Od dziedzictwa niematerialnego do produktu turystycznego - o autentyczności w turystyce kulturowej

• Autorzy: Sylwia Kaczmarek , Armina Kapusta

Warianty tytułu

From Intangible Heritage to a Tourism Product - about Authenticity in Cultural Tourism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dziedzictwo niematerialne to pamięć o przeszłości, reinterpretowana i przekształcana przez kolejne pokolenia. Jest ewolucyjnym procesem nie tylko podtrzymywania tradycji, ale również wzbogacania ich o nowe wartości. Unikatowość, oryginalność to cechy, które mogą decydować o zainteresowaniu turystów, jednakże specyfika obrzędów, zachowań sprawia, że nie są one klarowne i zrozumiałe, wymagają translacji i przekazania w innej, przystępniejszej formie. Możliwości poznania są również uwarunkowane cechami miejsca, w których doświadczać można przejawów kultury niematerialnej oraz sposobami jej popularyzowania. Obcowanie z autentycznym dziedzictwem niematerialnym wiąże się często z niezrozumieniem bez odpowiedniego przygotowania teoretycznego, a w wielu przypadkach ograniczone jest czasowo. Ponadto, hermetyczność społeczności kultywujących tradycje sprawia, że udostępnienie ich na potrzeby turystyki masowej skłania do ich reprodukowania w formie produktu turystycznego. W tym kontekście zastanawiać może, czy podróżnym prezentowane jest autentyczne dziedzictwo niematerialne, czy też jego turystyczna adaptacja oraz czy w turystyce wystarczające jest obcowanie z kulturą niematerialną, czy też kluczowe są jej materialne przejawy. W artykule, na podstawie wybranych przykładów z krajów europejskich, zaprezentowano krytyczną analizę istniejących koncepcji przekształcania dziedzictwa niematerialnego, obecnego w przestrzeni kulturowej w terenach miejskich i pozamiejskich, w produkt turystyczny. Kontekst rozważań stanowiła problematyka definiowania dziedzictwa niematerialnego oraz jego ochrony, a także zagadnienie autentyczności w turystyce kulturowej opartej na dziedzictwie niematerialnym z uwzględnieniem teorii spektaklu i interpretacji semiotycznej. (abstrakt oryginalny)

EN

Intangible heritage constitutes a memory of the past, reinterpreted and transformed by successive generations. It is an evolutionary process of not only maintaining traditions, but also enriching them with new values. Uniqueness and originality are the features that may determine the interest of tourists, however, the specificity of rituals and behaviors mean that they are not clear and understandable, they require translation and transmission in a different, more accessible form. The possibilities of getting knowledge are also conditioned by the features of the place where manifestations of non-material culture can be experienced and the ways of popularizing it. Intercourse with authentic intangible heritage is often associated with misunderstanding without adequate theoretical preparation, and in many cases is limited in time. Moreover, the hermetic nature of communities cultivating traditions means that making them available for the purposes of mass tourism encourages them to be reproduced in the form of a tourist product. In this context, it may be wondering whether travelers experience authentic intangible heritage or its tourist adaptation, and whether in tourism it is sufficient to interact with intangible culture, or whether its material manifestations are of key importance. Based on selected examples from European countries, the article presents a critical analysis of the existing concepts of transforming intangible heritage present in cultural space in urban and non-urban areas into a tourism product. The context of the considerations was the issue of defining intangible heritage and its protection, as well as the issue of authenticity in cultural tourism based on intangible heritage, taking into account the theory of society of the spectacle and semiotic interpretation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Turystyka kulturowa; Produkt turystyczny; Semiotyka; Turystyka

EN

Cultural heritage; Cultural tourism; Tourist product; Semiotics; Tourism

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2022
• Numer: nr 3 Dziedzictwo niematerialne a turystyka
• Strony: 7--48

Twórcy

autor

Sylwia Kaczmarek

• Uniwersytet Łódzki

autor

Armina Kapusta

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. Adamowski J., Smyk K., 2013, Niematerialne dziedzictwo kulturowe - teoria i praktyka, [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła - wartości - ochrona, Wyd. UMSC, NID, Lublin-Warszawa, s. 9-17
• 2. Almeida A. M. M., 2016, Modelling tourism demand in Madeira since 1946: and historical overview based on a time series approach, "Journal of Spatial and Organizational Dynamics", 4(2), 145-156
• 3. Almeida A., Machado L. P., Silva T. P., 2020, Heritage as a source of competitive advantage: Lessons from Madeira, (in) S.J. Teixeira, J.M. Ferreira (ed.), Multilevel approach to competitiveness in the global tourism industry, IGI Global, 177-197
• 4. Apanowicz J., 2005, Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Difin, Warszawa
• 5. Babbie E., 2019, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa
• 6. Bartmiński J., 2013, Specyfika niematerialnego dziedzictwa kulturowego - problemy ochrony, dokumentacji i "rewitalizacji", [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła - wartości - ochrona, Wyd. UMSC, NID, Lublin-Warszawa, s. 35-49
• 7. Baudrillard J., 1983, Simulations, Semiotext(e), New York, tłum. Phil Beitchman, Paul Foss, Paul Patton
• 8. Baudrillard J., 1985, The ecstasy of communication, (in) H. Foster (ed.), Postmodern Culture, Pluto, London, s. 126-134
• 9. Black J., 2020, A Brief history of Portugal: Indispensable for Travellers, Robinson, London
• 10. Boorstin D.J., 1964, The Image: A Guide to Pseudo-Events in America, Harper & Row, New York
• 11. Cohen E., 1979, Rethinking the Sociology of Tourism, "Annals of Tourism Research", nr 6/1, s. 18-35
• 12. Cohen E., 1988, Authenticity and Commoditization in Tourism, "Annals of Tourism Research", nr 15/3, s. 371-386
• 13. Cohen E., Cohen S.A., 2012, Authentication: Hot and Cool, "Annals of Tourism Research", nr 39/3, s. 1295-1314
• 14. Culler J., 2009, Semiotyka turyzmu, "Panoptikum", nr 8/15, s. 11-23
• 15. Darmach K., 2020, Zapisywanie świata. W poszukiwaniu antropografii, Wydawnictwo UŁ, Łódź
• 16. Debord G., 2008, Społeczeństwo spektaklu, "Panoptikum", nr 7/14, 80-102
• 17. Dominik P., 2017, Autentyczność kulinariów i doznań kulinarnych motywacją do aktywności współczesnego turysty, "Turystyka Kulturowa", nr 5, s. 103-125
• 18. Duda A., 2015, Hiperrzeczywiste enklawy kulturowe Nowego Jorku a autentyczność turystycznych doświadczeń, "Turystyka Kulturowa", nr 3, s. 6-18
• 19. Dziadowiec-Greganić J., 2021, Pomiędzy praktykami niematerialnego dziedzictwa kulturowego a działaniami na jego rzecz. Krytyczna perspektywa prakseologiczna, [w:] A Niedźwiedź, I. Okręglicka, Niematerialne dziedzictwo kulturowe w teorii i praktyce, Wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 11-26
• 20. Edensor T., 1998, Tourists at the Taj: Performance and Meaning at a Symbolic Site, Routledge, London
• 21. Edensor T., 2000, Staging tourism: tourists as performers, "Annals of Tourism Research", nr 27/2, s. 322-344
• 22. Edensor T., 2001, Performing tourism, staging tourism: (Re)producing tourist space and practice, "Tourist Studies", nr 1, s. 59-81
• 23. Frankfort-Nachmias S., Nachmias D., 2001, Metody badawcze w naukach społecznych. Zysk i S-ka, Poznań
• 24. Gandecka A., 2019, Raj wielokrotnie konstruowany. O fałszowaniu świata przez turystykę masową, [w:] K. Olkusz (red.), Rejestry kultury, Ośrodek Badawczy Facta Ficta, Wrocław, s. 223-242
• 25. Giddens A., 1996, Affluence, Poverty and the Idea of a Post-scarcity Society, "Development and Change", nr 27(2), s. 365-377.
• 26. Goffman E., 1981, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. H. i P. Śpiewak, PIW, Warszawa
• 27. Golka M., 2016, Głód autentyzmu, "Opuscula Sociologica", nr 1/15, s. 5-13
• 28. Gottlieb A., 1982, Americans' Vacations, "Annals of Tourism Research", nr 9, s. 165-187
• 29. Grzybowski J., 2017, Krótki rzut oka na trzy greckie obrazy choreografii, [w:] T. Ciesielski, M. Bartosiak (red.), Strategie choreograficzne. Nowe perspektywy, Wydawnictwo UŁ, Łódź s. 19-32
• 30. Harvey D., 1989, The condition of postmodernity, Basil Blackwell, Oxford
• 31. Jasiewicz Z., 2013, Przedmiot i funkcje Konwencji o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Spojrzenie etnologa [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła - wartości - ochrona, Wyd. UMSC, NID, Lublin-Warszawa, s. 51-64
• 32. Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2005, Produkt turystyczny, PWE, Warszawa
• 33. Kapusta A., 2015, Miejska przestrzeń wielokulturowa Suboticy - analiza geograficznosemiotyczna, maszynopis rozprawy doktorskiej, Łódź
• 34. Kolankiewicz L., 2014, Istota dziedzictwa niematerialnego w rozumieniu Konwencji UNESCO z 2003 roku, [w:] A. Rottermund, Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzictwo kulturowe, Polski Komitet do spraw UNESCO, Warszawa, s. 61-104
• 35. Konecki T. K., 2000, Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, PWN, Warszawa
• 36. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r.
• 37. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r.
• 38. Kozicka D., 2006, Podróżny horyzont rozumienia, "Teksty Drugie", nr 1-2, s. 270-285
• 39. MacCannell D., 2002, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa, tłum. E. Klekot i A. Wieczorkiewicz
• 40. Markiewicz E., 2015, W poszukiwaniu autentyzmu doświadczeń turysty. Rola konsumpcji kolaboratywnej w kreowaniu autentycznych doświadczeń na rynku turystycznym. Zarys problematyki, "Kultura - historia - globalizacja", nr 17, s. 109-121
• 41. Middleton V. T .C., 1996, Marketing w turystyce, PAPT, Warszawa
• 42. Mikos v. Rohrscheidt A., 2016, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, Wyd. KulTour.pl, Poznań
• 43. Nowacki M., 2010, Autentyczność atrakcji a autentyczność doświadczeń turystycznych, "Folia Turistica", nr 23, s. 7-23
• 44. Nowacki M., 2013, Jakość i autentyczność: czy jedno wyklucza drugie?, [w:] B. Krakowiak, Stasiak, B. Włodarczyk, Kultura i turystyka - miejsca spotkań, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź, s. 9-27
• 45. Orzechowski S., 2012, Badania doświadczalne nad rekonstrukcją procesu dymarskiego w Górach Świętokrzyskich - naukowe i edukacyjne znaczenie eksperymentu, [w:] J. Garncarski, Skanseny archeologiczne i archeologia eksperymentalna, Muzeum Podkarpackie, Krosno, s. 224-246.
• 46. Osland J.S., 2003, Broadening the Debate: The Pros and Cons of Globalization, "Journal of Management Inquiry", nr 12(2), s. 137-154
• 47. Purchla J., 2014, Dziedzictwo kulturowe a kapitał społeczny, [w:] A. Rottermund, Dlaczego i jak w nowoczesny sposób chronić dziedzictwo kulturowe, Polski Komitet do spraw UNESCO, Warszawa, s. 21-30
• 48. Ratajski S., 2015, Zagrożenia dziedzictwa niematerialnego według Konwencji UNESCO z 2003 roku [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zakresy - identyfikacja - zagrożenia, Wyd. UMSC, Lublin-Warszawa, s. 15-26
• 49. Richards G., Wilson J., 2006, Developing Creativity in Tourist Experiences: A Solution to the Serial Reproduction of Culture?, "Tourism Management", nr 27, s. 1209-1223
• 50. Robertson R., 1992, Globalization: Social Theory and Global Culture, SAGE Publications, London
• 51. Ruggles D.F., Silverman H., 2009, From Tangible to Intangible Heritage, (in) D.F. Ruggles, H. Silverman (eds.), Intangible Heritage Embodied, Springer, New York s. 1-14
• 52. Silverman D., 2012, Prowadzenie badań jakościowych, PWN, Warszawa, tłum. J. Ostrowska
• 53. Skowrońska J., 2010, W poszukiwaniu autentyczności kulturowej w relacjach ludności marokańskiej z turystami, "Turystyka Kulturowa", nr 8, s. 23-41
• 54. Smyk K. (red.), 2020, Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony, Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna, Uniejów-Wrocław
• 55. Stake R., 2003, Case studies, (in) N.K. Denzin, Y. S. Lincoln (eds.), Strategies of qualitative inquiry, Sage, Thousand Oaks, s. 134-164
• 56. Tomaszewski A., 2012, Ku nowej filozofii dziedzictwa, MCK, Kraków
• 57. Tomlinson J., 1999, Globalization and Culture, Polity Press, Cambridge
• 58. Tullio-Altan C., 1995, Ethnos e civiltà: identità etniche e valori democratici, Feltrinelli, Milano
• 59. Urry J., 2007, Spojrzenie turysty, PWN, Warszawa, tłum. Alina Szulżycka
• 60. Varga K., 2014, Czardasz z mangalicą, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec
• 61. Vecco M., 2010, A definition of cultural heritage: From the tangible to the intangible, "Journal of Cultural Heritage", nr 11, s. 321-324
• 62. Wang N., 1999, Rethinking Authenticity in Tourism Experience, "Annals of Tourism Research", nr 26/2, s. 349-370
• 63. Ward H.D., 2018, Egyptian Belly Dance in Transition: The Raqs Sharqi Revolution, 1890-1930, McFarland & Company, Jefferson
• 64. Zajas P., 2008, O "autentyczności" i ponowoczesnym rozumieniu doświadczenia turystycznego, "Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja", nr 4/112, s. 215-230
• 65. Zhang K., Zhang M., Law R., Chen X., Wang Q., 2020, Impact Model of Tourism Production and Consumption in Nanjing Yunjin: The Perspective of Cultural Heritage Reproduction, "Sustainability", nr 12, 3430
• 66. Żemła M., 2014, Autentyczność obiektywistyczna wybranych typów atrakcji w oczach turysty w kształtowaniu doświadczenia turystów, "Ekonomiczne Problemy Turystyki", nr 1/25, s. 385-404
• 67. Żuchowski P., 2015, Słowo wstępne, [w:] b.a., Niematerialne dziedzictwo kulturowe, NID, Warszawa, s. 3-6
• 68. https://ich.unesco.org/en/lists?multinational=3&display1=inscriptionID