiaty i przystanki kolejowe Warszawskiego Węzła Kolejowego. O konieczności ochrony konserwatorskiej", Ochrona Zabytków, nr 1-4, s. 73-84.
• Śleszyński J., Wiewiórski R., 2011, "Wycena ekonomiczna dóbr kultury na przykładzie piwnic Pałacu Saskiego w Warszawie", Ekonomista, t. 2, s. 283-295.
• Smith A., 1776, An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, London: W. Strahan and T. Cadell.
• Smith L., 2008, Uses of Heritage, London: Routledge.
• Sokołowicz M.E., Przygodzki Z., 2020, "The value of ambiguous architecture in cities. The concept of a valuation method of 20th century post-socialist train stations", Cities, t. 104, s. 2-15.
• Springer F., 2011, Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Cracow: Karakter.
• Sproull N.L., 1988, Handbook of Research Methods: A Guide for Practitioners and Students in the Social Sciences, Methuen, NJ: Scarecrow Press.
• Stern N., 2007, The Economics of Climate Change. The Stern Review, London: HM Treasury.
• Sunstein C.R., 2019, The Cost-Benefit Revolution, The Cost-Benefit Revolution, Cambridge-London: MIT Press.
• The Allen Consulting Group, 2005, Valuing the priceless: the Value of Heritage Protection in Australia, Sydney: The Allen Consulting Group.
• Throsby D., 2001, Economics and Culture, Cambridge: Cambridge University Press.
• Trocki M., Grucza B., 2007, Zarządzanie projektem europejskim, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Tunbridge J.E., Ashworth G.J., 1996, Dissonant Heritage. The Management of the Past as a Resource in Conflict, Chichester: Wiley.
• Vickerman R., 2007, "Cost-benefit analysis and large-scale infrastructure projects: State of the art and challenges", Environment and Planning B: Planning and Design, t. 34, nr 4, s. 598-610.
• Wallis A., 1990, Socjologia przestrzeni, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.
• While A., 2006, "Modernism vs urban renaissance: Negotiating post-war heritage in English city centres", Urban Studies, t. 43, nr 13, s. 2399-2419.
• Williamson K., 2002, "The Delphi method", w: K. Williamson (red.), Research Methods for Students, Academics and Professionals. Information Management and Systems, Wagga Wagga: Centre for Information Studies, Charles Sturt University, s. 209-220.
• Wright G.H. von, 1951, "Deontic logic", Mind, t. 60, s. 1-15.
• Wright W.C.C., Eppink F.V., 2016, "Drivers of heritage value: A meta-analysis of monetary valuation studies of cultural heritage", Ecological Economics, t. 130, s. 277-284.
• Znaniecki F., 1938, "Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej", Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 1, s. 89-119.

Identyfikatory

DOI

10.7366/1509499518706