Małżeństwo a związki partnerskie w świetle wybranych regulacji polskiego prawa podatkowego

• Autorzy: Ireneusz Nowak
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest problematyce pozycji małżeństwa na gruncie wybranych regulacji polskiego prawa podatkowego w stosunku do tzw. związków partnerskich. Autor wykazał, że w świetle art. 18 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny (związek monogamiczny osób o odmiennej płci), znajdujący się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej i stanowiący, tzw. samoistną wartość konstytucyjną. Wywieść z tego należy, że także w obszarze polskiego prawa podatkowego brak jest podstaw prawnych do zrównania związków partnerskich (hetero- lub homoseksualnych) z małżeństwem. Dlatego tylko i wyłącznie małżeństwo korzysta z preferencji podatkowych, ponieważ ustawodawca preferuje je jako podstawę stosunków rodzinnych w przeciwieństwie do związków partnerskich, stanowiących wyłącznie kategorię stanów faktycznych a nie instytucję prawną. Ponadto zdaniem Autora małżeństwo potrzebuje pilnego i kompleksowego wsparcia systemowego, w tym również podatkowego, ponieważ z małżeństwem powinno być jak z przyzwoitością - może się nie opłaca w sensie ekonomicznym, ale warto je wspierać i wspomagać, np. "mechanizmami podatkowoprawnymi".(abstrakt oryginalny)

EN

The paper addresses the problem of the position of marriage on the basis of selected regulations of the Polish tax law in relation to the so-called "partnerships". The author showed that in the light of Article 18 of the Constitution of the Republic of Poland, marriage is a relationship between a woman and a man (a monogamous union of persons of different sex), placed under the protection and care of the Republic of Poland and constituting the so-called autonomous constitutional value. It should be deduced from this that also in the area of Polish tax law there is no legal basis for equating partnerships (heterosexual or homosexual) with marriage. Therefore, only marriage enjoys tax preferences, because the legislator prefers it as the basis of family relations as opposed to partnerships, which are only a category of facts, not a legal institution. In addition, according to the Author, marriage needs urgent and comprehensive system support, including tax support, because marriage should be like decency - maybe it does not pay in the economic sense - but it is worth supporting and aiding, for example, by means of "tax-law mechanisms".(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Małżeństwo; Prawo podatkowe; Regulacje prawne; Konkubinat

EN

Marriage; Tax regulations; Legal regulations; Cohabitation

• Czasopismo: Kwartalnik Prawa Podatkowego
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 3
• Strony: 55--83

Twórcy

autor

Ireneusz Nowak

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Babiarz S., Komentarz do art. 111 o.p., [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, J. Rudowski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2017, Lex/el.
• Babiarz S., Spadek i darowizna w prawie cywilnym i podatkowym, Warszawa 2012.
• Babiarz S., Mariański A., Nykiel W., Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz, Warszawa 2010.
• Bała P., Invocatio dei w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w perspektywie porównawczej i historycznej, http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/39049/016.pdf.
• Banach J., Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby najbliższe, "Biuletyn Skarbowy" 2009, nr 6.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz 2012, Legalis/el.
• Banaszak B., Zieliński M., Konstytucyjne i ustawowe pojęcie rodziny, "Monitor Prawniczy" 2014, nr 7.
• Banaszkiewicz B., "Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny". O niektórych implikacjach art. 18 Konstytucji RP, "Kwartalnik Prawa Prywatnego" 2013, nr 3.
• Banaszkiewicz B., Problem konstytucyjnej oceny instytucjonalizacji związków homoseksualnych, "Kwartalnik Prawa Prywatnego" 2004, nr 2.
• Bartosiewicz A., Pojęcie podatnika w świetle przepisów Ordynacji podatkowej, "Kwartalnik Prawa Podatkowego" 2009, nr 3-4.
• Biblia Ekumeniczna, Towarzystwo Biblijne w Polsce, Warszawa 2017.
• Biegalski A., Pełnomocnik strony w postępowaniu podatkowym, "Prawo i Podatki" 2009, nr 8.
• Biel S., Biel K., Kobiety między miłością a zdradą. Medytacje biblijne, Kraków 2012.
• Błaszczyk A., Podatek od spadków i darowizn - zwolnienie nabycia rzeczy i praw majątkowych przez osoby najbliższe, [w:] J. Glumińska-Pawlic (red.), Doradca podatkowy obrońcą praw podatnika, Katowice 2008.
• Boć J. (red.), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Wrocław 1998.
• Bogucki S., Komentarz do art. 9 pkt 10 lit. b) u.p.c.c., [w:] S. Bogucki, A. Dumas, W. Stachurski, K. Winiarski, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz dla praktyków, Gdańsk 2014.
• Bogucki S., Cudak A., Pietrasz P., Stachurski W., Winiarski K., Wrzesińska-Nowacka A., Podatek od spadków i darowizn. Komentarz, Gdańsk 2015.
• Borkowski J., Adamiak B., Komentarz do art. 33 k.p.a., [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz 2017, Legalis/el.
• Borkowski J., Adamiak B., Komentarz do art. 138b o.p., [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, P. Borszowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz 2017, Wrocław 2017.
• Borszowski P., Komentarz do art. 4a u.p.s.d., [w:] P. Borszowski, J. Wantoch-Rekowski, A. Nita, K. Stelmaszczyk, K. Musiał, Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz 2017, Lex/el.
• Borysiak W., Komentarz do art. 18 Konstytucji RP, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86 (2016), Legalis/el.
• Bosmans P., Szczęście na cały rok, Wrocław 2001.
• Brzeziński B., Glosa do wyroku NSA z dnia 21 lutego 2001 r., I SA/Gd 1012/99, "Przegląd Orzecznictwa Podatkowego" 2002, nr 3.
• Brzeziński B., Jezierski J., Konkubinat a polskie prawo podatkowe, "Nowe Prawo" 1990, nr 4-6.
• Brzeziński B., Jezierski J., Pozycja rodziny w polskim prawie podatkowym, [w:] J. Głuchowski (red.), Studia podatkowe, Toruń 1991.
• Brzeziński B., Olesińska A., Zagadnienia odpowiedzialności w prawie podatkowym, [w:] B. Brzeziński, A. Olesińska, J. Pustuł (red.), Odpowiedzialność i sankcje w prawie podatkowym, Toruń 2017.
• Chustecka K., Podatek od spadków i darowizn. Praktyka i orzecznictwo, Warszawa 2010.
• Dębowska-Romanowska T., O pojęciu i skutkach "wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu rocznym" o łączne opodatkowanie małżonków - w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, [w:] Regulacje prawno-podatkowe i rozwiązania finansowe. Pro publico bono. Księga jubileuszowa Profesora Jan Głuchowskiego, Toruń 2002.
• Dowgier R., Komentarz do art. 111 o.p., [w:] L. Etel (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany 2018, Lex/el.
• Etel L. (red.), Prawo podatkowe. Zarys wykładu, Warszawa 2013.
• Filipczyk H., Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz 2015, Lex/el.
• Goettel A., Kontrowersje wokół przesłanek zwolnienia od podatku pożyczek udzielanych osobom bliskim (na kanwie wyroku sądu administracyjnego), "Monitor Podatkowy" 2011, nr 6.
• Goettel A., Podatkowoprawne skutki zawarcia i ustania małżeństwa 2016, Lex/el.
• Goettel M., Niektóre aspekty wspólnego opodatkowania małżonków, "Przegląd Podatkowy" 2001, nr 4.
• Goettel M. (red.), Lemonnier M. (red.), Goettel A., Orłowski J., Pahl B., Tyrakowski M., Wardencka K., Zięty J.J., Instytucje prawa cywilnego w konstrukcji prawnej podatków 2011, Lex/el.
• Gołaszewski P., Komentarz do art. 33 k.p.a., [w:] R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz 2018, Legalis/el.
• Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawo podatkowe 2006, Lex/el.
• Gomułowicz A., Małecki J., Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Komentarz 2003, Lex/el.
• Górczak K., Konkubent zapłaci podatek i od darowizn, i od spadku, http://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/401357,konkubent_zaplaci_podatek_i_od_darowizn_i_od_spadku.html.
• Halberda J., Zniesienie separacji, "Rejent" 2004, nr 2.
• Ignaczak K., Komentarz do art. 138b o.p., [w:] H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz 2018, Legalis/el.
• Jaklewicz T., Konstytucyjne prawa wierzących, https://www.gosc.pl/doc/2142934.Konstytucyjne-prawa-wierzacych.
• Kabat A., Komentarz do art. 138b o.p., [w:] S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, J. Rudowski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2017, Lex/el.
• Kardach T., Karlikowska M., Ulgi rodzinne w podatkach dochodowych od osób fizycznych w wybranych państwach OECD, "Kwartalnik Prawa Podatkowego" 2001, nr 3-4.
• Karwat P., Jak uniknąć nieporozumień z organami podatkowymi przy ustanawianiu i odwoływaniu pełnomocnictwa?, "Prawo i Podatki" 2006, nr 4.
• Kędziora R., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz 2017, Legalis/el.
• Klink M., Instytucja małżeństwa w polskim prawie podatkowym, [w:] I. Czaja-Hliniak (red.), Nauka prawa finansowego po I dekadzie XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Apoloniuszowi Kosteckiemu, Kraków 2012.
• Kolendowicz R., Podmiotowość podatkowoprawna przy konstrukcji łącznego opodatkowania dochodów małżonków, "Kwartalnik Prawa Podatkowego" 2012, nr 4.
• Komorowski B., Rodzina ma strategiczne znaczenie i potrzebuje wsparcia, http://wiadomosci.onet.pl/kraj/prezydent-rodzina-ma-strategiczne-znaczenie-i-potrzebuje-wsparcia/drz2v.
• Komorowski B., Rodzinę trzeba traktować jako inwestycję, http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-krajowe/art,348,rodzine-trzeba-traktowac-jako-inwestycje.html.
• Komorowski B., Z wielodzietnością jak z przyzwoitością. Nie opłaca się, ale warto, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/komorowski-z-wielodzietnoscia-jak-z-przyzwoitoscia-nie-oplaca-sie-ale-warto,431126.html.
• Koperkiewicz-Mordel K., Podatek dochodowy od osób fizycznych, [w:] M. Sęk (red.), Prawo podatkowe. Podręcznik dla Podyplomowego Studium Prawa Podatkowego, t. 2, Łódź 2014.
• Koperkiewicz-Mordel K., Podatek od spadków i darowizn, [w:] W. Nykiel (red.), Prawo podatkowe w Polsce. Podręcznik akademicki, Warszawa 2018.
• Kostecki A., Podmiotowość podatkowa małżonków, "Państwo i Prawo" 1965, nr 1.
• Kotowska I.E. (red.), Dobry Klimat dla rodziny. Program polityki rodzinnej Prezydenta RP 2013, Warszawa 2013.
• Kowalski G., Założenia prawa rodzinnego w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] P. Kasprzyk, P. Wiśniewski (red.), Prawo rodzinne w dobie przemian, Lublin 2009.
• Kukulski Z., Komentarz do art. 6 u.p.d.o.f., [w:] W. Nykiel, A. Mariański (red.), Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych 2015, Gdańsk 2015.
• Kukulski Z., Strzelec D., Prawo podatkowe, Warszawa 2012.
• Litwińczuk H., Opodatkowanie rodziny, Warszawa 1989.
• Łętowska E., Woleński J., Instytucjonalizacja związków partnerskich a Konstytucja RP z 1997 r., "Państwo i Prawo" 2013, nr 6.
• Łyko Z., Nauki Pisma Świętego, Warszawa 1989.
• Majewicz M., Opodatkowanie dochodów rodziny w Polsce w latach 1992-1994, Warszawa 1994.
• Malarski R., Zdanie odrębne do uchwały SN z dnia 25 lutego 2016 r., I KZP 20/15, Lex/el.
• Mariański A., O potrzebie zmiany praktyki stosowania prawa podatkowego. Glosa do wyroku TK z dnia 18 lipca 2013 r., (SK 18/09), "Monitor Podatkowy" 2013, nr 11.
• Mariański A., Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania. Podstawy i wyłączenia, Gdańsk 2004.
• Masior M., Wpływ uregulowań prawnopodatkowych na ochronę rodziny, "Kwartalnik Prawa Podatkowego" 2015, nr 2.
• Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2012.
• Matan A., Zastępstwo procesowe w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Katowice 2001.
• Matyszewska E., Darowizny między małżonkami: po separacji też jest ulga podatkowa, http://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/346338,darowizny_miedzy_malzonkami_po_separacji_tez_jest_ulga_podatkowa.html.
• Musiał K., Komentarz do art. 4 u.p.s.d., [w:] P. Borszowski, J. Wantoch-Rekowski, A. Nita, K. Stelmaszczyk, Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz 2017, Lex/el.
• Münnich M., Małżonkowie jako strona procedur podatkowych uregulowanych w Ordynacji podatkowej, [w:] M. Popławski (red.), Ordynacja podatkowa. Zagadnienia proceduralne, Białystok 2011.
• Myck M., Kundera M., Oczkowska M., Finansowe wsparcie rodzin w Polsce: obecny system i przykłady modyfikacji w systemie podatkowym, http://www.prezydent.pl/dla-rodziny/kwota-wolna-od-podatku/.
• Nikołajew J., Leśniewska G., Rola rodziny w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego, "Management and Business Administration. Central Europe" 2012, nr 2.
• Nowak I., Obowiązek alimentacyjny a prawo podatkowe - wybrane aspekty, "Toruński Rocznik Podatkowy" 2015/el.
• Nowak I., Opodatkowanie alimentów, [w:] J.M. Łukasiewicz, I. Ramus (red.), Prawo alimentacyjne. Zagadnienia systemowe i proceduralne, t. I, Toruń 2015.
• Nowak I., Podatek od spadków i darowizn, [w:] M. Sęk (red.), Prawo podatkowe. Podręcznik dla Podyplomowego Studium Prawa Podatkowego, t. 3, Łódź 2014.
• Nowak I., Przychody ze stosunku pracy a wspólne opodatkowanie małżonków, [w:] R. Frey (red.), Świadczenie pracy jako przedmiot zobowiązania umownego, Kielce 2013.
• Nowak I., Skutki pominięcia pełnomocnika w sprawie podatkowej, [w:] R. Frey (red.), Przemiany prawa publicznego i prywatnego na początku XXI wieku, Kielce 2012.
• Nowak I., Udzielenie pełnomocnictwa a jego cofnięcie w postępowaniu podatkowym - wybrane aspekty, "Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych" 2013, nr 2.
• Nowak I., Wspólne opodatkowanie małżonków na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych - postulaty de lege lata i de lege ferenda, [w:] B. Kucia-Guściora, M. Münnich, A. Zdunek (red.), Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego w Polsce. Sankcje i preferencje w prawie podatkowym, Lublin 2015.
• Nowak I., Zwolnienie dla osób najbliższych na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn w świetle orzecznictwa i poglądów doktryny, "Toruński Rocznik Podatkowy" 2012/el.
• Nowak I., Rutkowski B., Pełnomocnictwo w świetle ordynacji podatkowej - stan obecny a planowane zmiany, "Toruński Rocznik Podatkowy" 2014/el.
• Nykiel A., Podmiotowość podatkowoprawna. Wybrane zagadnienia, "Państwo i Prawo" 2000, nr 3.
• Nykiel W., Ulgi i zwolnienia w konstrukcji prawnej podatku, Warszawa 2002.
• Ofiarski Z., Ogólne prawo podatkowe. Zagadnienia materialnoprawne i proceduralne 2013, Lex/el.
• Ofiarski Z., Ustawa o opłacie skarbowej. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz 2018, Lex/el.
• Olesińska A., Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania podatkowe, Lubin 2000.
• Olesińska A., Polskie prawo podatkowe. Zarys systemu, Toruń 2012.
• Olesińska A., Wspólność majątkowa małżeńska a ogólne prawo podatkowe, [w:] Regulacje prawnopodatkowe i rozwiązania finansowe. Pro publico bono. Księga jubileuszowa Profesora Jana Głuchowskiego, Toruń 2002.
• Olesińska A., Pustuł J. (red.), Odpowiedzialność i sankcje w prawie podatkowym, Toruń 2017.
• Pilich M., Związki quasi-małżeńskie w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, "Państwo i Prawo" 2011, nr 2.
• Pomorski P., Podatek dochodowy od osób fizycznych, [w:] P. Smoleń, W. Wójtowicz (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2017.
• Rusinek M., Podatek od spadków i darowizn. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, Lex/el.
• Siostrzonek-Sergiel A., Kilka uwag na temat zakresu konstytucyjnej ochrony rodziny, "Monitor Prawniczy" 2015, nr 23.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz 2013, Lex/el.
• Słotwińska-Rosłanowska E., Zmiana demograficznego modelu rodziny a ewolucja prawa rodzinnego w kontekście kohabitacji w Europie, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2017, nr 309.
• Smoleń P., Kształtowanie obciążenia w podatku od spadków i darowizn, Lublin 2006.
• Smyczyński T., Ochrona rodziny w Konstytucji RP, "Państwo i Prawo" 1994, nr 2.
• Smyczyński T., Rodzina i prawo rodzinne w świetle nowej Konstytucji, "Państwo i Prawo" 1997, nr 11-12.
• Stachurski W., Komentarz do art. 138b o.p., [w:] L. Etel (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz 2017, Lex/el.
• Stachurski W., Komentarz do art. 138b o.p., [w:] L. Etel (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany 2018, Lex/el.
• Stachurski W., Komentarz do art. 4a. u.p.s.d., [w:] S. Bogucki, A. Cudak, P. Pietrasz, W. Stachurski, K. Winiarski, A. Wrzesińska-Nowacka, Podatek od spadków i darowizn. Komentarz, Gdańsk 2015.
• Startek K., Pełnomocnictwo w prawie podatkowym, "Przegląd Podatkowy" 2008, nr 5.
• Stefaniuk M., Preambuła do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, "Annales Universitatis Μariae Сurie-Skłodowska Lublin-Polonia Sectio g", 2003/2004, vol. L/LI.
• Strus Z., Znaczenie artykułu 18 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskie, "Palestra" 2014, nr 9.
• Szyszka M. (red.), Rodzina polska. Wybrane aspekty funkcjonowania, https://docplayer.pl/5135994-Rodzina-polska-wybrane-aspekty-funkcjonowania.html.
• Świaczny S., Nierozerwalność małżeństwa a rozwiązanie małżeństwa naturalnego w prawie kanonicznym, Katowice 2004.
• Święch K., Pozycja rodziny w polskim prawie podatkowym 2013, Lex/el.
• Tarka A., Konkubenci na oku fiskusa, http://www.rp.pl/artykul/793727,890055-Podatek-od-darowizny-w-konkubinacie.html.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2008.
• Wojewoda M., Małżeństwa jednopłciowe i związki partnerskie w polskim rejestrze stanu cywilnego?, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 2017, t. CIII.
• Wójtowicz W., Kontrowersje wokół "prorodzinności" systemu podatkowego, "Kwartalnik Prawa Podatkowego" 2000, nr 2.
• Wójtowicz W., Problem "prorodzinności" podatku dochodowego od osób fizycznych, [w:] T. Dębowska-Romanowska, A. Jankiewicz (red.), Konstytucja, ustrój, system finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Natalii Gajl, Warszawa 1999.
• Wójtowicz W., Teoretyczne modele opodatkowania dochodów osób fizycznych, [w:] P. Smoleń, W. Wójtowicz (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2017.
• Wójtowicz W., Smoleń P., Podatek dochodowy od osób fizycznych - prorodzinny czy neutralny, Warszawa 1999.
• Zubik M., Podmioty konstytucyjnych wolności, praw i obowiązków, "Przegląd Legislacyjny" 2007, nr 2. http://www.prezydent.pl/dla-rodziny/program-polityki-rodzinnej-prezydenta-rp/. ^

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/1509-877X.03.02