Pytanie 99: Jak dbać o autentyczność dziedzictwa w obiektach odbudowanych po zniszczeniach?

• Autorzy: Paweł Plichta , Armin Mikos von Rohrscheidt , Sergii Iaromenko , Tomasz Róg , Anna Duda , Wojciech Mazur , Marcin Gorączko , Krzysztof Kasprzak , Beata Raszka
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wojny, katastrofy, pożary, zamachy i inne tragiczne zdarzenia oprócz oczywistych dramatycznych skutków dla poszczególnych osób oznaczają też niejednokrotnie katastrofalne efekty dla dziedzictwa kulturowego. Zarówno materialne, jak i niematerialne elementy dziedzictwa konkretnych wspólnot, grup i narodów mogą być unicestwione lub w ograniczony sposób przypadkowo lub intencjonalnie niszczone. Z jednej strony muzea, teatry, sanktuaria, zabytki, miejsca i artefakty, z drugiej zaś tradycje, zwyczaje, pamięć, wiedza i wszystko to, co związane z aktywnością, działaniem, tworzeniem i odtwarzaniem przez konkretne jednostki w perspektywie wojny, z uwagi na skalę konfliktu są nie tylko potencjalnie zagrożone, ale faktycznie i wielokrotnie bezpowrotnie uśmiercane. Obraz zniszczeń w wyniku działań człowieka i natury, gruzy, ruiny, groby, a także mapa ruchów migracyjnych w obliczu podejmowanych starań aby uporządkować, odbudować, przywrócić i powrócić do stanu sprzed katastrofy kierują myśli nie tylko badaczy ale też innych interesariuszy w stronę fundamentalnych pytań o autentyczność. W kontekście wydarzeń ostatnich tygodni i miesięcy oraz wcześniejszych doświadczeń w skali regionalnych i lokalnych katastrof, wojen i innych destrukcyjnych zdarzeń proponujemy refleksję nad tym problemem w perspektywie turystyki kulturowej. Czy katastroficzne piętno musi być jedynym lub dominującym elementem tożsamości konkretnych miejsc, całych miast czy regionów? Czy turystyka kulturowa posiada, ewentualnie w jakim zakresie i w jakich okolicznościach, potencjał stygmatyzujący? Z jakimi trudnościami borykają się zarządcy, przewodnicy w przestrzeniach, obiektach całkowicie lub częściowo odbudowanych po zniszczeniach? Jakie praktyki sprzyjają, a jakie uniemożliwiają troskę o autentyczność dziedzictwa w obiektach odbudowanych po zniszczeniach? Podsumowując, jak dbać o autentyczność dziedzictwa w obiektach odbudowanych po zniszczeniach? (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Zniszczenia wojenne w budownictwie miast; Turystyka kulturowa; Katastrofa; Klęski żywiołowe

EN

Cultural heritage; War damages in the construction of cities; Cultural tourism; Disaster; Natural disaster

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 2
• Strony: 287--337

Twórcy

autor

Paweł Plichta

• Uniwersytet Jagielloński

autor

Armin Mikos von Rohrscheidt

• Gnieźnieńska Szkoła Wyższa Milenium

autor

Sergii Iaromenko

• Państwowy Uniwersytet Ekonomiczny w Odessie

autor

Tomasz Róg

autor

Anna Duda

• Uniwersytet Jagielloński

autor

Wojciech Mazur

• Uniwersytet Jagielloński

autor

Marcin Gorączko

• Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy

autor

Krzysztof Kasprzak

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Beata Raszka

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Bibliografia

• 1. Ashworth G., Tunbridge J., 1996, Dissonant Heritage: The Management of The Past as a Resorce in Conflict, Wiley, Chichester
• 2. Bukowska W., Krawczyk J. (red.), 2015, Karta Wenecka 1964-2014, Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń
• 3. Czerner O., 1974, Wartość autentyzmu w zabytkach, "Ochrona Zabytków", nr 3, s. 180-183
• 4. Duda A., 2020, Turysta wobec porzuconego dziedzictwa Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia, Historia Iagellonica, Kraków
• 5. Fudala T., (red.), 2016a, Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa
• 6. Fudala T., 2016b, Odbudowa Warszawy i miastobójstwo "małego Paryża", [w:] Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, red. T. Fudala, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa, s. 11-35
• 7. Houghton F., 2013, 'The missing chapter'. Bomber Command aircrew memoirs in the 1990s and 2000s, [w:] British Cultural Memory and the Second World War, red. L. Noakes, J. Pattison, Bloomsbury, London i in., s. 155-174
• 8. Iaromenko S., Shykina O., Niecheva N., 2019, Wooden sacral architecture as an object of cultural tourism in Ukraine, "Journal of Geology, Geography and Geoecology", Vol. 28, nr 4, s. 661-672, doi: https://doi.org/10.15421/111963
• 9. ICOMOS, 2008, Deklaracja w sprawie zachowania genius loci (ducha miejsca), XVI Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Quebec, 4 października 2008 r.
• 10. Janicki K., Kuzak R., Kaliński D., Zaprutko-Janicka A., 2020, Przedwojenna Polska w liczbach, Bellona, Warszawa
• 11. Jędrysiak T., Mikos von Rohrscheidt A., 2011, Militarna turystyka kulturowa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• 12. Kapuściński R., 2004, Spotkanie z Innym jako wyzwanie XXI wieku, Kraków
• 13. Kociszewski P., 2018, Turystyka militarna: zagospodarowanie zasobów i funkcja turystyczna w zarządzaniu obiektami, pytanie nr 74, "Turystyka Kulturowa", nr 1, s. 274-293
• 14. Konwencja 1972, Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji, Dz. U. z 1976 r., nr 32, poz. 190
• 15. Konwencja 2003, Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. (Dz.U. 2011, nr 172, poz. 1018)
• 16. Kulesza R., 2016, Epitafium termopilskie w Polsce, "Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym", T. 39, nr 4, s. 3-34
• 17. Kunicki-Goldfinger W. J. H., 1993, Znikąd donikąd, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• 18. Mikos von Rohrscheidt A., 2009, Polska: największe muzeum fortyfikacji na wolnym powietrzu w aspekcie rozwoju turystyki kulturowej, "Turystyka Kulturowa", nr 2, s. 20-48
• 19. Mikos von Rohrscheidt A., 2018, Polityka historyczna z etyką w tle. Patologie w kreowaniu doświadczeń turystów kulturowych, "Folia Turistica", nr 49, s. 67-123
• 20. Mikos von Rohrscheidt A., 2020a, Zarządzanie w turystyce kulturowej, t. I: Konteksty, koncepcje, strategie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• 21. Mikos von Rohrscheidt A., 2020a, Zarządzanie w turystyce kulturowej, t. II: Obszary, Relacje, oferta, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• 22. Mikos von Rohrscheidt A., 2021a, Interpretacja dziedzictwa w turystyce kulturowej. Konteksty, podmioty, zarządzanie, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• 23. Mikos von Rohrscheidt A., 2021b, Uczestnicy, formy i kierunki rozwoju współczesnej turystyki społecznej, [w:] Turystyka społeczna w Polsce. Monografia naukowa.
• 24. Przewodnik dobrych praktyk, red. A. Stasiak, COTG PTTK Fundacja Symbioza, Kraków-Świdnica, s. 31-61
• 25. Mikos von Rohrscheidt A., Szczepankiewicz-Battek J., 2017, Dzieje i dziedzictwo reformacji luterańskiej w Polsce jako potencjał i przedmiot turystyki religijnej, "Turystyka Kulturowa", nr 3, s. 21-61
• 26. Molski J., 2015, Wędrówki z notatnikiem i łopatą, Wydawnictwo Vesper, Czerwonak
• 27. Oszczanowski P., (red.), 2011, Cuius regio, eius religio. Trzechsetna rocznica powstania kościołów Łaski na Śląsku // 300. Jahrestag des Bestehens der Gnadenkirchen in Schlesien, Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra 2011
• 28. Perlińska-Kobierzyńska E., 2016, Warszawa, miasto do przebudowy, [w:] Spór o odbudowę Warszawy. Od gruzów do reprywatyzacji, red. T. Fudala, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Warszawa, s. 59-91
• 29. Raport 2004, Raport o stratach wojennych Warszawy, Miasto Stołeczne Warszawa, Zespół ds. ustalenia wartości strat jakie Warszawa poniosła w wyniku II Wojny Światowej, Urząd Miasta Stołecznego Warszawa, listopad 2004
• 30. Rouba B.J., 2008, Autentyczność i integralność zabytków, "Ochrona Zabytków", nr 4, s. 37-57
• 31. Schatt-Babińska K., 2016, Europocentryczne i dalekowschodnie spojrzenie na wartość autentyzmu zabytku - Dokument z Nara jako próba pogodzenia, "Gdańskie Studia Azji Wschodniej", nr 10, s. 28-40
• 32. Smith L., 2006, Uses of Heritage, Routledge, London-New York
• 33. Smith L., 2016, "Zwierciadło dziedzictwa": Narcystyczna iluzja czy zwielokrotnione odbicie?, przeł. E. Klekot, "Rocznik Antropologii Historii", t. VI (9), s. 25-44
• 34. Szczepankiewicz-Battek J., 2015, Kościoły ucieczkowe i graniczne w krajobrazie kulturowym pogranicza śląsko-łużyckiego i ziemi legnickiej, "Studia z Geografii Politycznej i Historycznej", vol. 4, s. 291-311.
• 35. Weiner J., 1999, Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• 36. Żemła M., 2014, Autentyczność obiektywistyczna wybranych typów atrakcji w oczach turysty w kształtowaniu doświadczenia turystów, "Ekonomiczne Problemy Turystyki", nr 1 (25), s. 385-404
• 37. Ярьоменко С. Г., 2021, Туристичні ресурси України. Херсон, ОЛДІ-ПЛЮС [Iaromenko S. H., 2021, Zasoby turystyczne Ukraine, Cherson, OLDI-PLUS]
• 38. Age Old Cities VR, [online:] https://asia.si.edu/exhibition/age-old-cities/, dostęp 14.06.2022
• 39. Document 2268-IX, On Protection of Cultural Heritage. Law of Ukraine, [online:] https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1805-14?lang=en