Kontrasygnata i prerogatywy Prezydenta w dyskusji ustrojowej poprzedzającej uchwalenie Konstytucji kwietniowej

• Autorzy: Anna Rakowska

Warianty tytułu

The Institution of Countersignature in the Constitutional Discussion before the Resolution of Polish Constitution in 1935

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Konstytucja uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 17 marca 1921 r.1 , zwana Konstytucją marcową, oparta na tradycyjnych zasadach systemu parlamentarnego, spotkała się już w pierwszej połowie lat 20. z krytyką. Rezultatem tej krytyki było przyjęcie 2 sierpnia 1926 r. noweli do konstytucji2 , którą jednak uznawano za jedynie przejściowo reformującą ustrój. Dlatego właśnie już w połowie lat 20. ubiegłego wieku pojawiły się propozycje gruntownej reformy ustroju, a w Sejmie II kadencji (wybranym w 1928 r.) klub Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) rozpoczął prace nad zasadniczą rewizją konstytucji. Ponieważ jednak klub ten nie dysponował większością, dyskusja toczyła się jedynie w kręgu członków Komisji Konstytucyjnej, której przewodniczył Wacław Makowski3 . Z uwagi na napiętą sytuację polityczną, 29 sierpnia 1930 r. Prezydent wydał dekret rozwiązujący z dniem 30 sierpnia tego roku Sejm i Senat, motywując swą decyzję niezdolnością przeprowadzenia przez Sejm reformy ustroju4 . (fragment tekstu)

EN

This article presents the discussion about the institution of countersignature in Poland, which preceded the resolution of Polish Constitution in 1935. The author shows the opinions of major political parties and distinguished scientists about this institution. The discussion, which had been held before the Constitution was passed, seems to be very interesting for modern science. During the discussion was presented the great variety of conceptions of understanding the institution of countersignature. Some scientists understood, that this is the institution according to which the head of state always follows the advice of government and without which the decisions of the president would be invalid. Others were the opinion, that the countersignature is the institution by which the member of government only accepts the political responsibility for the countersigned act, but the real decision is taken by the head of state. Finally, the discussion and controversies caused a very important change in the way of understanding the institution of countersignature and its constitutional and political meaning, which helped to create the strong presidency in the Polish Constitution of 1935. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konstytucja; Ustrój państwa; Prezydent

EN

Constitution; Political system of the state; President

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 70
• Strony: 63--77

Twórcy

autor

Anna Rakowska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. A. Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Warszawa 1982, s. 288-298.
• 2. S. Car, Istota i zakres władzy prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (tezy na Zjazd Prawników Polskich w Wilnie), "Palestra" 1924, s. 206.
• 3. S. Car, Kontrasygnata, "Gazeta Sądowa Warszawska" 1923, nr 10-13.
• 4. S. Car, Na drodze ku nowej konstytucji, Warszawa 1934, s. 160.
• 5. S. Car, O kontrasygnacie. Referat wygłoszony na posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej dnia 27 marca 1933 r., "Nowe Państwo" 1933, t. III, z. 1, s. 98.
• 6. H. Comte, Zwierzenia adiutanta. W Belwederze i na Zamku, Warszawa 1976, s. 126.
• 7. A. Czubiński, Dzieje najnowsze Polski do roku 1945, Poznań 1994, s. 392.
• 8. A. Deryng, Prawo polityczne, cz. II, Lwów 1936, s. 110.
• 9. A. Garlicki, Wint, szachy, pasjans, "Polityka" 1985, nr 13, s. 1.
• 10. E. Gdulewicz, A. Gwiżdż, Z. Witkowski, Konstytucja Rzeczypospolitej z 1935 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, red. M. Kallas, Warszawa 1990, s. 180.
• 11. D. Górecki, Pozycja ustrojowo-prawna Prezydenta Rzeczypospolitej i rządu w ustawie konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r., Łódź 1935, s. 13.
• 12. J. Jaruzelski, O genezie Konstytucji kwietniowej, "Kwartalnik Historyczny" 1983, nr 2, s. 356-359.
• 13. W. L. Jaworski, Projekt konstytucji, Kraków 1928, s. 49.
• 14. W. Komarnicki, Ustrój państwowy Polski współczesnej, Wilno 1937, s. 222.
• 15. W. Komarnicki, Uwagi prawnicze o projekcie nowej Konstytucji polskiej, "Rocznik Prawniczy Wileński" 1935, t. VII, s. 19-20.
• 16. K. W. Kumaniecki, Nowa konstytucja polska, Kraków 1935, s. 38.
• 17. J. Makarewicz, Kodyfikacja konstytucji, Lwów 1934, s. 2.
• 18. J. Makowski, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924, s. 53.
• 19. A. Paszkudzki, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 z uwzględnieniem zmian ustalonych ustawą z dnia 2 sierpnia 1926. Komentarz, Lwów-Warszawa 1927, s. 70.
• 20. G. L. Seidler, Władza ustawodawcza i wykonawcza w polskich konstrukcjach ustrojowych 1917-1947, Kraków 1948, s. 75.
• 21. M. Starzewski, Kilka dalszych zagadnień Konstytucji kwietniowej, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1938, z. III, s. 241.
• 22. M. Starzewski, Uwagi prawno-polityczne nad projektem konstytucji wicemarszałka Cara, Kraków 1934, s. 45-47.
• 23. St. Starzyński, Analiza Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1935 r., "Rocznik Prawniczy Wileński" 1936, s. 4-5.
• 24. J. Tarnowski, Projekt nowej ustawy konstytucyjnej (z komentarzem), Kraków 1928, s. 30 i 68.
• 25. Z. Witkowski, Kancelaria Cywilna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 1922-1935, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1987, z. 1, s. 95-109.